-кезең. Механика бөліміне арналған тапсырмаларды жинақтау. 5-кезең

9-СЫНЫПТА ФИЗИКАНЫ ОҚЫТУДА ЕСЕП ШЫҒАРУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ ТІЛІН ДАМЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

Жалпы орта білім берудің мақсаты кең ауқымды дағдыларды, сонын ішінде коммуникацияның түрлі тәсілдерін қолдануын дамыту негізінде білім алушылардың жоғары оқу орындарында білімін жалғастыруы және кәсіби өзін-өзі анықтауы үшін академиялық дайындығын қамтамасыз етуге қолайлы білім беру кеңістігін жасау болып табылады [1].

• 
  негізгі ұғымдарды (санақ жүйесі, материалдық нүкте, траектория, механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы, деформация, үйкеліс, центрге тартқыш үдеу, ауырлық центрі, тепе-теңдік және т.б.) пайдалану;
  
• 
  физикалық құбылысты көрсететін демонстрациялық тәжірибелер негізінде, негізгі қасиеттері және сипаттамасы бойынша құбылыстарды (бірқалыпты және түзусызықты айнымалы қозғалыс, теңүдемелі түзусызықты қозғалыс, дененің еркін түсуі, шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс, денелердің өзара әрекеттесуі, реактивті қозғалыс) ажырату;
  
• 
  меңгерген физикалық құбылыстарды қоршаған ортада тану (планеталардың қозғалысы және т.б) және физикалық құбылыстардың маңызды қасиеттері мен белгілерін ажырату;
  
• 
  физикалық шамаларды (орташа және лездік жылдамдық, үдеу, орын ауыстыру, жол, бұрыштық жылдамдық, үйкеліс күші, серпімділік күші, ауырлық күші, еркін түсу үдеуі, дененің салмағы, дененің импульсі, күш импульсі және т.б.) пайдаланып, денелер мен физикалық құбылыстарды сипаттау, сипаттау барысында шамалардың физикалық мағынасын, өлшем бірліктері мен белгіленуін дұрыс пайдалану, физикалық шамалардың тәуелділік графиктерін салу;
  
• 
  энергияның сақталу заңын, бүкіләлемдік тартылыс заңын, күштердің суперпозиция принципін, Ньютон заңдарын, сақталу заңын пайдаланып, денелердің қасиеттерін, физикалық құбылыстар мен процестерді сипаттау және ауызша баяндау;
  
• 
  физикалық құбылыстарға, заңдар немесе заңдылықтарға сүйеніп тәжірибеге бағытталған жағдаяттың себеп-салдарлық байланысын түсіндіру;
  
• 
  екі-үш формуладан тұратын есептеулерді қажет ететін есептер шығару;
  
• 
  физикалық әдістер көмегімен шешілетін проблемаларды анықтау, бақылау және тәжірибе нәтижесін түсіндіру, қорытындылар жасау;
  
• 
  физикалық шамаларды жанама өлшеу әдістері арқылы анықтау;
  
• 
  физикалық модельдер (материалдық нүкте, абсолют қатты дене) негізгі белгілерін ажырату;
  
• 
  меңгерген құралдар мен техникалық құрылғылардың жұмыс істеу принципін сипаттау білігін қалыптастыру көзделеді.
  

• 
  оқушыларға негізгі физикалық ұғымымен жұмыс жасауға қажетті жұмыс құралдарын беруі (мысалы, пікірталас немесе топтық жұмыс үшін қажет терминдер ұсыну, сұрақтар ретін беру);
  
• 
  сабақ соңында қандай оқу жетістіктеріне қол жеткізгенін оқушылармен бірге талқылауы;
  
• 
  оқушыларда оқылым-айтылым, тыңдалым-жазылым дағдыларын қалыптастыруға ықпал ететін оқу әдістерін пайдалануы;
  
• 
  оқушының сөздік қорын дамыту үшін түрлі жаттығулар немесе тапсырмалар беруі маңызды.
  

2 Механика бөлімі бойынша есептерді шешу әдістемесі

Ғылым мен техника дамыған уақытта оқушылар көптеген әртүрлі ақпараттар алуда. Ақпараттар ағыны жаңа терминдер мен күнделікті өмірде маңыздылығы төмен жаңалықтар оқушылардың есте сақтау қабілетін төмендетіп, қысқа мерзімді жадының қалыптасуына әкелуде. Бұл өз кезегінде оқушылардың физикадан білім сапасының төмендеуіне ықпал етуде. Екіншіден, оқушылардың пән бойынша алынған тоқсандық және жиынтық бағалау жұмыстарында төмен нәтиже көрсетуіне сабақ барысында берілетін ақпараттарды толық меңгермеуі тікелей ықпал етуде. Үшіншіден, академиялық тілдің қалыптаспауы оқушылардың терминдер мен оқу материалының толық меңгермеуіне әкелуде. Осы айтылғандарды ескере отырып, зерттеу жұмысының барысында оқушыларының академиялық тілін дамыту мақсатында алдымен 9-сыныпта механика бөлімінің есептерінің түрлерін қарастырамыз.