Дипломдық ЖҰмыс тақырыбы: Зияты зақымдалған оқушыларды сауат ашу кезеңіне дайындау 5В010500 «Дефектология» мамандығы бойынша
II. ЗИЯТЫ ЗАҚЫМДАЛҒАН БАЛАЛАРДЫ САУАТТЫЛЫҚҚА ДАЙЫНДАУ КЕЗЕҢІ
жүктеу/скачать 220,27 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚОРЫТЫНДЫ................................................................................................... 51
| II. ЗИЯТЫ ЗАҚЫМДАЛҒАН БАЛАЛАРДЫ САУАТТЫЛЫҚҚА ДАЙЫНДАУ КЕЗЕҢІ
2.1. Дайындық сыныпқа келген балаларды алғашқытексеру............................24 2.2.Оқуға ынталандыру.........................................................................................28 2.3 Ауызша сөйлеу тілін анықтау........................................................................29 2.4. Фонематикалық есту және дыбыстық талдау қабілетін анықтау..............33 2.5. Артикуляциялық аппараты мен қолдың ұсақ бұлшық ет қимылдарын анықтау...................................................................................................................40 2.6. Көру түйсігі мен кеңістікті бағдарлау қабілетін анықтау..........................42 2.7. Анықтаушы экспериментін ұйымдастыру және зерттеу нәтижесін сипаттап, қорытындылау...................................... ...............................................45 ҚОРЫТЫНДЫ................................................................................................... 51 ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР....................................................................57 Кіріспе Зерттеудің өзектілігі: Зияты зақымдалған бірінші сынып оқушыларын әліппеге дейінгі кезеңде оқытудың маңызы зор болып есептеледі. Оның бірнеше себептері бар. Ең алдымен, бірінші сыныпқа келген балалар құрамы біркелкі болмайды. Олар жастарына типологиялық ерекшеліктеріне психологиялық даярлығына қарай бөлінеді. Арнайы мектеп оған дейін-ақ оқушылардың зияты зақымдалғандығы байқалған, бірақ әр түрлі себептермен арнайы бала-бақшада тәрбиеленіп, дайындықтан өтпей, жалпы бала-бақшаға барған балалар да келеді. Яғни арнайы мектептің бірінші сыныбына балалардың бір бөлігі арнайы бала-бақшадан, үйден келетін болса, ал негізгі құрамы жалпы бала-бақшалардан келеді. Бірінші сыныпқа келген мұндай балаларды оқытудың қиыншылығы әліппені оқу-жазу кезеңінде-ақ байқалады. Кейбір жағдайларда мұндай балаларды оқуда үлгермеуіне байланысты диагнозын қойып, қандай мектептің түріне жіберу керектігін анықтау мақсатымен бірден комиссияға (сарапқа) салады. Кейде олар оқу бағдарламасын меңгере алмаған соң, оқуға ешқандай ықыласы болмаса да жалпы мектепте оқи береді. Мұндай балалар негізінде ешнәрсеге қызықпайтын енжар, солғын немесе керісінше сотқар, алаңғасар, елгезек болады. Арнайы (түзету) мектепке келген балалардың кейбіреулері оқуға ынталанып, шамалы икемді келеді, ал басқа біреулері мүлде құлықсыз келеді. Бірақ олардың барлығын мектепке даярлықсыз келгендердің қатарына біріктіреді. Қазіргі уақытта баланың мектепке психологиялық даярлығы деп оның, оқушыға қойылатын нақтылы талапты игеруі емес, осы талаптар қалыптасуының алғышартын меңгеруін есептейді. Кейбір зияты зақымдалған оқушылар мектеп ережесін айтарлықтай сақтайды, өздерін сабақта отырғанда тәртіпті ұстайды, бірақ барлығында да танымдық қызметінің бұзылғандығы байқалады, мұндай кезде танымдық қызметінің даму деңгейі балалардың меңгерген білімінің сапасына байланысты болады. Көптеген зерттеулер бойынша танымдық қызметтің толық жетіспейтіндігі арнайы мектеп оқушыларына тән қасиет екендігі дәлелденген. Зияты зақымдалған балалардың түсіну, ұғыну және есінде сақтау, ойлау қабілетінің және сөйлеу тілінің бұзылғандығы оларды ақыл-ойы жетілген балалардан айырып тұрады. Зияты зақымдалған балаларда сөйлеу тілінің бұзылуы өте көп кездеседі. Импрессивтік (түсіну) және экспрессивтік (белсенді) сөйлеу тілі де бұзылады. Сөйлеу тілінің фонетикалық, лексикалық, грамматикалық жақтарының, сондай-ақ диалогпен байланыстырып сөйлеуінің бұзылатындығы байқалады. [1-2] Сауатын ашу, яғни оқу мен жазуға алғашқы дағдылану үшін ең алдымен фонематикалық есту қабілетін және сөйлеу тілінің айтылу жағының жеткілікті түрде дамуы қажет екені белгілі. Сөзден дыбысты айырып ала білу, оны ұқсас дыбыспен ажырата білу, сөйлеу тілі дыбыстарының айтылуын анықтау, оның сөздерден орнын таба білу, сөздердің құрамына кіретін дыбыстардың жүйелілігін анықтау оқу мен жазуға үйретудің басты міндетті шарты болып табылады. Көптеген дефектологтардың деректері бойынша дыбыстардың айтылуындағы кемшіліктер сау балаларға қарағанда зияты зақымдалған балаларда жиірек кездеседі. Көпшілігіндегі мұндай кемшіліктер артикуляциялық аппарат соншалықты бұзылмаса да, фонематикалық есту қабілеті нашар дамығандықтан болады деп түсіндіреді. Оқу мен жазу дағдыларын қалпына келтіруге фонематикалық, есту қабілеті мен сөйлеу тілінің дамуымен қатар, басқада психофизикалық сыңарлары (компоненті), соның ішінде көру түйсігі мен түсінуінің кемістіктері әріптердің бейнелерін, олардың кеңістікте орналасуын анықтауды қиындатады. Сөйлеу тілі дамуының және жалпы фонематикалық есту қабілетінің, көру және кеңістікті түйсінуінің және түсінуінің, қимылының бұзылуы зияты зақымдалған балалардың барлығында да байқалады. [3] Зияты зақымдалған балаларды сауат ашуға дайындау, ал келешекте оқу мен жазу дағдысын жетілдіру, ауызша және жазбаша сөйлеу тілінің грамматикасын меңгеру үшін әліппені оқытуға дейінгі кезеңде шешетін негізгі мәселелер: Балаларды алғашқы тексеру; Оқуға ынтасының өсуі; Қарым-қатынаста сөйлеу дағдысын жетілдіру; Фонематикалық есту қабілетін жетілдіру; Көру және кеңістікті түсінуін (және түйсінуін) қалпына келтіру; Қол қимылдарын түзету, жазып үйренуге дайындау. жүктеу/скачать 220,27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|