Байланысты: ҚР мен ҚХР-дің әскери саладағы ынтымақтастығы
ҚОРЫТЫНДЫ Қытай Халық Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасында жоғары деңгейдегі тығыз байланыстар дәстүрлі түрде қолдау табуда, өзара саяси сенім жүйелі түрде тереңдей түсуде, прагматикалық ынтымақтастық жан-жақты жүзеге асырылуда, сондай-ақ гуманитарлық алмасулар белсенді дамуда. Қытай мен Қазақстан тату көршілік пен сенімді серіктестіктің көрнекі үлгісі болып табылады. Екі елдің көшбасшылары арасында тұрақты жұмыс қатынастары жолға қойылды. Қазақстан тәуелсіздік алған сәттен бастап 30 жыл ішінде Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Қытай басшыларының жеке мүдделілігі мен бірлесіп ілгерілеуінің арқасында Қытай мен Қазақстан арасындағы қатынастар уақыт сынағынан өтіп, әлемдік қоғамдастықтағы өзгерістерге төтеп берді.
1992 жылы дипломатиялық қатынастар орнатудан 2002 жылы тату көршілік, достық және ынтымақтастық туралы шартқа қол қоюға дейін, 2005 жылы стратегиялық әріптестік орнатудан 2011 жылы жан-жақты стратегиялық әріптестікті дамытуға дейін, қадам-қадаммен Қытай-Қазақстан қатынастары үнемі сапалы жаңа деңгейге ауысады. ҚХР мен ҚР арасындағы қарым-қатынастардың саяси-құқықтық базасы да жан-жақты. Қазақстан ядролық қарудан бас тартуға шешім қабылдады және Қытай Қазақстанға ядролық қорғауға уәде берген елдердің біріне айналды. Қытай Қазақстанның Орталық Азияда ядросыз аймақ құру жөніндегі күш-жігерін және Қазақстанда атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттіктің төмен байытылған уран банкін құруға қосқан үлесін жоғары бағалайды.
Қытай мен Қазақстан БҰҰ, ШЫҰ, АӨСШК және т. б. сияқты көпжақты тетіктер шеңберінде тығыз өзара іс-қимыл жасайды, "үш жауыздық күшке" қарсы күресте және өңірлік қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуде тығыз ынтымақтасады, халықаралық әділеттілікті қамтамасыз ету, экономикалық жаһандануға жәрдемдесу және көпжақты сауда жүйесін қолдау бойынша бірлесіп күш-жігер жұмсайды және осы саладағы халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға ұмтылады. Халықаралық тәртіп пен халықаралық жүйе неғұрлым әділ және ұтымды бағытта дамыды.
Қазіргі уақытта әлем соңғы 100 жылда елеулі өзгерістерге тап болуда: Қытай мен Қазақстан жаңа тарихи бастау нүктесінде тұр және ұлттық даму мен құрылыстың ұлы ісін ұстануда. Қазақстан "Нұрлы жол" және "Қазақстан-2050 "Стратегиясы жаңа экономикалық саясатты ілгерілетуді жеделдетеді, елдің ұлттық жаңғыруы мен өркендеуіне қол жеткізуге үлкен қадамдармен жүріп жатыр.
Қытай сонымен бірге "екі ғасыр" мақсаттарына жету және Қытай ұлтының ұлы жандануын жүзеге асыру үшін тынымсыз жұмыс істейді. Қытай мен Қазақстан дамушы елдер болып табылады және реформалау мен дамытудың негізгі кезеңінде тұр. Негізгі мүдделер негізінен сәйкес келеді және даму стратегиясы қайталануда. Екіжақты қатынастар мен өзара тиімді ынтымақтастық берік негізге ие және бірін-бірі толықтыратын сипатқа ие, олардың алдында өте жарқын перспективалар ашылды.
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты: Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы әскери қарым-қатынасты зерттеу. Осы мақсатқа жетуде бірнеше міндеттер қойылған болатын. Сол міндеттерге қол жеткізілді, атап өтсек:
1. Мемлекеттер арасында тығыз дипломатиялық қарым-қатынас және экономикалық кооперация жүріп жатыр, жыл сайын жаңа құжаттар жасалып, қолда бар құқықтық және өзге де құжаттар мен келісімдер пысықталуда. Қазіргі уақытта екі елдің үкімет басшылары орынбасарларының: ҚР Премьер-Министрінің бірінші орынбасары және ҚХР Мемлекеттік Кеңесінің орынбасарының төрағалығымен екі елдің ынтымақтастық жөніндегі қытай-қазақстан комитеті жұмыс істейді. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қытай Халық Республикасының Үкіметі арасындағы әскери-техникалық ынтымақтастық туралы келісімді бекітті. Осы келісімнің мақсаттары тараптар мемлекеттерінің ұлттық заңнамасына сәйкес тараптар арасындағы тең құқылық қағидаты негізінде өзара тиімді әскери-техникалық ынтымақтастықты орнату және одан әрі дамыту болып табылады. Қазіргі уақытта ҚХР мен Қазақстан арасындағы келісімдер мен хаттамалардың саны екі жүзден астам заңды құжаттарға ие, бұл екі мемлекет арасындағы тығыз және нәтижелі ынтымақтастықты көрсетеді. Қазақстан мен Қытайдың өзара іс-қимылы екіжақты форматпен шектелмейді, біздің елдеріміз БҰҰ, ШЫҰ, АӨСШК сияқты халықаралық ұйымдар шеңберінде жақсы үйлестіру мен келісуді қолдайды.
2. Қытайдың Қазақстанға деген қызығушылығын және Қытайдың Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық, әскери салаларына әсерін реттеу қажет. ҚХР-дағы күрделі әлеуметтік-экономикалық, әскери және саяси жағдайды және оның сыртқы саясатындағы елеулі өзгерістерді ескере отырып, Қытайдың ең жақын көршісі және стратегиялық серіктесі ретінде Қазақстанға барлық жағдайды қолда ұстау қажет.
3. Қазақстан тәуелсіздік жылдары ондаған елдермен әскери ынтымақтастықты жолға қойды. Өзара іс-қимыл негізіне көпвекторлы саясат, прагматизм және экономикалық орындылық қағидаттары алынған. Жалпы, Қазақстанның шет мемлекеттермен әскери ынтымақтастығы COVID-19 пандемиясынан зардап шеккен жоқ. Сонымен бірге, 2020 жылы пандемияның теріс әсеріне қарамастан, әскери ынтымақтастық белсенді динамиканы сақтап қалды. Қазақстан серіктестермен екіжақты және көпжақты форматтағы барлық негізгі бағыттар бойынша өзара іс-қимыл жасады.
Біз екі мемлекет басшыларының стратегиялық басшылығымен және жеке күш-жігерімен мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік қатынастары тұрақты және ұзақ мерзімді түрде дами беретініне, неғұрлым тұрақты, практикалық және белсенді жаңа ахуал туғызатынына, неғұрлым жоғары және сапалы деңгейге шығатынына сенімдіміз.