Жалпылаушы қайталауды өткізуге арналған әдістемелік ұсыныстар

2.1.2 Жалпылаушы қайталауды өткізуге арналған әдістемелік ұсыныстар

Қойылған мәселені шешу құралдарын табудың қажетті тәсілдерін жоғары дәрежелі байланыстарға қосу арқылы ассоциацияларды жалпылау түрінде жүретін студенттің психикалық әрекетінің сипаты туралы психологтардың зерттеулері қамтамасыз етіледі.

Сонымен, мысалы, Л.С. Выготский жалпылаулардың иерархиясын ашты, оған сәйкес дамудың әрбір жаңа кезеңі алдыңғы кезеңдердің жиынтығына негізделеді. Қауымдастықтардың бірігуі ретінде дамудың жаңа кезеңі туындайды. Л.С. Үнемі күрделенетін жалпылау жүйесі туралы Выготский С.Ю.Самариннің ассоциациялар жүйесі туралы еңбектерінде оқушының психикалық әрекетінің әртүрлі деңгейлерінің жүйелік сипатын көрсететін еңбектерінде одан әрі дамыды /16/.

Жалпылау мен жүйелеу қажеттілігі ойлаудың өз табиғатына тән және психология мен физиологияның объективті заңдылықтарына байланысты. Сондықтан болашақ мұғалім математиканың әрбір дерлік сабағын ойдағыдай өткізу мұғалім мен оқушының жаңа және бұрын оқылған оқу материалы арасында байланыс орнату үшін шығармашылық жұмысын қажет ететінін білуі керек. Оқушыларға мұғалімнің оқу іс-әрекетінде және оқушының оқу-танымдық іс-әрекетінде жалпылаушы қайталауды тиімді жүзеге асыру мүмкіндігін ашу тиімді. Оқушылармен бірге оқытудың барлық кезеңдерінде жалпылама қайталауды жүзеге асыруға арналған құралдар мен әдістердің мүмкін жүйесін «әзірлеу».

Оқушының психикалық іс-әрекетінің әртүрлі деңгейлерінің жүйелік сипатын, оның білім мазмұнымен және оқу-тәрбие процесінің нақты дидактикалық міндеттерімен бірлігіндегі қайталау процесінің жан-жақтылығын ескере отырып, қайталаудың екі түрін бөліп қарастырамыз. - бекіту және жалпылау, біріншісі ассимиляция процесіне (жатқа жаттау), екіншісі - оқуға да, ассимиляцияға да жатады.

Оқыту процесінде жалпылаушы қайталау – бұл бұрын зерттелген оқу материалы, ең маңызды фактілерді, ұғымдарды – білім мен дағды элементтерін жаңғырту және олардың арасында логикалық байланыстар орнатылады, олардың пайда болуы мен дамуы қадағаланады. Бұл тұтастай алғанда, толық және жаңа білім тұрғысынан қайта қарастырылады, бұл қайталанған материалдың негізгі идеясына байланысты білімді құрылымдық жүйеге құруға, меңгерілген нәрсені бекітуге әкеледі.

Соңғы жылдары пайда болған мектеп дамуының жаңа кезеңі оқушыларды оқытудың тиімділігін арттыруға және олардың оқу процесінде дайындық сапасын арттыруға сенуге мүмкіндік береді. Бұл мәселені шешудің бір құралы оқудың барлық кезеңдерінде жалпылама қайталауды ұйымдастыру деп есептейміз.

Оқу жылының басында және курсты оқып-үйрену кезінде өткізілетін қайталай-жалпылау сабақтарының бүкіл жүйесін жүзеге асыру процесінде мұғалімнің педагогикалық іс-әрекеті мен студенттердің оқу-танымдық жұмысының моделі пысықталды.

Бірінші модельдің негізгі компоненттері:

• 
  бұрын оқытылатын оқу материалының қайталанатын бөлігінің жетекші ұғымдар (элементтер) жүйесін құру (таңдау және тарату);
  
• 
  оқушылардың тиімді, шығармашылық өз бетінше әрекетін ұйымдастыру.
  

• 
  оқытушы бөлген сұрақтар, нұсқаулар және жеке сипаттағы жаттығулар жүйесін жүзеге асыру арқылы оқытылатын оқу материалын өз бетінше жалпылайтын қайталау;
  
• 
  жүйеленген анықтамалық жазбаларды, кесте-схеманы – қайталанатын оқу материалының оны жалпылау және жүйелеу деңгейінде құрылымдық пәндік-белгі үлгілерін құрастыру және шығару бойынша белгілі бір тапсырмаларды орындау.
  

• 
  оқу материалының мазмұны курс бағдарламасының тұрақты бөлігіне сәйкес болуы керек;
  
• 
  оқу жылының басындағы қайталама-жалпылау сабақтары курстың негізгі мазмұндық-әдістемелік бағыттарына сәйкес жүргізілуі керек.
  

Студенттің бұрын оқытылған оқу материалын түрлендірілген игеруге бағытталған оқу әрекетіне еніп, мұндай объектілік-белгі үлгілері жүйе ішілік ассоциациялар деңгейінде оқушының психикалық әрекетіне бағдар болады. Мұндай тіректерді құрастыру және дайындау үш негізгі талапқа бағынады, оның ішінде: элементтердің байланысын, білім мен дағдыларды негізінен белгілі бір белгілер арқылы білдіретін синтаксис; қайталанатын және прагматиканың негізгі мағынасын ашатын семантика, оқу материалының қайталанатын бөлігін сөздік-логикалық және бейнелі деңгейде қабылдауды қамтамасыз етеді.

Бөлектелген негізгі мазмұндық-әдістемелік бағыттар студенттер арасында білімнің жүйелілігін, тиімділігін қамтамасыз етеді, тұтастық сияқты білім мен дағдылардың қалыптасуын қамтамасыз етеді.

Ұйымдастыру міндеттерінің маңыздылығына байланысты: оқу жылының басында қайталауды жалпылау және ол үшін оқу уақытының шектеулілігі келесі әдістемелік әдістеме әзірленді және енгізілуде: бірінші сабақта мұғалімнің өзі қарастырады. білім мен дағды.

Екінші қайталау-жалпылау сабағында студенттердің орындаған өздік жұмыстарын бақылау, талдау, курс бойынша жалпылама, жүйеленген білім, білік дағдыларын жаңарту жүзеге асырылады. Өз бетінше үй тапсырмасын орындау үшін төрт тірек құрастыру және студенттер құрастырған жаттығулар жүйесін шешу ұсынылады.

Мұғалімнің көмегімен студенттер кеңірек теориялық және практикалық негізде жұмыс істейді, жұмыс нәтижелері олардың «тіректерінен» көрінеді. Студенттердің өздік жұмыстарының белсендіруі жоғарылады, олардың кәсіби-әдістемелік үлгілері үшін соңғылардан тек қана формалық емес, мазмұндық жағынан да қажетті жағдайлар жасалады.

Сонымен, математика курсын жалпылайтын қайталау кезеңінде құрастырылған өзіндік жұмыс жүйесінің динамизмі студенттердің өздеріне белгілі ұғымдарды, фактілерді – білім мен дағды элементтерін қамту қабілетінде білдіре отырып, олардың ақыл-ой әрекетінің динамикасына ықпал етеді. , дағдылары жаңа, тереңірек және кеңірек байланыстар мен қарым-қатынастарға айналады және бұл қосындылар өздігінен емес, мақсатты түрде, дұрыс бағытта пайда болады, бұл білім мен дағдылардың сапасын арттыруға ықпал етеді.