Жасушаның дифференциациясы – биологияда бастапқы біртекті жасушалардың мамандану процесі
Иммунореттеу (Иммунокоррекция) – әр түрлі химиялық немесе биологиялық препараттар көмегімен организмнің иммунитет реакциясын жоғарлатып немесе бәсеңдетіп әсер ету.
Туберкулин - туберкулез індетін анықтауға арналған биологиялық дәрмек түрі, туберкулез кеселін анықтауға қолданады.
Туберкулез- адам мен жануарлардың созылмалы өтетін, сүтқоректілерде көбінесе өкпенің, құстарда бауырдың ерекше қабынуымен сипатталатын жұқпалы ауруы.
Уыттылық - берілген дәрмектің ағзаға енген кездегі зардаптылығы.
Фибриндік ісіну - негізгі зат пен талшықтардың бүлінуімен, тамыр қабырғасы өткізгіштігінің күрт күшеюімен, фибриноидтың түзілуімен сипатталатын дәнекер ұлпаның өте зілді ыдырауы.
КІРІСПЕ Дипломдық жұмыс тақырыптың өзектілігі: Қазіргі уақытта иммундық тәуелді аурулардың даму жиілігінің артуы байқалады. Аллергиялық аурулары бар (АТО — пикалық дерматит, экзема, бронх демікпесі) және аутоиммундық аурулары бар (ревматоидты артрит, ішектің қабыну аурулары, қант диабеті — 1 типті қант диабеті және т. б.) науқастар санының күрт артуымен қатар, иммунитеттің инфекцияға қарсы функциясы бұзылған, ұзақ жүретін науқастар санының өсуін белгілейді мысалы, ауырсыну және оппортунистік инфекциялар үшін суық тиюкандидоз, туберкулез, герпес, стафилококк.Иммундық тапшылықтар (ИД) – туа біткен және бейімделген иммундық жауапқа қатысатын әртүрлі механизмдердің сандық және/немесе функционалдық өзгерістерінен туындаған аурулар тобы болып табылады [1-4].
Егер олардың шығу тегі генетикалық болса, олар біріншілік иммун тапшылығы ауруларына (ПИД), ал шығу тегі сатып алынған болса, қайталама (IID) жіктеледі. Макронутриенттер мен микроэлементтердің жетіспеушілігі иммундық функцияның бұзылуын тудырады, бұл қоректік заттардың толықтырылуы арқылы жойылуы мүмкін деген дәлел аз. Азық-түлік тапшылығы әлі де аз дамыған аймақтарда кең таралған және жұқпалы аурулардан болатын аурушаңдық пен өлім-жітімнің жоғары деңгейіне негізгі себепші болып табылады [5-7]
Иммунитеттің бұзылуының себептері жеткіліксіз деп аталады себебі энергетикалық құндылығы мен ақуыз мөлшері бойынша тамақтану, микроэлементтер мен дәрумендердің рационындағы дефицит, әсіресе А, С, Е, D, β-каротин, маңызды микроэлементтер (мырыш, темір,, полиқанықпаған май қышқылдарын, сондай-ақ сарқылатын аурулар мен ішек дисбиозынантибиотикалық терапия курсы немесе басқа экопатологиялық факторлардың әсері .
Дұрыс тамақтанбау қайталама иммундық тапшылықтың қалыптасуында маңызды рөл атқарады, жасырын туберкулез инфекциясын бақылау үшін қажет емес туа біткен және адаптивті иммундық реакцияларды нашарлатады .Ақуыз-энергетикалық жетіспеушілік т-лимофоциттерге тікелей әсер етеді, тимустың, шеткергі лимфоидты органдардың атрофиясын тудырады, бұл өз кезегінде лейкопенияны қалыптастырады, CD4 - және CD8 - лимфоциттердің арақатынасын азайтады, шеткергі қандағы жетілмеген Т-жасушалардың санын көбейтеді. BMI деңгейі төмен адамдарда циркуляциялық қабынуға қарсы (IFN - γ, TNF-α, IL-22, IL-1α, IL-1β және IL-6) цитокиндердің деңгейі төмендейді, сонымен бірге реттеуші цитокиндердің деңгейі жоғарылайды (IL-10, TGF - β, IL-5, IL-13), бұл оларды туберкулез ауруына бейім етеді [8].
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, олардың 80% - ы аурулар белгілі бір дәрежеде тамақтанумен байланысты.Қазіргі таңда ДНҚ диагностикасы-бұл қазіргі заманғы жоғары технологиялық зерттеу әдістерінің бірі. ДНҚ талдаулары жұқпалы ауруларды диагностикалауда кеңінен қолданылады, бұл тіпті адам ағзасындағы жалғыз микроорганизмдерді анықтауға мүмкіндік береді [9, 10].
Зерттеу материалдары ретінде Қызылорда қаласы «Фтизиопульмонология орталығындағы» науқастардың анализдері және антропометриялық көрсеткіштері аурулардан алынып зертелінді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Ағзадағы иммундық тапшылықты зерттеу және оған нутрициологияның әсерін бағалау
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1) Зерттеу жұмыстың тақырыбы бойынша әдебиеттік шолу жасау;
2) Зерттеу нысаны ретінде Қызылорда қаласы Фтизиопульмонология орталағындағы науқастардың анализдері және антропометриялық көрсеткіштері жинақтау
3) ДНҚ диагностикасымен танысу, халықтың тамақтануын эпидемиологиялық зерттеу үшін ұсынылған тамақ тұтыну жиілігін талдау және жұмыс істеу тәсілдерін үйрену;
4) ДНҚ диагностика көмегімен дәріге сезімталдығын анықтадық ,ал жиілігін талдау бойынша тағамтану нутриенттерін анықтау.
Ғылыми жаңалығы: Арнайы ДНҚ-Стрип әдісі қысқа мерзімде және тығыз және сұйық қоректік ортада оң нәтижелерден кейін микобактериялардың түрлерін дәл анықтауға мүмкіндік береді.Ал ,бұл мүмкіндік қоздырғыштың әртүрлі дәрілік тұрақтылығы бар тыныс алу органдары туберкулезімен ауыратын науқастардың тағамдық мәртебесін және нақты тамақтануын бағалауға септігін тигізді
Практикалық маңыздылығы: Біз өзіміздің зерттеу жұмысымызда алғаш рет диагностика көмегімен туберкулездің дәріге сезімталдығын анықтадық және де оның нутрициология саласы бойынша антропометриялық көрсеткіштер бойынша иммундық жетіспеушілік жағдайын зерттей алдық
Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Дипломдық жоба 63 беттен тұрады. Дипломдық жоба кіріспеден, зерттеу бөлімдері мен зерттеу нәтижелерінен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жобада 19 кесте, 15 сурет , 2 сызбанұсқа, 3 диаграмма көрсетілген.