Дислалия және оның түрлері
жүктеу/скачать 33,77 Kb.
|
1-тапсырма
| Функционадлы дислалия дегеніміз дыбыс шығару аппаратында өшқандай кемістік болмасада, сойлеу тілі дыбыстарының дұрыс айтылмауы. Басқа сөзбен атканда-ешкандай органикалық негіз жоқ.
Функционалды дислалияның көп тарауының бір себебі баланың сөйлеу тілін ұйде дурыс тәррбиелемеу ден.Кейде ересектер, баланын былдырдаған сөзін қызық көріп, үзақ уақытқа дейін оған өзі де бейімделіп шолжыңдасып бодады. Қортындасында көп уақытқа дейін баланың сөйлеу тіліндегі дыбыстардың дурыс айтылуының дамуы кешөуілдеп қалада, Баланың сақаулығы еліктеуден де болуы мумкін. Қагида бойынша балага сөйлеу тіліңдегі дабыстарда әлі дұрыс қалыптаспаған жас баламен әрдайым қалыптасып сөйлесіп жүрудің де зияны тиеді. Бала үйдегі ересек адамдардың сөйлеу тіліндегі дабыстардың бұрмалануы жиі еліктейді, балаға әсіресе сөзі түсініксіз, тілі мүкіс немесе өте жылдам сөйлейтін быдық, кейде тіпті жергілікті тілдің ерекшеліктерімен сөйлейтін адамдардың арасында көп болып, сөздерін тыңдаудын да ерекше зиян тиеді. Балаға үйдегі адамдардың екі тілде сейлеуі де кедергі болады. Бала әр тілде сейлеу кезінде бір тілдің айтылу ерекшелігінен екінші тілдің айтылу ерекшелігіне жиі ауысып отырады. Балалардың дыбыс айту ерешеліктері өнегесіз тәрбиенің себебімен де жиі пайда болады, баланың сөйлеу тіліндегі дыбыстардың айтылуында жанында журетін ересек адамдар мүлде көңіл аудармайды. Сөздегі дыбыстардың қателігін түзетпейді, өз сөзімен тусінікті етіп анық айтудың улгісін көрсетпейді. Басқаша айтқанда баланың сөйлеуге дағдылануының дұрыс жетілуіне ересектердің жүйелі ықпал жасауы тиіс, Баланың сөйлеу тіліндегі ақаулық есту қабілетінің жетілмеуінен де болуы мумкін. Айтылуы бір-біріне ұқсас дыбыстарды ажыратуда баланың қиналатындығы байқалады. Мысалы: ұяң және қатаң дауыссыздарды, жіңішке және жуан, ысқырық және ызың дыбыстарды айтқанда. Қортылуында, дыбыстардың дүрыс айтылуының дамуындағы бұндай қиыншылықтар ұзақ уақытқа кешігеді. Сонымен бірге дыбысгардың сөйлеу тіліндегі кемшіліктері, әсіресе сөздердегі алмастырулары мен шатастырулары уағында фонематикалық есту қабілетінің қалыптасуына зиянын тигізуі мүмкін, ал егер олай болса,қалған жағдайда, оның салдары жалпы сөйлеу тілінің толық дамымауына және жазуы мен оқуының бүзылуына себебін тигізетіні сөзсіз. Сақаулық сонымен қатар дыбыс шығарудағы сөйлеу мүшелері: тілдің, еріннің,төменгі жақ сүйектерінің нашар қимылдауларынан да болуы мүмкін. Соның салдарынан бала тілін қалыптагы жағдайда дүрыс үстап түра алмайды немесе қажетті қимылдарды тез арада орын алмастыра алмайды. Дислалия сонымен бірге есту кабілетінің нашарлығынан да болуы мүмкін. Керек балалардың І0% не дейінгілерінің сөйлеу тілі індегі дыбыстардың айтылуы бүзылған. Бүндай жагдай ызың мен ыс-иырық, үЯң және қатаң дауыссыз дыбыстарды бөлшектеп мутөлегөнде байқалады. Дислалияның ауыр және үзаққа созылуына балаңың акыя-ойының жәтқіліксіз дамуы да себеп болуы мүмкін. Іштен туа біткен ойы кеміс балалардың 55 %-тен көпшілігі сөйлеу тіліндегі дыбысдапды дүрыс айта алмайтындығы белгілі. жүктеу/скачать 33,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|