Дістемелік ерекшеліктері
Жылдамдық-күштік қасиеттер
жүктеу/скачать 489,35 Kb.
|
Жанторинов С. Д. - 13-14 жас аралығындағы гір көтеруші спортшылардың дене дайындығы деңгейін арттырудың әдістемелік ерекшеліктері - Дене шынықтыру және спорт
| Жылдамдық-күштік қасиеттер. Әр түрлі жас кезеңдерінде жылдамдық-күш жаттығулары нәтижелерінің әр текті өсуі байқалады.
А.А. Васильев, жылдамдық-күш қасиеттерінің қарқынды өсуі 11-12 жастағы балаларда байқалатынын, ал 14-15 жаста ағзадағы жасқа байланысты функционалдық және морфологиялық өзгерістерден жылдамдық-күштің тиімділігі азаятынын айтады. 15 жылдан кейін жылдамдық-күш қасиеттерінің прогрессивті дамуына тек арнайы жаттығулар арқылы қол жеткізуге болады. Жылдамдық-күш қасиеттерінің дамуы ұзындыққа және биіктікке секіру сияқты жаттығуларда толық көрінеді, олардың ең көп өсуі 12-13 жаста байқалады. Белгілі бір жастағы жылдамдық-күш қасиеттерін зерттеуге арналған көптеген зерттеулердің нәтижелерін талдау [59] жылдамдық-күш қасиеттерінің дамуы сегіз жастан басталып, 14-15 жасқа дейін жалғасатынын көрсетеді. Сонымен бірге бұл деңгейдің күрт өсуі 12-15 жаста байқалады. Кіші мектеп жасындағы балалардың жылдамдық-күш қасиеттерін дамытудың тиімді және пайдалы құралы 15 метрден 30 метрге дейін ең жоғары жылдамдықпен немесе оған жақын жылдамдықта жүгіру болып қалады. Бұл жаттығу айтарлықтай шаршатпайды. Бұл жаттығуларды орындау кезіндегі маңызды шарт – жеңіл қарқынмен жүгірудің табиғи түрлерінен айтарлықтай ерекшеленетін қозғалыстардың жоғары қарқынын және қанағаттанарлық эмоционалдық фонды сақтау. 13-15 жас аралығындағы балалардың дене қасиеттерінің даму кезеңдерінің хронологиясына сәйкес, жылдамдық-күш қасиеттерінің орташа жоғары өсу қарқыны бар сын кезеңдері 13-14 жаста болатыны атап өтілді. 14-15 жаста осы қасиеттің өсу қарқыны жоғары болатын сыни кезең байқалады. Күш. Күш қасиеттерінің көрінісі бұлшықет талшықтарының қалыңдығына және олардағы азайғыш ақуыздардың құрамына тікелей байланысты. Функционалдық алғышарттарға келетін болсақ, олар әр алуан: қыртыс асты ядролары мен ретикулярлық формациядан тонустық әсерінің деңгейі, қимыл-қозғалыс нейрондарынан бұлшықетке келетін жүйке импульстарының жиілігі, сондай-ақ қозғалысқа қатысатын жүйке-бұлшықет бірліктерінің саны. Күш сияқты қасиеттің максималды түрде көрінуі үшін нәтижеге психологиялық ұмтылу, ерік-жігерлік қасиеттердің көрінуі де өте маңызды. Күш қасиеттерінің дамуы үшін ең қолайлы функционалдық және морфологиялық алғышарттар 9-10 жаста жасалады. Жеткіншектердің динамикасында күш жаттығуларына жоғары сезімталдықтың екі сенситивті кезеңі бар: 8 жастан 11-12 жасқа дейін және 13 жастан 17 жасқа дейін [60]. 15 жасқа дейінгі бұлшықет массасы жалпы дене көлемінің ұлғаюына пропорционалды түрде біртіндеп дамиды, жыл сайын 0,7-0,8% өседі, ал бұлшықет массасының өсуі күштің дамуынан біршама асып түседі. Күш қабілеттерінің дамуының кемшін көрінуі бұлшық еттің қалыңдығына (оның көлденең қимадағы көлеміне) да, сонымен қатар функционалдық қозғалтқыш бірліктерінің максималды санын бір уақытта қозғалту мүмкіндігіне де байланысты екенімен түсіндіріледі. Бұл қабілеттің көрінісі біршама кеш пайда болады. Осыған сүйене отырып, мектеп оқушысының тіпті көрнекі дамыған бұлшықет топтары да ауыр күш жұмысын атқара алмайды. Әрбір жас кезеңінде әр алуан бұлшықет топтарының ең жоғары ерікті күшінің (ЕЕК) қатынасы (топографиясы) өзгереді және бұлшықет тінінің жеке профилі белгіленеді. 13 жаста ЕЕК өсу қарқыны артады. 16-17 жаста ересек жастағы адамдарға тән бұлшықет күшінің топографиясының қалыптасуы аяқталады. Бүгінгі таңда акселерация сияқты түсінікке байланысты жекелеген бұлшықет топтарындағы күш қасиеттерінің ең ерте даму процесі байқалады. Дегенмен, балаларды көп күш қасиеттерін көрсетуді талап ететін спортқа мерзімінен бұрын тарту әлі ақталған жоқ. жүктеу/скачать 489,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|