Диплома в республиканском конкурсе «Наследие наших предков сохраним и приумножим»
жүктеу/скачать 2,72 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алматы облысы, Кербүлак ауданы Н.К. ШАЛҒЫМБАЕВА
- Жетпіс Әбдіғалиүлы CMAFVJI, №7 орта мектебінің сызу, бейнелеу, технолоия пәндерінің жоғары санатты мұғалімі, Қарағанды облысы, Сәтбаев қаласы
- №43 Ж. Махамбетов атындағы қазақ орта мектебінің технология пәнінің мүғалімі, Қызылорда қаласы № 41 жалпы білім беретін орта мектептің технология пәнінің
- «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010
- «М ект епт егі т ехнология. Технология в школе» N97/2010 32
- «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010 Й ^ Е Х Н О Л О Г И Я
- С а б а қ т ы ң б іл ім д іл ік м а қ с а т ы
- «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010 34
- «М ект епт егі т ехнология. Технология в ш коле» № 7/2010 36 ‘Т
- «М ект епт егі т ехнология. Технология
1-Май орта мектебінің мұғалімі, Қарасай ауданы, Алматы облысы Панфилов атындағы орта мектептің технология пәнінің мұғалімі, Алматы облысы, Кербүлак ауданы Н.К. ШАЛҒЫМБАЕВА, Абай атындағы орта мектеп - лицейінің I санатты технология пәнінің мұғалімі, ШҚО,Үржар ауданы,Үржар ауылы Жетпіс Әбдіғалиүлы CMAFVJI, №7 орта мектебінің сызу, бейнелеу, технолоия пәндерінің жоғары санатты мұғалімі, Қарағанды облысы, Сәтбаев қаласы №43 Ж. Махамбетов атындағы қазақ орта мектебінің технология пәнінің мүғалімі, Қызылорда қаласы № 41 жалпы білім беретін орта мектептің технология пәнінің мүғалімі, Орал қаласы ^ Й е х н о л о г и я 29 5-сыныпқа арналған “Қолданбалы өнер" курсының сабақжоспары ның үлгісі Саб-тар Тақырыбы
Сағ. Саб. мазмұны — Тапсырмалар Iтоқсан 18 сағ.
1-сабақ Шеберханада жұмыс істеу ережесі.
2 Шеберханада жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережесімен танысу. Техника қауіпсіздік ережесін жаттау. 2-сабақ
Қолданбалы өнердің
даму тарихы жэне
түрлері. 2 Қазақ халқының қол- өнерінің даму тарихы және киіз үй түрлерімен танысу. Ою-өрнек қиып машықтану. . v . / ' "Д { / — - n * / N
v ) С у 3-сабақ
Сурет. Сызықты бейнелеу. 2 Түрлі геометриялық бөлшектерден тұратын заттардың нобайын салу. _ Г >
JS :? ! 1 4-сабақ Дизайн үлгісі эмблема
бойынша салу.
2 Дизайн үлгісіне де эмблема бейнелеу, қағаздан қию. 5-сабақ Компьютерлік дизайн. 2 Құстың суретін берілген жобалық сурет бойынша компьютер кәмегімен салып үйрену. 6-сабақ
Өрнек үлгілерін жапсырмалау. 2 ДВП кесіндісінің үстіне ермек қағаздан қошқар мүйіз өрнегін жапсырмалау. З І ? 7-сабақ
Графикалық тор бойынша суретті үлғайту. 2 Берілген қүс суретін графикалық тор бойынша үлкейтіп салу.
8-сабақ
Ағаш, ұшқат бетіне күйдіріп салу әдістері. 2 Электр күйдіргішті пайдаланып ұшқат бетіне табиғат көрінісін салу.
!
№7/2010 30 % £
е х н о л о г и я 9-сабақ
Қағаз пластикасы. I тоқсан 14 сағ. 10-сабақ Сурет бойынша қағаздан бұйым құрастыру. 11-сабақ Ойыншық
моделін жасау. 12-сабақ
13-сабақ Қиып алынған машина үлгісін суреттегідей желімдеп құрастыру. Қағаздан планер жасау әдістері. 14-сабақ Берілген сызба бойынша сіріңкеден ұшақ моделін жасау. 15-сабақ Берілген суретті үшқат бетіне графикалық тор әдісімен өзің қалаған масшабта үлкейтіп, күйдіру аспабын пайдалана отырып сый-кәде ретінде жасау. 16-сабақ Берілген табиғат көрінісін түрлі-түсті пластилинмен ұшқат бетіне жапсырмалап жасау.
Оригами әдістері бойынша қағаздан әр түрлі бейнелерді жасауды үйрену. Қағаздан әр түрлі ойыншық жасау технологиясымен танысу.
Ағаштан дайындалған машина бөлшектерін құрастыру. Ватман қағаздан қаламсап стержінін пайдалан отырып планер жасау. Ватман қағаздан сіріңке шиін пайдалана отырып ұшақ жасау. Ойыншық машинка моделінің сызбасы мен жасалу
технологиясымен танысу.
¥шқат бетіне табиғат көрінісін пластилинмен жапсырмалап жасап шығу.
¥шқат бетіне жануарлар бейнесін күйдіріп салып шығу. «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010 ^ Й е х н о л о г и я 31 17-сабақ
Табиғат материалдарымен жүмыс істеу. 2 Табиғи материалдар, ағаш бұтақшаларын, қағазды пайдалана отырып гүлдер шоғын жасау. 18-сабақ Бүтақтар мен тамырлардан әр түрлі скульптуралық бейнелер жасау. 2 Табиғи материалдан, ағаштардан, тамырлардан әр түрлі бейнелерді жасап шығу. 19-сабақ Металды көркемдеп өңдеу. 2
әдістерімен танысу, дельфин бейнесін шекімелеу. 20-сабақ
Шекімелеп қошқар мүйіз өрнегін орындау. 2 Қаңылтыр бетіне үлгі бойынша қошқар мүйіз өрнегін шекімелеу әдісі. 21-сабақ
Мүйізден бұйымдар жасау.
2 Мүйізді өңдеу технологиясымен танысу.
22-сабақ Мүйізден сыйлық ыдыс жасау. 2 Мүйізден сый-кәде ыдысын жасау технологиясымен танысу. 23-сабақ
Пластилинмен балық мүсінін жасап үйрену. 2 Пластилиннен картон бетіне баральеф бейнесін жасау. 24-сабақ
Барыс бейнесінің мүсінін жасау. 2 Пластилинмен мүсін жасау технологиясымен танысу. 25-сабақ
Теріні ұқсату. 2 Теріні үқсату технологиясымен танысу. Берілген сурет бойынша салфетка жасау. 26-сабақ Теріден сәндік тарақ салғыш жасау.
2 Теріден сәндік тарақ жасау технологиясын меңгеру.
Р Е ф Е Р А Т -------------- 4 «М ект епт егі т ехнология. Технология в школе» N97/2010 32 //Т Е Х Н О Л О Г И Я Ж ъ i V тоқсан 27-сабақ 28-сабақ
29-сабақ 30-сабақ
31-сабақ Шығармашылық жоба. Ac үй жабдығын жасау. Ac үй жабдығының сызбасын орындау. Ac үй жабдығының технологиялық картасын орындау. Бүйымдарды көркемдеп өңдеу. 32-сабақ 33-сабақ
34-сабақ Шығармашылық жүмыстың экономикалық есебін шығару, жарнамасын жасау. Шығармашылық жобаны қорғау. Реферат тақырыбы. 18G Шығармашылық жобаның түрлерімен танысу, жоспарын құру. Ac үй жабдығының жобалық суретін салу. Ac үй жабдығының жобалық сурет бойынша сызбасын орындау, үлгісін қағаздан қиып алу. Ac үй жабдығының нүсқау картасымен танысу. Бүйым бетіне ою- өрнек үлгісін дайындау және үлгіні бұйым ретінде түсіріп күйдіру жұмыстары. Ac үй жабдығына кеткен шығынды есептеп шығару жэне жарнамасын жасау. Шығармашылық жобаны тексеріп, қорғап шығу. Реферат тақырыптарымен таныстыру. Ac үй жабдығын жасау.
J T .
Ac үй жабдығының нұсқау картасын жасау. Ш=Ш1+Ш2+ШЗ+ Ш4+Ш5=........ Жұмысты топ болып қорғау. «Қазақ халқының қолданбалы өнері». «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010 Й ^ Е Х Н О Л О Г И Я 33 ҚА М Ш Ы Ө Р У Айдар Т үрсы нбайұлы ШАЙХИН, Әлихан Бөкейхан атындағы №76 орта мектебінің технология пәнінің мұғалімі. Қарағанды қаласы
қазақ
халқының үлттық өнерін дәріптеу, келешек ұрпаққа қамшы өру өнерін үйрету, өнер туындылары арқылы эстетикал ы қ та лғам ы н бейнелеу. Д ағды ларды жаңарту, б е л гіл і ә д іс те р д ің әсерін бекіту, тапсырманы орындауға немесе білім іскерлігін жаңа жағдайға бейімдеу; Дамы т уиіы лы қ: үлттық мақтаныш сезімін ояту, эстетикалы қ талғам ы н үштау, енерге ынтасын дамыту, әдемілікке, сүлулыққа, талғампаздыққа тәрбиелеу;
оқуш ыларды өз елін, қазақтың қолөнерін қүрметтеуге тәрбиелеу. Пәнаралы қ байланы с: тарих, сызу, геометрия М а те р иа л д ы қте хни ка л ы қж а б д ы қта у: 1. Құрал-жабдықтар, аспаптар (4-таспа жіп), қайшы; 2. Технологиялық карта, плакаттар, альбом- суреттер; 3. Мүғалімге арналған әдебиеттер: Технология. 6-сынып. Тері және былғары материалдарын керкемдеп жендеу. “Мектептегі технология", №11, 2003 ж. Сабақтың бары сы: 1. ¥йымдастыру кезеңі 2. Сабаққа қатысуды бақылау (түгендеу). 3. Ж ұмыс киім ін және сабаққа дайынды ғын тексеру.
2. Өткен материалды қайталау Не білесің? 1.
Карточкалық тапсырмалар бойынша өткен сабақта меңгерген білімдерін тексеру. Оқушыларға қойылатын сүрақтар: - Теріні қалай бояйды? - Теріні кө р ке м д е п өңдеуге қаж етті қүрал- саймандарды ата? - Талқы дегеніміз не? Сөзжұмбақ шешу. 1. Асау жылқыны ұстағанда қолданылатын құрал. 2. Ауыздықсыз жүгеннің түрі. 3. Ерсіз атқа салынатын киізден жасалатын бүйым.
4. Ат арба жеккенде көтерме салатын темір. 5. Қамшының сабына қолданылатын ағаш. Үй тапсырмасын жалпылама қорытындылау. Миға шабуыл. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Жоспар:
1. Қазақ халқының қолөнері, тері өңдеу және одан алынатын бұйымдар, қамшы өру. 2. Қамшының қолданылуы, түрлері. Аң терісінен Саз бағалы киім аспаптарын түрлері
Тері б үйы м д ары ны ң қо л д а ны л уы жасауда
Ат әбзелдерін Үй жасауда тұрмысын қамшы өру Сәндік қолданбалы өнерде жасауда
қ * р ы ; қ
Н 0 Қ т А Т 0 Қ ы М Е р Ш I К I т 0 Б Ы л Ғ ! Ы І 3. Қамшы өру, таспасы. Халық қолөнері - дүние жүзінің әр халқына тән, бұл халық қазынасы, ғасырлар мұрасы. Үлттық ө нерд ің ө зін д ік е р е кш е л ікп е н қалы птасуы на үлкен ә серін ти гізе т ін ж а йт көп ғасы р л а р ға созылған көшпелі өмір. Төрт түлік малдың етін, терісін, жүнін, тіршілік қажеттілігіне жұмсай білген халқымыз, бір емес бірнеше ғылым саласын іс ж ү зін д е и ге р ге н . С о л а р д ы ң іш інд е кеңінен пайдаланған енер туындысы - тері өңдеу және одан қажетті бүйымдар жасау, соның ішінде ат әбзелдерін жасау, ат әбзелінің құрамына кіретін бүйымдардың бірі - қамшы. О қуш ы ны ң б іл ім д іл ік деңгейін толы қты ру Қамшы - ат, көлік, мал айдауға арналған жабдық. Қамшы - қорғануға, қарсыласын ұрып жығуға арналған суық қару. Қамшыгерлік - қоргана білетін және жауын жайратып салатын машық /мамандық/. Қамшы - әрбір малшының қолында жүретін еңбек құралы және елеусіз қүрал. Қамшыны ертеде әйелдерді босандырып алуға қолданған. Ондай қамшы - қасиетті адамдардың қамшысы болған.
Қамш ының түрлері Ат қамшы Қасиетті қамшы Дырау қамшы Дойыр қамшы Киелі қамшы Шашақты қамшы Шыбыртқы қамшы Орама қамшы Шолақ қамшы ¥зын қамшы
Қамшы арқылы жауынан қорғана алатын не жайратып салатын адамдар - қамшыгер деп аталады. Қамшыгерлік тума қасиет емес. Адам табиғатындағы тездік, ептілік, сәндік, сезімталдық, өткірлік, батырлық, сескенбейтін серттілік сияқты ішкі қасиеттермен ұштасып жататын мамандық.
34 Л ^ Е Х Н О А О Г И Я Тірек сызба - 2 Қамшы таспалары I
Терт
Алты Сегіз
Он екі Он алты
таспа таспа
таспа таспа
таспа Тірек сызба - 3 Қорғануға, қарсыласын ұрып жығуға арналған суық қару
А т кө л ікке арналған
Қамшының қолданы луы Спортпен байланысты Мал айдауға арналған
жабдық Металды
көркемдеп өңцеу Ерсін БАЙДРАХМАНОВ, А. Жанпейісов атындағы №105 орта мектептің те хн о л о ги я п ә н ін ің м уға л ім і 7 “а” - сыныбы. Мақсаты:
Б іл ім д іл іг і:
м етал д ы кө р ке м д е п өңдеу
технологиясын меңгеру, қаңылтыр бетіне өрнек түсіруді уйрену; Т ә р б и е л іл іг і: о қуш ы л а р д ы ұқы п ты л ы ққа , іс ке р л ікке тә р б и е л е уі Д амы т уш ы лы гы : оқушылардың ой қабілетін дамыту. С а б а қ т и п і: а р а л а с сабақ. Сабақ әдісі: түсіндірмелілік. Сабаққа қолданы латы н стратегиялық әдістер: топтастыру әдісі, СТО әдістері. К ө р н е к іл іг і: слайдтар, плакат, үлестірм е лі карточкалар, темір бөлшектері. Құралдары : ағаш балға, балға. Пайдаланған әдебиет: Технология оқулығы. Д. Шоқпарұлы «Қазақ халқының қолөнері». I.
¥йымдастыру кезеңі а) Сабаққа дайындық жүргізу. ә) Оқушыларды түгендеу. б) Оқушы назарын сабаққа аудару. II. Үй тапсырмасын тексеру Сым темірді өңдеу 1. Топтастыру әдісі бойынш а сым темірден қандай бүйым жасауға болатындығын сүрау; Топтастыру әдісі: 2. Сымнан немесе жұқа қаңылтырды тілу арқылы жасаған бұйымдарын тексеру; 3. Оқушыдан бүйымның орындалу әдісін және кездескен қиындықтарын сұрау. III. Үй тапсырмасын бекіту Үлестірмелі карточкалар IV. Жаңа сабақ Металды көркемдеп өңдеу. Халық шеберлері темірді, күмісті, алтынды және олардың қоспаларын көркемдеп өңдеу әдісін ерте ке зд е н -а қ біл ге н. Б ертін
келе оларды ң те хно л о гиясы н ж е тіл д ір іп , тамаш а бұйымдар ж асаған. М ысалы, те м ір д і бедерлеп құю мен ернектеудің озық үлгісіне: Қожа Ахмет Иасауи ке с е н е с ін д е гі Т айқазан, алты ннан бедерлеп жасалған Алтын адам, республикамыздың тарихи- өлкетану мұражайларындағы зергерлік бұйымдар жатады. Болат темірден жасалған қару-жарақтар, те м ір д е н ж а са л ға н үй м ү л ікте р ін күм іспен батырмалап өрнектеу, жұқа қаңылтырдың бетін б едерле п кө р ке м д е у ж ұм ы стары - осындай еңбектің жұмысы. Халқымыз ағаш пен темір өңдейтін қолы епті адамды ұста дейді. Темір өңдейтін ұста арнаулы шеберханада жұмыс істейді. Оны ұстахана немесе дүкен деп атайды. Ал, әсем бұйымдарын: білезік, жүзік, алқа, сырға, т.б. жасайтын шеберді зергер деп атайды. Зергер - темір мен құнды металды және олардьщ қоспаларын көркемдеп өңдеуші. Темір ұ ста л а р ы н а қа р а ға н д а , зе р ге р д ің қүрал-
саймандары кішілеу келеді. Халық үста мен зергерді ісмер деп атайды Ш е б е р л е р д ің ке пте ге н әсем бұйы м дары қаңылтырдан жасалған. Қаңылтырды көркем деп еңдеудің ең ежелгі түрінің бірі - шекімелеу әдісі. Ол үшін қаңылтырдан жасалатын бұйымның пішіні мен мөлшеріне сәйкес пластина кесіп алынады. Бедер салу жүмысы, н е гізін е н , қа ң ы л ты р д ы ң б етіне ж ү р гізіл е д і. Бедерлеу жүмысын жүргізу үшін, бірінші кезекте металдың бетіне қажет суретті салып алу қажет. Қаңылтыр астына резеңке төсеніш салу қажет. Бүйымның бетін нүктемен, сызықпен бедерлеу тә с іл д е р і дәл әрі алуан түр л і болы п келеді. Қаңылтырдың бетін арнайы қүрал-саймандардың кө м е гім е н ш е кім е л е й д і. М ұндай
қүрал- саймандардың қатарына арнайы шекігіштер мен б а л ға л а р ж атады . Б ал ға л а р мен ш е кігіш тің түрлеріне байланысты олардың қызметтері де әр түрлі. С е р гіту сә ті. Оқушы ларды екі топқа бөліп, плакатқа 1 минут ішінде зергерлер мен ұсталардың темірден жасаған бұйымдарының тізімін жазғызу керек. Қай топ көп жазса, сол топ жеңімпаз болып есептелінеді. «Мект епт егі т ехнология. Технология в школе» № 7/2010 ^ £ е х н о л о г и я 35 Металды түзету. М еталды қолм ен тү з е т е тін құр а л д а р д ы ң қатарына темір балға немесе ағаш балға жатады. Қалы ңды ғы 0,5 мм м еталды ағаш б ал ғам ен түзетеді. Металды түзету үшін арнайы тес немесе түзету тақталары қолданылады. Жолақ металды түзету әдісі: 1. Майысқан жолақ металдың бір жағын қолғап арқылы сол қолыңмен үстап, төстің үстіне қой. Оның майысқан дөңес жағын жоғары қаратып балғамен соқ.
2. М ета л д ы ң д ө ң е с ж е р л е р ін соғуд ы шет ж а қтары н ан б гіста п, орта сы н а қарай ауыс. Майысқан жерлердің түзеле бастағанына кәзің жеткен соң, соғу күшін біртіндеп азайт. О қуш ы лардан қандай қа у іп с із д ік ереж есін білетіндігін сұрау және де қаңылтырмен жұмыс істеген кездегі қауіпсіздік ережесімен таныстыру. Т е м ір д і к ө р к е м д е п ө ң д е у б а р ы с ы н д а ғ ы қауіпсіз ж ұм ы с істеу ережелері: 1. Қаңылтырмен жұмыс істегенде, міндетті түрде қолғап ки. 2. Қ а ңы л ты р д ы ң ш етін қиғанд а , қолы ңды жарақаттап алудан сақтан. 3. Қаңылтырдың бетін тазалағанда, үрлемей, арнаулы сыпырғышпен сыпыр. 4. Қаңы лты рдың бетін, жиегін саусағыңмен сипама. 5. Белгі салатын және ұшы өткір шапқыларды, үш кір қа ңы л ты р д ы ң б ө л ігін қалтаңа салм а, лақтырма, қасыңдағы оқушыға қарай сілтеме. 6. Жіңішке сымды үсақтап қырыққанда, оның үнтағына аса мұқият бол. 7. Темір қайшымен жүмыс істегенде, қайшы белдің деңгейінен төмен болсын. 8. Сыммен жұмыс істегенде, оның екінші үшына сақ бол.
9. Қаңылтыр дайындаманың бетін тегістегенде, өрнекті бедерлегенде, екінші қолыңцы соғып алма. 10. Балға мен бедерлегішті (шекігішті) осылай үста!
Дәптермен жүмыс Оқушыларға келесі практикалық сабақта қандай өрнек нем есе с у р е т түр ін қа ңы л ты р бетіне түсіретіндігін салдыру. V. Жаңа сабақты бекіту. Венн диаграммасы. Оқушылардан бүгінгі сабақтан не түсінгендерін сүрау.
VI. Бағалау VII. Үйге тапсы рм а: қаңылтырдан білезік жасау және оның бетін бедерлеу. Венн диаграммасы. Зергер ¥қсастығы ¥ста Білезік, жүзік, алқа, сырға жасайды, құралдары кішілеу Дүкен, үстахана, темірден бүйым жасайды, ісмер Қаруларды, ыдыс-аяқ, құрал-саймандарды, шаруашылық құралдарын
36 ‘Т е х н о л о г и я Технология сабағында сызба жұмыстарының маңызы Мамыт ЖАҢАБЕК. Адам табиғатпен мәңгі қары м -қаты наста болып келеді. С ебебі, ұ л тты қ сә н д ік және қо л д а н б а л ы ө н е р ім із д е қо л д а н ы л а ты н ою- ернектердің бәрі жер, су, аң-қүстардан алынған. Бұл оюлардың әрбір жосығында ұлттық таным, үлттық түсінік бар. Ән ырғағын тыңдай түсінсек, ұлттық ою-өрнекті, қолөнерді тек көріп қана көңілге тоқи аламыз. Әдебиет пен өнерде композиция деген түсінік бар. Ол латынның жүйелеу, үйлестіру деген сөзі. Ол өнердің барлық түріне байланысты. Күйші ойын домбыра арқылы жеткізсе, суретші өз өнерін, ойын сурет арқылы жеткізе алады. ¥стаз оқушыларға тек бағы т-бағдар берсе, қалғанын зерделі оқушы өз қиялымен толықтыруы тиіс. Бесінші сыныптан бастап сызба жүмыстарына алғашқы түсініктемелер жүйелі түрде берілсе деген ойдамын. «Ағаш кессең қысқа кес - жалғау оңай, темір кессең ұзын кес - қысқарту оңай» - деп бекер айтылмаған. Бұйымның әсем, әрі сапалы болуына өлшеп, белгі салу аспаптарының тигізер әсері мол. Буйым ж а сау ж ұм ы сы н алды мен бүкіл бүйы мны ң ж әне оны ң ж еке бол ш ектерін ің сызбасын оқып, түсініп алудан басталады. Сонан соң, сызба материал бетіне көшіріледі. Бүл жүмыс өлшеп, белгілеп алу деп аталады. Жұмысты жеңілдету үшін алдын ала дайындалған икемше тетіктерді /шаблондар/ қолдануға болады. Сызып белгілеуде материалды үнемдеп жүмсау көзделу керек. Бұл үшін елшеп сызу жұмыстары дүрыс орындалуы тиіс. Ж а са й ты н з а ты м ы зд ы ң қүр ы л ы сы н , сы рт п іш ін ін , қанд ай б ө л ік т е р д е н тұ р а ты н д ы ғы н , жасалатын материалын, қалай қүрастырылатынын білуіміз қажет. Егер осы айтылғандарды жазсақ, оны шеберханада қолдану өте қолайсыз, әрі үзақ әңгім е болуы м үм кін. С ы рт піш іні қарапайы м болып келетін білеуді не тақтайшаны үзындығын, енін, қалыңдығын көрсетіп сөзбен жазуға болады. Ал күрделі бұйымдарды суретсіз айтып түсіндіру өте қиын. Салынған сурет немесе эскиз бұйым пішінін айқын көрсетіп береді. Оған өлшемдері түсір іл се қарапайы м бүйым жасауға ж еткілікті болады. Алайда бүйымның құрылысы жайындағы м ә л ім е т те к сы зб а д а ға н а б е р іл е д і. Сызба дегеніміз - бүйым піш іні мен өлш емдері, оның қанд ай м а те р и а л д а н ж а с а л ға н д ы ғы , ж еке бөліктерінің қалай бірігетінін көрсететін шартты түрдегі кескін. Біз кеп жағдайда бұйым суретін қолмен сызба аспаптары н сы з саламыз. Мұны эскиз деп атайды . Затты ң барлы қ өлш емдері көрсетілген кескін техникалық суреті деп аталады. Кез кел ген
бұйы м ж а с а л у үш ін эскиз,
те х н о л о ги я л ы қ ка р та с ы зы л а д ы Ол үш ін оқушыларға сызба жұмысын сауатты орындауды үйрету қажет. Оқушыларға сызба жүмыстарын үйрету. 1.
Сызба ж ұм ы сы н оқы туд а сы зы қта р құрылымын таныстырудан бастаймыз. ---------Жуан түтас сызықтармен бұйымның көрінетін сыртқы пішіні белгіленеді. ...Ү зік сықтармен бұйымның көрінбейтін пішіндері белгіленеді. --------Жіңішке тұтас сызықтармен бүйым бөлшектерінің өлшемдері, номері, деректері көрсетіледі A ғ a ш - дайындаманың үзік жері белгіленеді М е т а л л _ _ _ . _ _ _ . Остік сызықтар _ _ . . _ _ . . _ _ _ |\/]айЫСТЫру бүктеу сызығы О
көрсетеді 2. Қарапайым сызықтар жүргізіп үйрену. Сызба аспаптарынсыз тіке, қиғаш, дөңгелек. 3. Нүктелер белгілеп, арасын қосу. Түзу сызықтар сыза білуге жаттығу. 4. Геометриялық ф игуралар салуды үйрену. Сызғыш, қарындаш қажет. 5. Қарындашты көтермей сызылған сызықты қайта баспай барлық нүктелерді қосып сызу, оңайынан қиынына қарай. 6. ¥лттық ою-өрнектерді салып үйрену. 7 Оюлардан, геом етриялы қ фигуралардан композиция құрып үйрену. 8. Кеңістікте остердің орналасуы. 9. X, У, Z остерін пайдаланып бұйымдардың көрнекі кескіндерін дұрыс салуды үйрену. Заттың сыртқы пішіні сызықтары X, Y, Z осімен сәйкес сызылуы тиіс. 1. Бұйым проекциялары 2. Көрнекі кескінімен танысу. Бүйым сызбасын оның көрнекі кескінімен танысудан бастаймыз. 1.Алдынан қарағандағы керініс; 2. Төбесінен қарағандағы көрініс; 3. Сол жақ бүйірінен қарағандағы көрініс. Сурет пен сызба бөліктерін салыстыру. 10. Әр түрлі буйымдар сызбасын өз бетінше орындау. Барлық ғы лы м ны ң басы суреттен басталады. «Өрнекті көңіл сызады» - дейді дана халқымыз. Оқушылар бұйым сызбасын сыза білуі және өзіне берілген сызбаны оқи алатын болуы керек. Сол себепті, сызба бөліміне баса назар аударып, м әліметтер жан-жақты, әрі көптеп берілуі тиіс. «М ект епт егі т ехнология. Технология в ш коле» № 7/2010 ^ Й е х н о л о г и я 37 Қаңылтыр бетіне ою сызып, оны шекіме әдісімен оюлау Нұрқайдар Ә лпиұлы ҮМБЕТБЕКОВ, №17 орта мектептің мұғалімі, Алматы облы сы Ж а ста р д ы ң ә д е б и е тте н , м а те м а ти ка д а н , архитектурадан, музыкадан, бейнелеу, мүсіндеу, кесте тігу мен ою-өрнек қиып үйрену өнерінен едәуір хабардар болуы, келешекте қандай мамандықта жүмыс істесе де рухани ерісі жоғары, кемел азамат болып шығуына жол ашатыны анық. Өнердің басқа да түрлері секілді, ою-өрнектің де жастардың ой өрістері мен білімдерін жан-жақты дамытуға әсері мол. О ю -ернек қазақ даласы нда әр түрлі үлгіде дамыған. Оның негізгі элементі мүйіз тектес болып, қазақхалқыныңтұрмысында жиі қолданылатын өру, тігу, тоқу, қүрау, еріту, балқыту, қию арқылы үй жиһаздарын, қүрал-саймандарды, киіз үйлерді, қүрылы старды , зе р ге р л іқ бұйы м дарды , кілем, алаша, сырмақ, терме алаша, қоржын, ыдыс- аяқта р д ы , ки ім -ке ш е кте р д і о ю -ө р н е кте р м е н әшекейлеп безендіріп отырған, оны Ахмет Иассауи, Қарахан, Айша бибі және т.б. мавзолейлерден көруге болады. Қазақтың үлттық ою-өрнектері мен оның атаулары көп. Қазақ халқының арасында кең тарағаны - мүйіз тектес ою-ернектер. Мысалы: Сабақтың мақсаты: 1. Еңбек сабағында қазақ өнеріне баулу; жүктеу/скачать 2,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|