“Девиация” термині латынның “ dеviatio-ауытқу” деген сөзінен шыққан. Яғни девианттық дегеніміз – адамдардың мінез құлықтарының қоғамдағы әлеуметтік нормадан ауытқуы.
“Девиация” термині латынның “ dеviatio-ауытқу” деген сөзінен шыққан. Яғни девианттық дегеніміз – адамдардың мінез құлықтарының қоғамдағы әлеуметтік нормадан ауытқуы.
Девиация Делинквентті Криминалды Девантты Девиация Жағымды Жағымсыз Мінез– құлықтың ауытқуы көптеген адамдарға оғаш көрінгенімен бірақ оған қоғам тарапынан айыптаушылық тудырмауы. Бұған өзін-өзі құрбан ету, бір нәрсеге немесе біреуге шектен тыс берілу, шектен тыс ынта-жігер, шектен тыс жан ашу сезімі т.б Керісінше көптеген адамдар тарапынан жақтырмаушылық, айыптаушылық тудыратын девиация болып табылады. Латын тілінен аударғанда delinquents – “қылықты”, “кінәлі” болуды білдіреді.
Негативті девиация термині бойынша, біз тұлғалардың құқыққа қарсы мінез-құлқы тұлғаның нақты іс-әрекеті, қоғамда, заңда тұрақтандырылған норма ережелерден ауытқу, біреуге қоқан-лоққы көрсету немесе қылмысы бойынша жазасын тартатын азаматтардың нақты іс-әрекеттерін түсінеміз. Заңға қарсы іс-әрекет ететін адам деликвентті тұлға деп аталады.
Негативті девиация термині бойынша, біз тұлғалардың құқыққа қарсы мінез-құлқы тұлғаның нақты іс-әрекеті, қоғамда, заңда тұрақтандырылған норма ережелерден ауытқу, біреуге қоқан-лоққы көрсету немесе қылмысы бойынша жазасын тартатын азаматтардың нақты іс-әрекеттерін түсінеміз. Заңға қарсы іс-әрекет ететін адам деликвентті тұлға деп аталады.
Эмиль Дюркгейм (1858-1917)
Эмиль Дюркгейм (1858-1917)
Біріншіден, девиацияның өте бір өзгеше құбылыс болуынан және оның адам көңілін өзіне тартқыштық қасиетінен деп көрсетсе, екіншіден, оған назардың басым болуын оған деген халықтағы, мемлекеттегі қобалжулықтың көтеріңкі болуымен байланыстырады. Цезаре Ломброзо (1835-1909) Адамның физикалық қасиеттері девиацияға себеп болады дегенді айтады. Оның пікірінше, адамдар өзінің биологиялық құрылымына қарай белгілі бір мінезге ие болады. Ол «криминалды типке» жататын адамдарды әдетте адам қалыптасу эволюциясының алғашқы сатысына ұқсас болатындығымен байланыстырады. Мәселен, ондай адамның иегі шығыңқы, сирек сақалды және ауруға деген сезімі төмен болып келеді деп көрсетеді.
Әлеуметтік бақылау дегеніміз, оның ішінде құқықтық түрде де реттеу арқылы әлеуметтік жүйені құрайтын элементтердің өзара әрекетін реттеу жолымен қамтамасыз ететін және сол жүйенің өздігінен басқарылу тәсілі болып табылады. "Әлеуметтік бақылау" - термин, оны айналымға алғаш рет енгізген Г.Тард бастапқыда қылмыскердің қоғамдық қызметке қайта оралуының құралы ретінде қарастырған болатын.
Әлеуметтік бақылау дегеніміз, оның ішінде құқықтық түрде де реттеу арқылы әлеуметтік жүйені құрайтын элементтердің өзара әрекетін реттеу жолымен қамтамасыз ететін және сол жүйенің өздігінен басқарылу тәсілі болып табылады. "Әлеуметтік бақылау" - термин, оны айналымға алғаш рет енгізген Г.Тард бастапқыда қылмыскердің қоғамдық қызметке қайта оралуының құралы ретінде қарастырған болатын.
Р.Парк бойынша әлеуметтік бақылаудың үш нысаны: 1)қарапайым (мәжбүрлеуші) санкциялар; 2) қоғамдық пікір; 3) әлеуметтік институттар. Санкция - әлеуметтік бақылау элементтерінің бірі. Әлеуметтік бақылау мойындауды білдіру, марапаттар мен ерекшелік жүйелері ретінде анықталады, солардың арқасында тұлғаның мінез-құлқы қабылданған мінез-құлық үлгілеріне сәйкестендіріледі.
Р.Парк бойынша әлеуметтік бақылаудың үш нысаны: 1)қарапайым (мәжбүрлеуші) санкциялар; 2) қоғамдық пікір; 3) әлеуметтік институттар. Санкция - әлеуметтік бақылау элементтерінің бірі. Әлеуметтік бақылау мойындауды білдіру, марапаттар мен ерекшелік жүйелері ретінде анықталады, солардың арқасында тұлғаның мінез-құлқы қабылданған мінез-құлық үлгілеріне сәйкестендіріледі.