Динамикалық Қатарлар туралы түсінік және оның түрлері
-кесте Қазақстан Республикасы бойышпа тауар айналымы, млн. теңге
жүктеу/скачать 474,5 Kb.
|
8 тақырып.1
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Динамикалық қатарларды негізгі көрсеткіштері бойынша есептеу тәсілдері
4-кесте Қазақстан Республикасы бойышпа тауар айналымы, млн. теңге
1990-1992-жылдардағы мәліметтерді жаңа баға бойынша есептеу үшін үздіксіздендіру тәсілін қолданамыз. Ол үшін 1993-жылға жаңа және ескі баға қатынасын анықтаймыз. Енді осы табылған процентті ескі бағадағы көрсеткіштерге көбейту арқылы 1990-1992-жылдардың мәліметтерін жаңа баға бойынша есептейміз және ол төмендегідей: 1990-жыл үшін: млн. тенге 1991-жыл үшін: млн. теңге; 1992-жыл үшін: млн. теңге. Демек, үздіксіздендіру тәсілі арқылы динамикалық қатарлардың жаңа бағадағы көрсеткіштері бір жүйеге келтірілді және ол кестенің үшінші жолында көрсетілген. Енді осы көрсеткіштерді салыстыру арқылы тиянақты, үғымды түрде тұжырымды қорытынды жасауға толық мүмкіндік болады. 2. Динамикалық қатарларды негізгі көрсеткіштері бойынша есептеу тәсілдері Әлеуметтік-экономикалық құбылыстардың динамикасынн зерттеу, талдау барысында бірнеше статистикалық көрсеткіштер қолданылады. Олардың көпшілігі нақты (абсолюттік) немесе қатысты шамамен беріледі және осы көрсеткіштер арқылы белгілі бір уақыт аралығында болған жағдайларға қорытынды жасауға толық мүмкіндік туады. Статистикада динамикалық қатарлар көрсеткіштерін есептеуде мынадай негізгі түрлері қолданылады: нақты (абсолюттік) өсім, өсу қарқыны, өсім қарқыны, бір процент өсімнің нақты (абсолюттік) мәні. Бұлардың барлығын есептеу динамикалық қатардағы көрсеткіш дәрежелерін бір-бірімен салыстыру нәтижесінде негізделген. Ол үшін ағымдағы кезеңнің нақты (абсолюттік) шамасын салыстыратын бір тұрақты уақыттың немесе өткен жылғы уақыттың көрсеткіштері алынуы тиіс. Осыған орай салыстырылатын уақыттың дәрежесін ағымдагы деп, ал онымен салыстыратын уақыттың дәрежесін базалық деп атайды. Базалық дәрежеге ағымдағы уақыттың алдында тұрған қатардың шамасы немесе сол қатардағы бастапқы бір тұрақты мәні алынады. Динамикалық қатардың көрсеткіштерін екі түрлі тәсілмен есептеуге болады. Біріншіден, ағымдағы қатардың әрбір дәрежесін оның алдыңғы уақыттағы шамасымен салыстырған болса, онда динамиканың көрсеткіштері тізбектелген тәсілмен есептелінген болып саналады. Екіншіден, әрбір қатардың мәнін белгілі бір тұрақты базалық уақыттың шамасымен салыстырсақ, онда оны тұрақты тәсілмен есептелінген деп атайды. Осы айтылғанды іс жүзінде талдау үшін 11.1-суретке көңіл бөлейік: тізбектелген төсіл жүктеу/скачать 474,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|