Диплом жұмысы 5В020500 «Филология: қазақ тілі» мамандығы Нұр-Cұлтан, 2022 «Қорғауға жіберілді»
жүктеу/скачать 4,9 Mb.
|
Картиналардың репродукцияларының коллекциясы сөйлеуді дамыту сабақтарын толықтырады, бейнелеу өнері мен музыканың көмегімен көркем шығарманы оқу процесін суреттеуге және сүйемелдеуге болады. Осы бағдарламаларды қолданатын сабақтар әрдайым қызықты және, ең бастысы, мәдени ой-өрісті кеңейтуге мол мүмкіндік береді. Суреттерді қолдану арқылы түрлі танымдық, зейіндік тапсырмаларды, ойындарды құрастыруға болады. Біздің нұсқамызда М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясында кездесетін мақал-мәтел, салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарды оқушы танымына, жасына, деңгейіне сәйкес дайындалған жобамызды қосымшада ұсындық. Интерактивті тақтаны қолдану «қазақ әдебиеті» пәнінің ерекшеліктеріне байланысты сабақтың әр кезеңінде қажет емес. Мұғалім тақырыпқа, сабақтың түріне, қойылған мақсаттарға байланысты интерактивті тақтаның мүмкіндігіне осындай жұмыстың тиімділігі мен мақсаттылығы айқын болып, нәтиже бергенде ғана жүгіне алады. Сонымен бірге бала үшін интерактивті тақта әр түрлі функцияларды орындайды: мұғалім, жұмыс құралы, оқу нысаны, ойын ортасы [22, 21]. Жаңа материалды түсіндіру кезеңінде интерактивті тақтаны тиімді пайдалану қажет. Бұл баланың жасын және психологиясын ескеруге мүмкіндік береді, әр оқушының қабылдау арнасына сәйкес (дыбыстық, кинестетикалық, көрнекі) тез және оңай меңгеретін тапсырма түрін таңдауға болады [23, 114]. Сабақ тақырыбының теориялық материалы диаграмма, кесте түрінде ұсынылуы мүмкін. Көрнекі ақпараттар, сызбаны өздігінен құру немесе кестені толтыру оқушылардың талдауы, басты нәрсені бөліп алу, жалпылау, ойын қысқаша айту қабілетін қалыптастырады. Естің есту, көру және кинестикалық түрлері дамиды. Интерактивті тақтаның көмегімен мұғалім материалды игеру процесіне оқушыларды белсенді түрде тарта алады, сабақтың қарқыны мен барысын жақсартады. Қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімдері балаларға сөздерді есте сақтау қаншалықты қиын екенін біледі. Бұл жұмысқа интерактивті тақта да көмектеседі. Көркем шығарманы оқытуда көнерген және көркем тілді әдеби сөздер жиі ұшырасады. Өкінішке орай, сабақ барысында бұл мәселеге аса мән бермейміз. Ұлттық тілдің сөздік қорын көнерген сөздер құрайды. Олар үнемі эволюциялық өзгерістерге ұшырап отырғанымен, мағыналарын жоғалтпағаны абзал. Сондықтан да оқушыға көркем шығарманы сынып болып оқу немесе талдау барысында түсініксіз сөздерге интерактивті тақта құралымен жазып, не болмаса электронды сөздіктерге сілтеме жасау, ашып қарау, талдау арқылы түсініктеме беріп кету көп уақытты алмайды. Есесіне, оқушы санасында сол сөз сақталады және оны сөйлеу барысында қолдануға, достарымен бөлісуге тырысады. Экранға орфографияны жаттауға арналған сөз шығады, оның этимологиясы, лексикалық мағынасы беріледі. Оқушылар өз бетінше дәптерге де, тақтаға да сөз тіркестерін құра алады, бір түбірден шыққан сөздерді жазылады, сөздік сөздері гипер сілтеме ретінде жобалау әртүрлі типтегі: тақырыптық, орфографиялық, орфоэпиялық сөздіктер жасауға мүмкіндік береді. Мұндай сөздіктерде беттер жасау жұмысын балаларға жеке-жеке сараланған үй тапсырмасы ретінде тапсыруға болады. Бұл сабақты оқудағы белсенділікті арттырады.Зерттелгенді бекіту кезеңінде кезең-кезеңімен ашылатын дұрыс жауаптары бар сұрақтарды көрсетеді. Жақсы тақта көмекшісі және сөйлеуді дамыту сабақтарында интерактивті тақтамен жұмыс жасағанда бала түсініп қана қоймайды, сезінеді. Әрдайым сіздің көзіңізде болатын визуалды ақпарат негізгі мәселелерге назар аударуға және визуалды жадыны белсенді пайдалануға көмектеседі. Композицияға дайындық сабақтарында белгілі суретшілердің картиналарының репродукцияларын көрсеткен жөн, жұмыс материалдарын (сөздерді, сөз тіркестерін) таңдауды жүзеге асырған тимдірек [24]. Сөйлеу мәнерінің сипаттамаларын, негізгі идеясын анықтауда, суреттегі және экспрессивті құралдарды, сөйлемдердің мәтінді байланыстыру құралдарын талдауда бай дидактикалық материал ұсынуға болады. Cyril and Methodius компаниясының ақпараттық интеграцияланған өнімі – «KM-School» ресурстарының көмегі ерекше [25, 2]. Бағдарлама бірегей болып табылады және мұғалімге ақпараттық технологиялар мен интернетті қолдана отырып, мектеп сабақтарының барлық түрлерін дайындауға және өткізуге мүмкіндік беріп, «конструктор» қағидаты бойынша жұмыс істейді. Осылайша, интерактивті тақтаның артықшылығын атап өтуге болады: тақта сабақтарға арналған материалдар жинағын жасауға және жақсартуға мүмкіндік береді; Сабақтың әртүрлі кезеңдерінде уақытты едәуір үнемдеуге мүмкіндік береді. Бұл уақыттың жетіспеушілігі байқалатын қарқынды дайындық жағдайында өте маңызды; интерактивті тақта дайындалған материалды қайта пайдалануға мүмкіндік береді: жаңа материалды түсіндіру кезінде; үй тапсырмасын тексеру кезінде және тақырыптық шолу барысында; білімді оперативті бақылау және кері байланыстың болуы өте тиімді; тақта сабақтарға арналған материалдар жинағын жасауға және жақсартуға мүмкіндік береді; интерактивті тақтаның цифрлық қорлары адамды баурап алады, сондықтан оқушылар сабаққа зейін қойып қарайды; интерактивті тақтаны қолдану оқушылардың сабақтағы белсенділігін жандандырады, есте сақтау және қайталау үрдісі күшейеді. Алайда интерактивті тақтаны пайдалану дәстүрлі көрнекі материалды қолданумен үйлесуі керек, бұл оқушылардың назарын әлсін-әлсін аударып отырады. Шындығында, баланың көзқарасы осындай тақтамен жұмыс жасағанда туындайтын стресстің жоғарылауына өте сезімтал. Көз шаршауын азайту үшін оқу материалын таңдауға мұқият қарау керек. Тым кішкентай қаріпті қолдануға және жұмыс аймағын бөтен элементтермен шамадан тыс жүктеуге жол берілмейді. Түс схемасы да дұрыс таңдалуы керек, ал экрандағы ашық элементтер саны минималды болуы керек. Сонымен, интерактивті тақтамен жұмыс жасау мұғалімді оқытудың жаңа тәсілдерін іздеуге шақырады, бұл оның шығармашылық және кәсіби өсуіне ықпал етеді. Көркем шығарманы оқытуда әдеби телебағдарламалардың үлесі зор. Медиа мен сандық технология тығыз байланысты, бір-бірін толықтырушы құралдар. Қазіргі таңда теледидар бағдарламалары – ақпаратты жылдам таратудың негізгі ресурсы ғана емес, қоғам тәрбиелеудің құралы, «төртінші билік өкілі». Бұқаралық ақпарат құралдарының басты мақсаты – халық пен үкіметті байланыстыру, үндеу; тыңдаушыны жаңалықтармен қамтамасыз ету, ақпарат тасымалдау; халыққа өтімді эстетикалық-этикалық тәрбие беру. Осы қызмет түрлері теледидар, радио, газет-журналдарға, тіпті, кейінгі жылдары пайда болған әлеуметтік желілерге де тән [26, 98]. Демек, әдеби бағдарламалар тек теледидардан ғана көрсетілмейді, кейінгі кездері әдеби порталдар мен әлеуметтік желілерде, жеке каналдарда бой көтеріп жүр. Көркем шығарманы игертуде сабақта қолданылатын әдеби бағдарламалардың тәрбиелік, эмоционалды-экспрессивті әсері мол. Мұндай телебағдарламалар қатарына «Келбет» («Қазақстан» ұлттық арнасы), «Өмір жолы» («Хабар» арнасы), «Тұңғыштар» («Білім және мәдениет» арнасы), «Дара жол» («Қазақстан» ұлттық арнасы), «Тарих. Тағдыр. Тұлға» («Хабар» арнасы), «Сара сөз» («Абай» арнасы), «Поэзия әлемі» («Қазақстан» ұлттық арнасы), «Жеті Муза» («Білім және Мәдениет» арнасы) бағдарламалары ақын-жазушылар өмірі мен шығармаларына қатысты әдеби-сазды ақпарат ұсынады. Аталмыш бағдарламалар қазақ қоғамына, мәдениетіне еңбегі сіңген ұлт келбеттерімен арнайы бағдарлама түсіреді немесе ашық сұхбат жүргізеді. Сонымен қатар телеқатынастың көркем шығарманы оқытуда тағы бір тиімді тұсы – қаламгерлер өмірі мен дәуірін сипаттайтын фильмдер мен телехикаялар, мультфильмдер арқылы оқушыға үлкен визуалды-мазмұнды білім ұсынады. ХХІ ғасыр оқушысына медиа арқылы білім беру – ұтымды, оңтайлы әдістердің бірі. Осы орайда ескерілетін жайт – телетүсірілімдердің оқушы жасына сай болуын қатаң қадағалау қажет. Зерттеу жұмысымызда 5-10-сыныптарда оқылатын көркем шығармаға қатысты телехикаялардың, фильмдердің, деректі фильмдердің, анимациялық түсірілімдердің топтамасын 4-кестеде жинақтадық. Кесте 4
жүктеу/скачать 4,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|