Жеке бөлшектерден, дара ұғымдардан тұтас дүние жасау
Ойлап табады, құрастырады, шығарады,байланыстырады
Бағалау кезеңі
Жаңа ұғым, жаңа материалдың құндылығын түсіну
Бағалайды,таллқылайды,өз ойын ортаға салады
«Оқу және жазу арқылы сыни ойлауды дамыту» технологиясын атап көрсететін болсақ: сыни ойлау технологиясын қолдана отырып жұмыс барысында байқалған оң өзгерістерді көруге болады.Менің ойымша, оқу жылында 2-сынып оқушылары бұл нәтижеге бір жылда қол жеткізді: 50% - дан 65% - ға дейін. Менің тәжірибемде сыни ойлау технологияларын қолданатын басқа техннологиялармен салыстырғанда білім сапасының жоғарылауын байқауға болады.
Менің күнделікті сабақтарымда білім берудегі басты мақсат – «Қалай оқыту керек», «Нені оқыту керек» және жұптық, топтық жұмыста қандай тапсырмалар арқылы білім алушылар өздерінің шығармашылық әлеуетін аша алады. Білім алушыларды қуаныш шеңберіне біріктіре отырып, біз көңіл-күйімізді жүректерінің жылуы мен алақандарымен білдіре аламыз. Болашақта мұғалім мен білім алушны рөлі ауыстырылады, ал негізгі салмақ оқушыға беріледі. Шығыс даналығы: «Мен сіздің айтқаныңызды ұмытып кетемін», есімде, ал сіз маған көрсетесіз, «Мен үйренемін», яғни баланы тәрбиелеу, үйрету, ынталандыру дегенді білдіреді. Тәжірибе барысында топтық, жұптық жұмыстың оң әсерін атап өткім келеді. Білім алушыларды топтық жұмысқа бағыттай отырып, мен олардың әсіресе ұстамды, баяу, топтың жағдайына бейімделетінін байқадым. Топтарда жұмыс істеуге үйретілген білім алушылар біртіндеп бір-бірін тыңдауға, пікірталастар құруға, бір-бірін таңдауға және топтың позициясын орындауға дағдыланады. Белгілі бір тақырыпта бірге құрылған білім алушылар көмегімен қысқа әңгімелер байқауын ұйымдастырған жөн. Егер мұндай конкурсқа қатысатын білім алушылардың сөзі шектеулі болса, олар жетекші сұрақтар қойып, оларды еркін хабардар етуі керек. Сондай-ақ, топтық жұмыста рөлдік ойындар, кейіпкерлер кластерлерін құру, олардың жағымды және жағымсыз қасиеттерін анықтау, кейіпкерлерге олардың атынан немесе осы кейіпкердің бейнесінде хат жазу, ертегілерде негізгі идеяны іздеу және осыған байланысты мақал-мәтелдер, ертегілер жазу сияқты шығармашылық жұмыстарды тиімді орындау тиімді екеніне көз жеткіздім»[28. 186 б. ].
Сабақтарда және оқу процесінде «Сыни ойлау» жобасын жүйелі түрде қолдана отырып, мен келесі іс-шараларды ескердім:
Мұнда:
- жұппен жұмыс;
- топпен жұмыс;
- 3,4-тен отыру;
Сыныптағы өзгерістер:
- ереже
- идеялар кеңесі
- үздік сұрақтар тақтасы
- бұрышта шолу
- үздік шығармашылық жұмыстар тобы.
Мен бұл технологияларды өз сабақтарымда жиі қолдандым.Осы сабақтың арқасында білім алушылар ойлау қабілеті мен тіл байлығын дамыды. Топтық жұмыс өте тиімді, өйткені білім алушылар өз ойларын айта алады. Топтық жұмыста барлығы жұмыс істейді, біреу сурет салады, біреу өз ойындарын жасайды. Топтық жұмысқа қатысатын білім алушылар қызығушылық танытып, жұмылдырылуы мүмкін. Білім алушылар өз ойларын төменгі деңгейдегі білім алушылармен бөліседі. Ал дарынды балалар орта буын оқушыларына кеңестерімен көмектесті. Топтық сабақта қойылған тапсырмаларды талқылау кезінде білім алушылар пікір алмасуды, ойларды қосу мен жалпылауды, білгендерін және басқалардың түсінгендерін нақты ажыратады. Жаңа бағдарлама бойынша менің сабақтарымда білім алушылар жауаптарын ауызша айтып қана қоймай, оларды қағазға жазып немесе презентация жасады, тіпті осы тақырыпта сурет салып, өлең жазды. Сонымен қатар, әр білім алушылар өзін әр түрлі жағынан көрсетуге мүмкіндігі болды. Ұсынылған тапсырмаларда жаңа әдісті қолдана отырып, білім алушылар бір-бірімен тығыз байланыста болады, топпен бірге ұсынылған тапсырманы орындау жолдарын іздейді және бір-бірінің көмегіне жүгінеді.Тапсырманы орындау кезінде барлығы өз идеяларына назар аударып, оларды өзара рөлдерге бөліп, уақыттарын барынша пайдалануға тырысты. Топты қорғауда түсінетіндер бір-бірінің сұрақтары мен жауаптарын егжей-тегжейлі талқылайды. Менің ойымша, бұл сабақ сыни ойлау, білім беру және оқыту, білім беруді бағалау, білім беруді басқару және көшбасшылықтың жаңа тәсілдерін, сондай-ақ дарынды балаларға арналған оқу модульдерін біріктіреді.
Топта білім алушылармен жұмыс жасамас бұрын, мен оларды қабілеттеріне, қызығушылықтарына, дағдыларына, біліміне, белсенді ойлауына, белсенді сөйлеуіне, оқытушы мен білім алушылар арасындағы ынтымақтастық арқылы білім алушылардың шығармашылық әлеуетін іске асыруына, объективтілігіне, тексеру мен бағалаудың ашықтығына қарай бағаладым» [29. 186 б. ].