Қайталауға қойылатын талаптар

2.2 Қайталауға қойылатын талаптар

2.2.1 Қайталауды ұйымдастыруға қойылатын талаптар

К.Д.Ушинский механикалық қайталануға қарсы тәрбиеледі. «Үйренгенді өткен ретпен қайталаудың қажеті жоқ, керісінше, үйренгенді жаңа комбинацияларға әкелетін кездейсоқ қайталауларды қайталау одан да пайдалы», - деді ол.

Қайталауда мына сұрақтар ерекше маңызға ие: Қайталау қашан? Нені қайталау керек? Қалай қайталау керек?

Қайталауды жоспарлау кезінде материалды таңдау, қайталау реті мен уақытын белгілеу, таңдалған материалды сабақтар арасында бөлу, қайталауды жүзеге асырудың формалары мен әдістерін белгілеу қажет, әрине, есте сақтаудың қасиеті де ескерілуі керек. .

Қайталауды ұйымдастыруға қойылатын негізгі талаптар қайталау мақсаттарына, пәннің де, әдістердің де ерекшеліктеріне негізделуі керек.

Қайталауды ұйымдастырудың бірінші талабы, оның мақсаттарына сүйене отырып, уақытты анықтау: қашан қайталау керек? Ол: «Қайталау арқылы жаңаны үйрен, жаңаны үйрену арқылы қайтала» (В. П. Вахтеров) қағидасы бойынша жүзеге асырылуы керек.

Бұл, алайда, қайталауға арналған сабақтарды, айталық, ағымдағы материалмен байланыстыру қиын бағдарламаның осындай сұрақтарына арнау мүмкін емес дегенді білдірмейді.

Қайталау жоспары және мұғалімнің қайталауға арналған тақырыптарды таңдауы әрбір жеке жағдайда студенттің тиісті тараулар материалын қалай меңгергенін ескере отырып, жалпы теориялық пайымдаулар негізінде құрылуы керек.

Жоғарыда айтылғандарға оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа ауысуына байланысты сабақтың ерекшелігі айтарлықтай өзгеретінін қосамыз. Жоғары сыныптарда оқу материалын бекіту және қайталау айтарлықтай қайта құрылады. Біріктіруге және қайталауға ұсынылған нақты материалдардың көлемі артып келеді; Сабақты бекіту кей жағдайда тақырыптық немесе жалпылама қайталауға ұласады, бекіту мен қайталау кезінде оқушылардың дербестігінің үлесі артады.

Қайталауды ұйымдастыруға қойылатын екінші талап сұраққа жауап беруі керек: нені қайталау керек? Педагогика классиктерінің тұжырымдарына сүйене отырып, оқу материалын таңдауда мынадай ережелерді алға тартуға болады:

1. 
   Бұрынғы істегендердің бәрін қайталаудың қажеті жоқ. Қайталау үшін оқу материалы топтастырылған ең маңызды сұрақтар мен ұғымдарды таңдау қажет.
   
2. 
   Қиындығына байланысты берік игерілмеген тақырыптар мен сұрақтарды қайталауға бөліңіз.
   
3. 
   Қайталау үшін жалпылау, тереңдету және жүйелеу қажет нәрселерді бөліп көрсету қажет.
   
4. 
   Барлығын бірдей дәрежеде қайталаудың қажеті жоқ. Ең маңызды және қиынды мұқият қайталау қажет. Қайталауға арналған материалды таңдағанда оның жаңадан зерттелген материалмен байланыс дәрежесін ескеру қажет .
   

Қайталау кезінде әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдану, қайталанатын материалға да, оқу әдістеріне де жаңалықтың кейбір элементтерін енгізу арқылы қайталауды қызықты ету қажет. Оқушылардың бір рет үйренгенін қайталауға құлшынысының жоқтығынан туындайтын қайшылықты қайталаудың алуан түрлі әдістері ғана жоя алады.

1. 
   Материалды меңгеру бір деңгейде тұра алмайды, егер мұғалім жұмысында қайталау-жалпылау сабақтарының жүйесі болмаса, оқушылардың білімі жеткілікті толық және берік болмайды.
   

2. 
   Оқыған материалды қайталау оқушылардың білімін тереңдету, бекіту және жүйелеу үшін де, мұғалімнің өзі үшін де, әсіресе оқытудағы әдіс-тәсілдерді жетілдіру және оның жұмысының тиімділігін арттыру үшін қажет.
   
3. 
   Қайталау сабақтарда жүйелі түрде жүргізіліп, сабақтың негізгі мазмұнымен органикалық түрде ұштастырылуы керек.
   

4. 
   Оқу жылының немесе тоқсанның басталуына дейін қайталауға арналған материалды мұқият жоспарлау керек, оны жүзеге асыруға болатын қайталау түрлерін көрсету керек, яғни. Қандай материал жаңа тақырыпты оқумен қатар жүргізілетіні, ал қайсысы арнайы белгіленген қайталау сабақтарында жүргізілетіні белгіленеді.
   
5. 
   Тақырыптар мен тараулар арасында кеңірек логикалық байланыстар орнататын, осы оқу пәнінің негізінде жатқан негізгі және жетекші идеяларды атап көрсететін қайталау сабақтарын жүйелі түрде жаттықтыру қажет.
   
6. 
   Оқушылардың қызығушылығы мен белсенділігін арттыру үшін қайталау кезінде жұмыстың әртүрлі техникасы мен әдістерін қолдану, қайталанатын материалды түрлендіру, ескі материалды жаңа көзқараспен қарастыру, көбірек логикалық байланыстар орнату, студенттердің өзіндік жұмысын ынталандыру қажет. .
   

7. 
   Студенттердің білімінің жоғары сапасы мен беріктігін қамтамасыз ету керек, ойластырылған теориялық және практикалық негізделген қайталау жүйесі қажет. Осы жағдайда ғана мұғалім алға қойған мақсатына қайталау арқылы жетеді.
   
8. 
   Қайталаудағы мектептер жұмысының жағымды және жағымсыз жақтарын белгілеу үшін қайталау теориясы мен тәжірибесін мұқият талдау қажет.
   

Дұрыс ұйымдастырылған қайталау оқушыға ескіні жаңадан көруге көмектеседі; жаңадан оқытылатын материал мен бұрын зерттелген материал арасында логикалық байланыс орнатуға көмектеседі; оқушының есте сақтау қабілетін байытады; оның ой-өрісін кеңейтеді; оқушының білімін жүйеге келтіреді; оқушыны тәртіпке келтіру сұраққа жауап беруге қажетті материалды таба білуге үйретеді; оқушының бойында жауапкершілік сезімін оятады.