Дипломдық ЖҰмыс 6В07201 мамандығы «Фармацевтикалық өндіріс технологиясы»
жүктеу/скачать 0,95 Mb.
|
Дипломды Ж мыс 6В07201 маманды ы «Фармацевтикалы ндіріс техно
| об - объем
а.т. – аса таза б. - бет см – сантиметр СҮ – стандартты үлгі т. - том ТП – технологиялық процесс ОТЖ – орау, таңбалау, жөнелту ФМ – фармакопеялық мақала ФСҮ – фармакопеялық стандартты үлгі х.т. – химиялық таза т.ү.т. – талдау үшін таза ЭМ – эфир майлары КІРІСПЕ Зерттеу өзектілігі. Арша эфир майы бар микробқа қарсы қатты сабыны микробтарға және емдеуде профилактикалық антисептиканың маңызы зор. Аршаның эфир майы бірегей қасиеттері бар: органның әртүрлі құпияларының, соның ішінде қорыту жолдарының дамуын күшейтеді. генитурарлы жүйеге, қанға және өкпеге тамаша антисептикалық құрал болып табылады. ұйқысыздықтан зардап шеккен адамдар үшін гипнотикалық болуы мүмкін. Йогамен, рухани тәжірибемен айналысатын адамдар үнемі ой жүгіртеді, бактерицидтік ғана емес, ауаны тазартатын қасиеттерімен де белгілі жунипердің эфир майы. Мұның барлығы тек сыртқы арша майы эфир майын қолдану! Ароматерапия эфир майларының адам ағзасына әсер ету түрлері мен әдістері туралы білім саласы ретінде күн сайын танымал болып, келесі міндеттерді шешеді: шаршауды басу, жұмысқа қабілеттілікті арттыру, қалжыраудың және стресстік жағдайлардың алдын алу, ұйқыны жақсарту; ағзаның иммундық статусын ынталандыру, адамның бейімделу қасиеттерін арттыру; спортшылардың төзімділігін арттыру; жүрек-қантамыр жүйесі ауруларының алдын алу; өкпенің созылмалы спецификалық емес ауруларын емдеу; ағзадағы канцерогенді процестердің алдын алу. Қазіргі уақытта эфир майлары адамның эмоционалдық жағдайына әсер ететін құралдар ретінде, сондай-ақ емдеу мақсатында пайдаланылады. Ароматерапия әдістері психиатрияда, неврологияда, дерматологияда, отоларингологияда белсенді қолданылады. Эфир майлары күйік, суық тию және қабыну ауруларын емдеу және алдын алу үшін көмектеседі. Ароматерапия кезінде майлардың табиғилығын ескеру қажет, себебі жасанды синтезделген эфир майларының тиісті физиологиялық әсері болмауымен қатар уытты әсер көрсетуі мүмкін. Эфир майлары – жеңіл тұтанғыш заттар. Бұл эфир майларымен демалған кезде, олардың хош иісі тікелей миға түседі дегенді білдіреді. Біздің иіс сезу қабілетіміз – мимен тікелей байланысқан және эмоцияларды бақылау орталығы деп саналатын жалғыз сезім. Эфир майлары оттегін жасушаларға тасымалдайды. Олар зеңге қарсы, бактерияға қарсы, вирусқа қарсы, дезинфекциялық, ісікке қарсы және антисептикалық зат деп айтуға толық негіз бар. Эфир майымен бас ауруы, ұйқысыздық, көңіл-күйдің ауытқуы кезінде демалған тиімді. Ароматерапия әдістері уытты емес, аллергия туғызбайды. Бөлме температурасында эфир майының иісі тез таралады және температура жоғарылаған сайын таралуы жылдамдай береді. Эфир майларының клиникалық әсері аурудың бастапқы сатысында, сондай-ақ қалпына келтіру кезеңінде аса тиімді. Сабын ұғымы әр елде әр түрлі аталады. Мысалы италяндықтардың "sapo" сөзін ағылшындықтар күнделікті тұрмыста "soap" деп атаған. Ал француздықтар "savon" деп атаған. Осыдан топшылай келе сабын ұғымын француздардан келді деуімізге әбден болатын секілді. Сабын деген не? Сабынды алу үшін кем дегенде үш компонент керек: май (өсімдік немесе жануар майы), күйдіргіш натр (немесе күйдіргіш калий) және су. Терідегі май мен кірді ерітетін тап осы заттар саналады. Ғылыми тілмен айтсақ, классикалық сабын – бұл май қышқылдарының тұзы (натрий немесе калий). Сабын — жоғары май қышқылдарының тұздары. Жалпы химиялық формуласы: RCOONa. Сабын — кристалл қатты заттар, 220 — 270 C-та балқиды; ыстық суда, органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Судағы ерітінділерінің беттік актив заттар ретінде жуғыш қасиеті бар, себебі сабын әлсіз қышқыл және күшті негіздің тұзы болғандықтан гидролизге ұшырайды. Сонғы кездері танымал болып келе жатқан сабынды қолдан жасау– көп ғасырлардан бері белгілі кәсіп. Бұрынғы кезде сабынды қолдан қажеттілік үшін ғана жасаған болса, қазір бұл адамдарға қуаныш әкелетін өнерге айналған. Қолдан сабын дайындау бизнесінің идеясы өте қарапайым және де бастаушы кәсіпкерге сай.Қолдан жасалған сабын: Бұл экологиялық таза өнім. Оның негізі – табиғи балаларға арналған сабын, глицерин, эфир майы, шөптер. Мысалы, RCOONa+HOH R—COOH+ +NaOH. Мұндағы R радикал, егер ол кіші мән H, CH3, C2H5, C3H7-ге тең болса сабын жақсы еріп, жуғыштығы жоғары болады. Қарапайым сабын — карбон қышқылдарының тұздары. Оларды глицерин мен әр түрлі май қышқылдарының эфирлері болып саналатын табиғи майлардан (өсімдік, жануар, балық майлары) алады. Өнеркәсіптік жолмен сабын алу үшін көптеген шикізаттар (өсімдік майы, жануар майы, KOH, сода, NaOH, сақар, конифоль, нафтен, т.б.) қолданылады. Майдың гидролизінен алынған ерітінді қатайғанда, глицерині бар сабын түзіледі. Оған ас тұзын қосқанда қатты сабын алынады. Құрамында май қышқылдарының тұзы мен органикалық және бейорганикалық қосымша заттар болатын кір сабын, 72%-ды қатты сабын, хош иісті заттардан тұратын иіс сабын, медицинада қолданылатын арнайы сабын тәрізді түрлері бар. Тоқыма, былғары, металлургия өнеркәсібінде, сондай-ақ, зиянды жәндіктерге қарсы күресте препараттар дайындауда техникалық сабын қолданылады. Теріміз жұмсақ болып қалып, сымбаттылығы мен саулығын сақтау үшін түрлі қымбат кремдер, косметикалық құралдар қолданамыз. Бірақ күнделікті қолданатын қарапайым сабынның түрлі кремдерден де әсері мол. Әсіресе қыста, тері құрғап, зақымданатын кезде сабынды дұрыс таңдау маңызды мәселеге айналады. Әрине, басты талап- сабынның табиғи болуы. Табиғи негізде жасалған сабын жуынуға арналған косметикалық гельдерден де жақсы теріні тазартады. Ал түрлі химиялық қосылыстар жоқтығы оның сапасын бірден көтереді. Жақсы сабын құрамында арзан кокос, пальма майларының орнына жақсы манго, жожоба, ши майлары қолданады. Әрине, осының арқасында сабынның теріге әсері жақсара түседі. Табиғи сабындар жоғары ылғалдылыққа төзімді болмайды, сондықтан оны қолданып болғаннан кейін бір шайып, кептіріп, құрғақ жабық ыдысқа салған дұрыс. Ал қолдан жасалған сабынды әр кез пергамент қағазына орап жүру қажет. Жалпы, жақсы сабын теріні душқа арналған гельден де жақсы тазарта алады. Қыста жуынуға сабын алып, жөке қолданбай-ақ қойған дұрыс. Бұл кезде тері онсыз да құрғақ болады. Жаңғақ не кофе, сабын түйірі қосылған сабын жуынғанда теріні керемет тазартады. Қыста құрамында антибактериалды заттар бар сабынды аптасына 1 рет ғана қолданған дұрыс. Әрине, мұндай сабын пайдалы – ол микробтарды өлтіреді, бірақ сонымен қатар терінің микрофлорасын бұзып, теріні құрғатып жібере алады. Сұйық сабын соңғы кезде қоғамдық орындарда да, қарапайым үйлерде де көп қолданылатын болды. Бірақ сұйық сабында қарапайым сабынға қарағанда құрамында жасанды заттар көбірек. Ондағы химиялық қосылыстар теріні зақымдай алады. Терілері сезімтал арулар медициналық, дерматологиялық сабын таңдағандары дұрыс. Нәзік теріні тыныштандыру үшін мұндай сабында петролат пен глицерин атты заттар болады. Олар теріні жұмсартып, құрғақ теріні қалпына келтіреді. Сонымен қыста жуынуға арналған гельдерден бас тартып, барынша табиғи, қолдан жасалған сабын алған жөн. Сабынды қалай сақтау керек? Көпшілігіміз сабын суланып, езіліп тұрса да, тұрақты қалпын жоғалтпайды деп ойлаймыз. Шын мәнінде, сабын, әсіресе табиғи болса, қасиетін жоғалтып алады. Олар шектен тыс дымқылды ұнатпайды. Пайдаланып болғаннан кейін жақсылап шайып, оны құрғаққа қойған жөн. Әлі басталмаған сабынды құрғақ, қараңғы жерде, табиғи сабынды қағазға орап сақтау керек. Сабын жасау әркімнің қолынан келе бермейді.Сабын жасау үлкен жауапкершілікті қажет етеді. Бір грамм майдың жетіспеуінің өзі химиялық күйікке апаруы мүмкін. Табиғи сабын кокос, пальма, жүгері, манго, жожоба, майларымен, глицерин сығындысымен, бал, сүтпен байытылады. Екеуінің де сыртқы түрі сүйкімсіз болғанымен, құрамы әлдеқайда сапалы болады. Табиғи сабын алатын болсақ, глицериндіге тоқтаған жөн болады, олар түссіз әрі біртегіс келеді. Сабын молекуласы–кішкене бақаға ұқсайтын құрылымдар.Әрбір молекуланың екі ұшы бар, бір ұшы құйрық сияқты ұзын полюссіз және гидрофобиялық көмірсутек шынжыры, ал екінші ұшы басы сияқты қысқа полюсті және гидрофильді карбоксильді ион болады. Молекулардың гидрофобиялық қасиеті молеклалардың суда ерімейтін, алайда майда ери алатын ерекшіліктеріне байланысты айтылса, гидрофильдік қасиеттері заттың суда еритін, алайда майда ерімейтін ерекшіліктеріне қатысты айтылады. Сабындарда стеарин, пальмитин және олеин қышқылдары секілді қаныққан және қанықпаған майлы қышқылдардың натрий және калий сияқты минералды тұздарынан тұрады.Мұндай қышқылдарда 10-20 көміртегі атомынан тұратын ұзын көмірсутекті тізбек және карбоксильді топ бар. Стеарин және пальмитин қышқылдары жалғыз байланыстардан тұратын қаныққа майлы қышқылдарға жатады. Олеин және линол қышқылдары бір немесе бірнеше қос байланыстан тұратын қанықпаған майлы қышқылдарға жатады. Сабын тазалау процесі барысында механизм бойынша жұмыс істейді. Сабынды сумен араластырып шайқағанда, сабын ерітіндісі концентраты түзіліп, көбік пайда болады.Көбік сабын молекулаларынан су бетінде жалғыз молекулалық қабықшаның пайда болуына ықпал етіп, олардың матаға кіруіне септігін тигізеді.Сабын молекуласының гидрофобиялық ұшы матаға сіңген кірді немесе майды қоршап алады. Ал, екінші жағынан, гидрофильді ұшы суды кірден алшақтатады. Кірді немесе майды қоршап тұрып, кір бөдшектерінен жұмсаратын сабын молекулаларының шоғыры мицелла деп аталады. Сабындарды кермек суда қолданбаған жөн.Сабындардың жуғыш қасиеті-жуылатын беткейлердегі жабысқан кір бөлшектерін эмульсия,суспензия түріне ауыстыра алатын мүмкіндігіне байланысты. Өркениет сабындарды айналып өте алмады, нәтижесінде оның құрамына бояғыштар, иістендіргіштер, пішін ұстап тұрушылар, консерванттар, біріктіргіштер сынды синтетикалық компоненттер қосылады. Мұндай сабын қарапайым суда да, теңіз суында да жақсы көпіріп, оңай сақталынады. Алайда, бұл артықшылық біздің теріміздің синтетикалық жаңалықтарды дұрыс қабылдамайтындығын ақтай алмайды. Аллергия, терінің құрғауы, қабыршақтануы, иммунитеттің жоғалуы – міне осылар көпірік пен жарқын түстердің, жағымды иістердің «ақысы». Сондықтан, ең жоғарғы сортқа табиғи майдан жасалған сабындар жатады. Қолдан жасалған сабынның сыртқы пішіні де тартымды. Бұл дүкендегі ұсқынсыз, химиялық хош иісті сабын кесегі емес, оның әр шығарылымы өздігінен қызықты әрі ерекше. Сабынды қолдан жасау барысында өзіннің,достарының қалауы мен қажеттіліктері ескеріледі. Құрамы: түс, көлемі, пішіні – барлығы да арнайы тапсырыс бойынша жасалына алады. Мен осы ғылыми жобамды бір жылға жоспарладым.Бірінші, заттардың жалпы зияны мен пайдасын,шығу тарихы мен қолданылу аясы туралы ғаламторлармен, кітап-журналдардан мәліметтер жинақтадым. Екінші, ғылыми жобамды сол жуғыш заттардың ішінен күнделікті қолданып жүрген сабынның жасалуын жолдарын ізденіп ,иіс сабынды жасадым. Иіс сабынның құрамындағы барлық қолданған заттар табиғи заттар,адамның терісіне ешқандай кері әсері жоқ екенін зерттедім. Қорытындылай келе, біздің өміріміз СЖЗ-мен (кір жуғыш ұнтақтар,сабындар) тікелей байланыста болғандықтан, жуғыш заттарды қолданған кезімізде қауіпсіздік ережелерін сақтап, барынша қоршаған ортаны ластамауға тырысуымыз керек. Қоршаған ортаны, яғни табиғатымызды қорғау өндірістегі химиктер мен технологтарға байланысты. Әрбір химиялық препаратты қалай неге салып шығару жағын дұрыс ойластыру керек. Босаған қорап, сауыт, құты, дорбаларды қайта пайдалану, оны жаңадан әзірлегеннен кейін 3-6 есе арзан түседі. Таза табиғи орта сақтау үшін әр адам өз отбасынан бастау керек. жүктеу/скачать 0,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|