Науқас аяғын жазып, арқасымен жатады. Науқасқа аяғын 45 градусқа дейін көтеруін сұрап, аяқтағы жазу және бүгуді 2 минут бойы секундына 1 реттен жасатамыз. Егер артериальды қанмен қамтамассыз етілуі бұзылса, 5-10 сек кейін аяқ саусақтарым мен табан аумағының бозаруын көреміз.
Одан кейін науқасқа жылдам аяғын төмен түсіріп, отыруын сұраймыз. Аяқ ұшындағы саусақтар мен сыртқы жағындағы қызару жылдамдығын бақылмаймыз. Нормада 2-3 сек.
40. Постхолецистэктомиялық синдром. Үлкен дуоденальды емізікшенің тарылуы. Клиникасы, диагностикасы, операцияға көрсеткіштері, трансдуоденальды және эндоскопиялық папиллосфинктеротомия.
Холецистэктомиядан кейінгісиндромның ең жиісебебі:8–33% холедохолитиаз.Көпжағдайдаоперативтіем науқастыңтолық жазылуына алып келеді. Бірақ кейбір жағдайда науқаста операцияға дейін мазалаған шағымдар операциядан кейін немесе кеш пайда болады. Холецистэктомиядан кейін науқастарда ауырсынуы мен диспепсиялық бұзылыстар сақталса,онда оны постхолицистэктомиялық синдром деп біріктіреді.Холецистэктомиядан кейінгісиндром – асқорыту жүйесінің секреторлы, моторлы, гормоналды бұзылуымен шақырылған патологиялық жағдай,жиі40–60жастағы әйел адамдарда кездеседі. Бауырдан тыс өт жолдарына қайта операциялар диагностикаға тактикалық немесе техникалық қателіктерменбайланысты біріншіоперацияданкейін5,4–14,8% құрайды.
Холецистэктомияданкейінгісиндромныңдамуындағы негізгі себептер:1)асқорытужолыныңаурулары –асқазанменонекі еліішек жара ауруы,созылмалы гастрит,көкетің өңештік тесігінің жарығы,рефлюкс-эзофагит,созылмалы колит.2)өт жолдарындағы органикалық бұзылыстар,холецистэктомиядан кейінқалыпкеткентастар(ұмытылыпқалғантастар).Өтөзегінің терминалды бөлігініңжәнеүлкенонекіеліішекемізікшесінің стриктурасы,жалпы өт өзегімен жалпы бауырлық өзектің ятрогендізақымдануы нәтижесіндегітыртық стриктурасы.3) гепатопакреатодуденалды аймақ мүшелерінің аурулары – панкреатит, гепатит, өт өзектерінің дискенезиясы, перихоледохиалдылимфаденит.
ҮДЕ(БДС)стенозы.Холецистэктомияданкейінгісиндромның себептерінің біріфиброзды-склероздық өзгерістер,олар 6–25% құрайды.Ол папиланың қуысын тарылтып,Одди сфинктерінің қозғалысының тектелуімен сипаталады.ҮДЕ-нің тыртықтық стенозы біріншілік(10%)жәнеекіншілікдепбөлінеді.Біріншілік стеноз жеке өт жолдарында қосарланған өзгеріссіз өтеді.Ол емізікше элементерінің қабынуымен – дегенеративті өзгерісімен сипаталады. Гистологиялық зертегенде – фиброматоз, Одди сфинктерінің бұлшықет қабатының атрофиясы және оның дәнекер тінденуіанықталады.Кейбір науқастардабіріншілікстенозтуапайдаболады.Екіншілікстеноз, гепатопанкреатодуоденалды аймақтың патологиялық өзгерістері нәтижесінде дамиды. Сонымен қатар, холедохолитиазкезіндеконкрементіөтөзегіарқылы алғанда жәнебужбентасты ішеккеитеріп,папилланыңзақымдалуына алыпкеледі.Жиіхолангит,холестаз,созылмалы рецидивтеуші панкреатит және он екі елі ішектің пиязшығы жарасы мендивертикулыкезіндеҮДЕстенозыжиіболады.
Симптомдары.УДЗпатологиясыныңклиникалықкөрінісіәр түрлі.Олстеноздыңдәрежесінебайланысты (папиллит,аденома, полип,тыртықтықстриктура,тасжәнет.б.),жиіауырсынуұстама тәрізді болады, аурулардың асқынуы сарғаю, панкреатит, х о л а н г и т ж и і б о л а д ы . Қ а л д ы қ л и т и а з д ы ң б е л г іл е р і ә с ір е с е , ө т е майдаконгрементерболса,сарғаю жәнеамилазурияболады.Ал, іріконкрементербіріншілікоперацияданкейінкеш дамиды.
Ятрогендіортақтүтіктізақымдауоперацияданкейінгіжақын уақыта кезендідренаждан көп өт шығуына әкеледі.Ал б а й қ а м а й ө т т ің о р т а қ т ү т іг ін б а й л а у , 2 – 3 т ә у л ік іш ін д е а у р у д ы ң сарғаю пайдаболуынаәкеліпасқындырады.
арқылы –(ФЭГДС)өңеш,асқазан,онекіеліішектіңауруларын жәнеҮДЕ-ніңжағдайынанықтайды.
Толық мәліметі эндоскопиялық ретроградты панкреа- тохолангиография(ЭРПХГ)береді.
Он екі елі ішектің моторлы-эвакуаторлы функциясын дуоденография көмегімен анықтайды.Өте үлкен травмалық стриктурасында - жалпы өт өзегінің тері, бауыр арқылы холангиографиясын УДЗ, КТ, лапароскопия, ангиография бақылауыменжасайды.
Өт өзегін зондпен тексергенде,ҮДЕ-нің стенозының үш д ә р е ж е с ін а н ы қ т а й д ы . Б ір ін ш і д ә р е ж е с ін д е д и а м е т р і 3 м м з о н д қ и ы н д ы қ п е н ө т е д і, е к ін ш і д ә р е ж е с ін д е д и а м е т р і 3 м м з о н д о н е к і еліішекке өтпейді,үшіншідәрежесінде ҮДЕ өтімсіздігітолық жабылады.
Емі.ҮДЕ-ніхирургиялық жолмен емдейді.Стеноздардың коррекцияғакөнетінжәнекөнбейтінтүрлерібар.Орнынақайта келтірушіоперацияларғаэндоскопиялықПСТ,трансдуоденалды папиллосфинктеропластика (ҮДЕ пластикасы) жатады. Ал орнына қайта келтірілмейтін операцияға супра- және трансдуоденалды холедоходуоденоанастомоз салу жатады. Гепатохоледохтың шамалы кеңеюінде өт жолын екеулік ішкі дренаждау қолданылады (билидигистивті анастомоз+трансдуоденалдыпапиллосфинктеротомия).
41. Кеуде клеткасының бұлшықетаралық гематомасы, диагностикасы және емі.