Трансформаторлар мен жолдар кедергілернің есебі

39 

 

Күштік  трансформатор  кедергісі  келесі  формуламен  анықталады  [2.14, 

2.15, 2.16]: 

 

.

100

T

б

к

T

S

U

U

z







  

 

 

 

 

(2.14) 

 

.

2

2

T

б

S

U

P

R

кз

T







 

 

 

 

 

(2.15) 

 

.

2

2

T

T

Т

R

z

х





 

 

 

 

 

(2.16) 

 

мұнда z

т

 – трансформатордың толық кедергісі, Ом; 

  U

к

 – трансформатордың қысқа тұйықталу кедергісі, В; 

  U

б

 – базистік кернеу, В; 

  S

т

 – трансформатордың толық номинал қуаты, ВА; 

  ΔР

кз 

– қысқа тұйықталудағы трансформатор шығыны, Вт; 

  R

т

 – трансформатордың белсенді кедергісі, Ом; 

  х

т

 – трансформатордың индуктивті кедергісі, Ом 

Л 1 жол кедергісі есебі: 

 

 

 

 

 

Осыған  ұқсас  электр  сымдарының  қадған  жолдары  үшін  есептеулер 

жасаймыз және оларды 2.6-кестеге енгіземіз. 

 

2.6.  –  кесте.  Ішкі  электр  сымдары  жолдарының  белсенді  және  индуктивті     

кедергілері 

Линия  Л1 

Л2 

Л3 

Л4 

Л5 

Л6 

Л7 

Л8 

l, км 

0,007 

0,024 

0,012 

0,003 

0,004 

0,011 

0,027 

0,011 

R

0

, 

Ом/км 

2,4 ∙ 

10

 -6

 

25,2∙ 

10

-6 

12,6 ∙ 

10

-6 

12,6 ∙ 

10

-6 

18,9 ∙ 

10

-6 

25,2∙ 

 10

-6 

25,2 ∙ 

10

-6 

12,6 ∙ 

10

-6 

R, 

Ом/км 

16,5∙ 

10

-9 

0,6 ∙ 

10

-6 

18,9 ∙ 

10

-6 

37,8 ∙ 

10

-9 

75,6 ∙ 

10

-9 

0,28 ∙ 

10

-6 

0,68 ∙ 

10

-6 

13,9∙ 

 10

-6 

x, 

Ом/км 

0,0021  0,0072  0,0036  0,0009  0,0012  0,0033  0,0081  0,0033 

 

Күштік трансформатор кедергісі есебі 

U

к

 = 4,5 %, сонда вольтқа есептей отырып, келесіні аламыз: 

 

 

U

к

 = 17,1 В 

 

40 

 

;

26

,

0

25000

100

380

1

,

17

Ом

z

T









 

 

;

16

,

0

25000

380

690

2

2

Ом

R

T







 

 

203

,

0

16

,

0

26

,

0

2

2







Т

х

Ом 

 

2.8 10 кВ желісіндегі сақтандырғыштарды таңдау  

 

Сақтандырғыштарды келесі параметрлер бойынша таңдайды: 

 

U

н. пр

 = U

н. уст

; 

 

I

н. пр

 ≥ I

р. форс

; 

 

I

пр. откл

 ≥ I 

’’

; 

 

мұнда U

н. пр

 – электр қондырғының номинал кернеуі, В; 

  U

н. уст

 – сақтандырғыштың номинал кернеуі, В; 

  I

н. пр

 – сақтандырғыштың номинал тогы, А; 

  I

р. форс

 – берілген режім тізбегіндегі ток, А; 

  I

пр. откл

 – шектік тоқталатын ток, А; 

I 

’’

  –  сақтандырғышты  орнату  орнындағы  қысқа  тұйықталудың  өтпелі 

тогынан артығы, А 

10 кВ тізбегі үшін сақтандырғыш таңдаймыз: 

 

U

н. пр

 = 10 кВ; 

 

I

н. пр

 ≥ 40 А; 

 

I

пр. откл

 ≥ 7,5 А; 

 

I

в

 = 7,5А 

 

10

 

В желісі үшін ПКТ-40  сақтағышын таңдаймыз, оның деректері: 

- номиналды кернеу – 10 кВ; 

- сақтағыштың номинал тогы – 40 А; 

- балқымалы ендірменің номинал тогы – 7,5 А; 

- максимал ажыратылатын (үш фазалы) қуаты – 1000 мВА; максималды 

ажыратылатын ток – шектелмейді.  

2.9 Автоматты ауа ажыратқышын таңдау  

 

Автоматты ажыратқыштарды келесі шарттар бойынша таңдайды: 

41 

 

 

U

н. а 

≥ U

н. у

; 

 

I

а 

≥ I

н. у

; 

 

I

н. р

 ≥ k

н.т

 ∙I

р. мах

; 

 

I

н. э

 ≥ k

н.э

 ∙I

к. мах

; 

 

I

пр. откл

 ≥ I

к. мах

; 

 

мұнда U

н. а

 – автоматтың номинал кернеуі, В; 

  U

н. у

 – электр қондырғының номинал кернеуі, В; 

  I

а 

– автоматтың номинал тогы, А; 

  I

н. у

 – электр қондырғының номинал тогы, А; 

  I

н. р

 – жылу шашыратқыш автоматтың номинал тогы, А;   

  k

н.т

 – жылу шашыратқықтың істеу тогы бойынша шашырандыны 

ескеретін сенімділік коэффициенті; 

  I

р.  мах

  –  сақтандырғыштармен  қорғалатын  максимал  жұмыс  ток 

тізбегі, А; 

  I

н. э

 – электр магниттік шашыратқыштың кесу тогы, А; 

  k

н.э

  –  электр  қозғалтқышының  қосу  тогы  мен  электр  магниттік 

шашыратқыштың  тогы  бойынша  шашырауды  ескеретін  сенімділік 

коэффициенті; 

  I

к.  мах

  –  автоматты  қондырғы  орнындағы  қысқа  тұйықталудың 

максимал тогы, А; 

  I

пр. откл

 – шектік ажыратылатын ток, А 

 

,

)

(

3

.

л

Т

н

мах

к

Z

Z

U

I





 

 

                                  (2.17) 

 

Немесе: 

 

,

)

(

.

л

Т

ф

мах

к

Z

Z

U

I





   

                                  (2.18) 

 

мұнда Z

Т

 – трансформатор кедергісі, Ом; 

  Z

л

 – жол кедергісі, Ом 

  Л1 үшін автоматты таңдаймыз:  

 

U

н. а 

≥ 380 В; 

I

а 

≥ 52 А; 

 

42 

 

I

н. р

 ≥ 52 А; 

 

I

н. э

 ≥ 54 А; 

 

I

пр. откл

 ≥ 54 А 

 

 «Штиль» автоматын таңдаймыз, онда: 

- ажыратқыштың номинал тогы – 52 А; 

- жылу шашыратқышпен – Т; 

- шашыратқыштың номинал тогы – 52 А; 

- ажыратқышпен сөндірілген шектік ток – 52 А 

 

2.9 Электрмагниттік қосқыштарды таңдау  

 

Электрмагниттік қосқыштарды келесі щарттар бойынша таңдаймыз: 

 

U

н. п 

≥ U

н. у

; 

 

I

н. п 

≥ I

расч

; 

 

I

н. р

 ≥ I

н. дв

; 

 

мұнда U

н. п

 – магниттік қосқыштың номинал кернеуі, В; 

  U

н. у

 – электр қондырғының номинал кернеуі, В; 

  I

н. п

 – магниттік қосқыштың номинал тогы, А; 

  I

расч

 – есептік ток, А; 

  I

н. р

 – жылу релесінің қыздыру элементінің номинал тогы, А; 

  I

н. дв

 – электр қозғалтқыштың номинал тогы, А 

 

ДГБ  түтінгенераторының  электр  қозғалтқышы  үшін  қосқышты 

таңдаймыз:  

 

U

н. п 

≥ 380 В; 

 

I

н. п 

≥ 15 А; 

 

I

н. р

 ≥ 15 А. 

 

ПМЛ 111002 магнитті қосқышын таңдаймыз.  

Басқа  электр  қондырғылары  үшін  осыған  ұқсас  магнитті  қосқыштарды 

таңдаймыз, оны 2.7-кестеге енгіземіз. 

 

 

2.7. кесте - Қосқыштарды таудау 

43 

 

Электр 

қондырғы 

Магнитті 

қосқыш 

U

н. п 

, 

В 

I

н. п

 , 

А 

I

н. р

 , 

А 

U

катушки

 

В 

ДГБ 

ПМЛ 

380 

15 

12,5 

220 

ДГО 

ПМЛ 

380 

6 

4 

220 

ТЭН 

ПМЛ 

380 

10 

6,5 

220 

 

2.10 Электржылу ток релесін таңдаймыз 

 

ДГБ түтін генераторының электр қозғалтқышы үшін РТТ1 жылу релесін 

таңдаймыз, оның номинал тогы – 15 А. 

 

2.11 Жерсіндірілетін құрылғы есебі  

 

Трансформаторлық  қосалқы  станса  үшінші  климаттық  зонада 

орналасқан.  Қосалқы  стансадан  ыстағышқа  кабель  желісі  шығады. 

Жерлендірілетін  контурды  тік  бұрышты  төрт  бұрыш  түрінде  топыраққа 

ұзындығы 5 м, диамерті  Ø 12 мм, өзара 40 × 4 мм болат жолақпен қосылған 

тік өзектерді енгізу жолымен орындаймыз. Өзектерді енгізу тереңдігі– 0,8 м, 

жолақтары – 0,9 м. Жерге тұйықталатын ток 10 кВ I

з

 = 8 А. 

Өзектік жерсіндірулер үшін топырақтың есептік кедергісін анықтаймыз:  

 

           

 

изм

c

расч

k

k











1

  

                                           (2.19) 

 

мұнда ρ

расч

 – өзектік жерсіндірулердің есептік кедергісі, Ом; 

  k

c

 – маусымдық коэффициенті; 

  k

1

 – өлшеудегі топырақ жағдайын ескеретін коэффициент; 

  ρ

изм

 – өлшеуге алынған топырақтың меншікті кедергісі; Ом  ּм; 

 

м

Ом

расч











138

120

1

15

,

1



 

 

Тік жерсіндіру кедергісі: 

 

           

l

l

h

l

h

d

l

R

cp

cp

В



























4

4

lg

5

,

0

2

lg

366

,

0

 

 

                    (2.20) 

 

мұнда R

в

 – тік жерсіндіру кедергісі, Ом; 

  l – өзек ұзындығы, м; 

  d – өзек диаметрі, м; 

  h 

ср

 – өзектерді салудың орташа тереңдігі, м 

 

2

,

31

5

5

3

,

3

4

5

3

,

3

4

lg

5

,

0

012

,

0

5

2

lg

366

,

0































В

R

 , Ом 

44 

 

 

Қайтадан  жерсіндіру  кедергісі  R 

п.з

  30  Ом-нан  аспауы,  сонда  ρ  =  100 

Ом  ּм төмен болмауы  қажет 

 

100

30 p

R

пз



 

 

 

 

               

(2.21) 

 

Егер ρ > 100 Ом∙м болса, келесіні қабылдауға болады: 

 

41

100

138

30







пз

R

Ом 

 

Қайта жерсіндіру үшін кедергісі  31,2 Ом < 41 Ом және өзек ұзындығы 5 

м, диаметрі 12 мм бір өзек алынады. 

Бес қайта жерсіндірудің жалпы кедергісі:  

 

n

R

r

пз

пз



; 

 

 

 

 

(2.22) 

 

мұнда n – қайта жерсіндірулер саны, дана, 

 

24

.

6

5

2

.

31





пз

r

Ом. 

 

Қайта  жерсіндірулерді  ескеру  арқылы  трансформатордың  есептік 

бейтарап кедергісін анықтаймыз: 

 





з

пз

з

пз

иск

r

r

r

r

r







; 

 

 

 

(2.23) 

 

мұнда r

з

 – жерсіндіру кедергісі, Ом 

 





4

24

,

6

24

,

6

4







иск

r

, Ом 

 

ПУЭ-ге  сәйкес    оған  электр  жабдығының  кернеуі  1000  В  дейін  және 

одан  жоғары  қосқанда  соңғысы  10  Ом-нан  аз  болса,  ол  10  Ом  және  125  /  I

з

 

аспауы қажет.   

 

з

иск

I

r

125



; 

 

 

 

 

(2.24) 

 

есептеу үшін осы мәндердің ең азын қабылдаймыз r

иск

 = 10 Ом. 

Өзектің теориялық санын анықтаймыз : 

45 

 

 

иск

B

Т

r

R

n



; 

 

 

 

 

(2.25) 

 

12

,

3

10

2

,

31





Т

n

 

 

Төрт  өзек  қабылдаймыз,  оларды  бір-бірінен  қашық  5  м  топыраққа 

орналастырамыз. 

Байланыс жолағының ұзындығы 

 

;

n

a

l

Г





 

 

 

 

 

(2.26) 

 

Мұнда  а – өзектер арасындағы қашықтық, м 

 

20

4

5







Г

l

 м 

 

байланыс жолағының кедергісін анықтаймыз: 

 

l

h

d

l

R

расч

Г









2

2

lg

366

,

0



 

 

 

(2.27) 

 

мұнда l – байланыс жолағының ұзындығы, м; 

  d – жолақ ені, м; 

  h – орналасу тереңдігі, м. 

 

;

9

,

23

20

9

,

0

04

,

0

20

2

lg

300

366

,

0

2













Г

R

 

 

.

300

120

1

5

,

2

м

Ом

расч













 

 

егер n = 4 және а / l = 5 / 5 = 1, η

 в

 = 0,69 және η

 г

 = 0,45. 

Онда өзектің нақты саны: 

 

;

1

1

В

Г

Г

исх

Г

В

д

R

r

R

n



























   

 

 

(2.28) 

 

мұнда η

 г

 – өзекті жерсіндіруді экрандау коэффициенті; 

  η

 в

 – байланыс жолағын экрандау коэффициенті 

.

67

,

3

69

,

0

9

,

23

1

45

,

0

10

1

45

,

0

2

,

31























д

n

 

 

46 

 

құрастыру  үшін  n

д

  =  n

т

  =  4  өзекті  қабылдаймыз  және  тексеру  есебін 

жүргіземіз. 

Жасанды жерсіндірудің нақты кедергісі: 

 

;

Г

В

В

Г

Г

В

иск

R

n

R

R

R

r

















   

 

 

 

(2.29) 

 

.

10

6

,

9

45

,

0

2

,

31

69

,

0

4

9

,

23

9

,

23

2

,

31

Ом

Ом

r

иск

















 

 

Қайта  жерсіндіруді  ескере  отырып,  нөлдік  сым  жерсіндіру 

құрылғысының кедергісін табамыз: 

 





пз

исх

пз

исх

расч

r

r

r

r

r







; 

 

 

 

 

 

(2.30) 

 





78

,

3

24

,

6

6

,

9

24

,

6

6

,

9









расч

r

 Ом < 4 Ом. 

 

Сөйтіп, жүргізілген есептеулер нәтижесінде трансформаторлық қосалқы 

стансаны  жерсіндіру  үшін  жерсіндіргіштің  төрт  өзегі  қажет  және  кабельмен 

ыстағышты қайта жерсіндіру үшін бес өзек қажет.  

Қосалқы стансаның жерсіндіру сұлбасы 2.5-суретте көрсетілген. 

 

 

2.5 сурет – Жерге тұйықталу сұлбасы 

 

2.12 Ауа баптау жүцесінің есебі  

 

Ауадан  зиянды  заттектер  мен  көмірқышқыл  газының  артығын  шығару 

үшін бөлмелерді жасанды ауа баптауын қолдану қажет.  

47 

 

 

Қажетті ауа алмасу келесі формуламен анықталады: 

 

V

k

L





; 

 

 

 

 

 

(2.31) 

 

мұнда L – қажетті ауа алмасу, м

3

/ч; 

  k – ауа алмасу коэффициенті; 

  V – бөлме көлемі, м

3

 

Сонда ыстау цехындағы қажетті ауа алмасу: 

 





48

.

351

9

.

2

4

06

.

6

5











L

м

3

/ч 

 

Ауа баптағыштың қажетті өнімділігі келесі формуламен анықталады: 

 

L

K

L

З

B





,              

 

 

 

(2.32) 

 

мұнда L

в

 – ауа баптағыш өнімділігі, м

3

/ч; 

  К

з

 – запас коэффициенті 

Сонда ауа баптағыштың қажетті өнімділіг:  

 

368

.

562

48

.

351

6

.

1







B

L

 м

3

/ч 

 

Ыстағыш  цехы  үшін  СВМ–4м  []ауа  баптығышын  таңдаймыз,  оның: 

доңғалағының  айналу  жылдамдығы  2 900  айн/мин,  өнімділігі  100  м

3

/мин 

(6 000 м

3

/ч), екпіні 0,65 кПа. 

Ауа  алмасуда  ауа  баптағыш  екпінінің  шығыны  келесі  формуламен 

анықталады: 

 

М

ПП

ПН

Н

Н

H





 

 

 

 

 

(2.33) 

 

мұнда Н

пн

 – ауа алмасудағы ауа баптағыш екпінінің шығын қосындысы, 

Па; 

  Н

пп

 – ауа ағынының тікелей учаскесіндегі екпін шығыны, Па; 

  Н

м

  –жекелеген  өтпелілерде,  жалюзилерде  және  т.б.  екпіннің 

жергілікті шығындары, Па; 

Ауа  ағынының  тікелей  учаскелерінде  екпін  шығындары  келесі 

формуламен анықталады [4.7]: 

 

Т

ср

В

П

ПП

d

V

l

H











2

/

2





;   

 

 

 

(2.34) 

 

мұнда φ – ауа ағынын ескеру коэффициенті; 

  l

п

 – ауа ағынының тікелей учаскелеріндегі ұзындығы, м; 

  γ

в

 –ауа ағынындағы ауа тығыздығы, кг/м

3

; 

48 

 

  V

ср

  –  ауа  ағынындағы  ауа  қозғалысының  орташа  жылдамдығы, 

м/с; 

  d

т

 – ауа ағыны диаметрі, м; 

 

)

273

(

353

В

В

t







, 

 

 

 

 

(2.35) 

 

мұнда t

в

 – бөлме ішіндегі ауа температурасы, ºС 

 

Ауа ағынындағы ауа тығыщздығын табамыз: 

 

2

,

1

)

20

273

(

353







В



 

 

ауа ағынының тікелей учаскелеріндегі екпін шығындарын табамыз: 

 

5

,

3

5

,

0

2

6

2

,

1

4

02

,

0

2













ПП

Н

 Па 

 

Екпіннің жергілікті шығындары [4.9] формуласымен анықталады: 

 

В

ср

М

М

V

Н













2

5

,

0

, 

 

 

 

 

(2.36) 

 

мұнда ψ

м

 – екпіннің жергілікті шығын коэффициенті 

 

сонда екпіннің жергілікті шығыны: 

 

8

,

23

2

,

1

6

1

,

1

5

,

0

2











М

Н

 Па 

 

Сондай-ақ, ауа алмасудағы ауа баптағыштың екпін шығыны: 

 

3

,

27

8

,

23

5

,

3







ПН

Н

 Па 

 

Ауа  баптағыштың  жергілікті  екпінін  тексеруде  келесі  шарт  сақталуы 

қажет: 

 

ПН

H

Н



; 

 

 

 

 

 

(2.37) 

 

мұнда Н – таңдалған ауа баптағыш екпіні, Па 650 Па > 23,7 Па 

Есептік  шарт  орындалатындықтан,  біз  таңдаған  ауа  баптағыш 

жағдайларды қанағаттандырады.  

Ауа  баптағышты  іске  қосу  үшін  электр  қозғалтқышының  қуаты  келесі 

формуламен анықталады: 

49 

 

)

10

6

,

3

(

6

В

П

В

ДВ

L

Н

Р













, 

 

 

 

(2.38) 

 

мұнда Р

дв

 – электр қозғалтқыш қуаты, кВт; 

  η

п

 – КПД берілістері; 

  η

в

 – КПД ауа баптағышы 

 

Сонда ауа баптағыштың жетегі үшін электр қозғалтқыш қуаты: 

25

,

1

)

9

,

0

9

,

0

10

6

,

3

(

368

,

562

650

6













ДВ

Р

кВт 

Кесте бойынша электр қозғалтқыштың жуық үлкен қуатын 1,5 кВт және 

электр қозғалтқышын 4А80А2У3 таңдаймыз. 

 

2.12.1 Ауа жинағыштар ауданының қосындысын анықтаймыз 

 

3

3

3600 V

L

F

B







, 

 

 

 

 

(2.39) 

 

мұнда Σ F

з

 – ауа жинағыштың қосынды ауданы, м

2

; 

  V

з

 – ауа алмасудағы ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с 

 

03

,

0

)

6

3600

(

368

,

562

3









F

 м

2

 

 

Ауа  жинағыштардың  қажетті  саны  келесі  формуламен  анықталады 

[4.13]: 

 

3

3

3

f

F

п





,   

 

 

 

 

(2.40) 

 

мұнда п

з

 – ауа жинағыштардың қажет саны; 

  f

з

 – бір ауа жинағыш ауданы, м

2

 

Сонда мөлшері  10×10 см ауа жинағыштардың қажетті саны: 

 

3

01

.

0

03

.

0

3





п

дана. 

50 

 

жүктеу/скачать 1,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: