Дүниетаным туралы түсінік. Дүниетанымның тарихи формалары. «Дүниетаным»
Диалектиканың негізгі заңдары. Заң түсініктері
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11 Диалектиканың негізгі категориялары.
| 10. Диалектиканың негізгі заңдары. Заң түсініктері.
#) Диалектиксның 3 заңы бар . Олар даму процесінің маңызды заңдылықтарын түсіндіреді.1. Қарама қарсылықтардың бірлігі мен күресі туралы заң материалдық әлемнің дамуының негізін түсіндіреді. Даму процесі ішкі де, сыртқы да қарама қарсылықтардың қақтығысы арқылы ісңе асады. Диалектика сыртқы қарама қарсылықтардың бірегейліктің екіге бөлінуінің нәтижесі , түптеп келгенде ішкі қарама қарсылықтаи туындысы деп қарайды. Бұл заңның үлкен дүниетанымдық және тәрбиелік мәні бар, өйткені ол дамудың белгілі бір сатысын, тарихтың ешбір жетістігін , адам қол жеткізгер биікті ең соңғы деп қарастырмауға үйретеді және шексіз шығармашылыққа бағдар береді. Қоғам өміріндегі қайшылықтар өте заңы дамудың нақты тетігін көрсетеді. Диалектика кез келгер затты оның қасиеттері, сары және сапасы жағынан сипаттайды. Қасиет дегеніміз заттың басқа заттармен байланысындағы сипаты. 2. Сандық және сапалық. Сапа- бұл қасиеттердің берлігі . Сапалық айқындылық зат пен құбылысты тұрақты етеді, бір біріне ажыратым , дүниенің шексіз саналуандылығын айқындайды. Сапа дегеніміз заттың барынша өзінділігі . 3. Терістеуді терістеу заңы-дамудың негізін ашып, дамудың бағыттылығы мен қажеттілікті, циклді, ескі сапаға жаңа негізде қайта оралуды білдіреді. Алғаш рет терістеуді терісте заңын ашқан Гегель болатын. Бұл заң төменнен жоғары қарай дамуды білдіреді. 11 Диалектиканың негізгі категориялары. #Диалектика категориялары дегеніміз- зерттеудің жеке принциптерін бейнелейтін ұғымдар. Белгілі-бір зат пен құбылыстың қайшылықтарын ашу және оны шешу- диалектикалық зерттеу болып табылады. Диалектиканың екі жұп категориялары бар, олар: ұқсастық пен өзгеріс, сан мен сапа, шексіздік пен шекті, түр және мазмұн, мән және құбылыс, мүмкіндік және шындық, қажеттілік және кездейсоқтық, себеп және салдар, т. б.Диалектика категориялары Мән мен құбылыс Жалпы мен жеке Мазмұн мен форма Себеп пен салдар Қажеттілік пен кездейсоқтық Мүмкіндік пен шындық.1.Жеке,ерекше және жалпы.Заттар мен құбылыстар сапа жағынан алуан түрлі болады.Әрбір нақтылы заттың өзі жалпының,ерекшенің және жекенің бірлігі болып табылады.Жалпы дегеніміз-өмір шындығының,барлық құбылыстарына бірдей тән келетін қасиеттер мен белгілер.2.Бүтін және бөлік. Бүтін дегеніміз, ең әуелі-құрамындағы бөліктердің өзара байланысы- мен,қарым-катынасымен сипатталатың,өз бөліктерінде жоқ қасиеттерге, жана сапаға ие күрделі жүйе.Бөлік-кұрделі жұйенің,бүтіннің даму зандылықтарына бағына отырып, өзіндіқ дербестік сактайтын оның ажырамас құрамдас жағы.3. Себеп пен салдар. Себеп дегеніміз - ол салдарды тұғызатын нәрсе. Салдар дегеніміз-өзара әсер ету нәтижесінде құбылыстарда,заттар мен олардың ішкі жактарында пайда болған өзгерістер.Себеп-салдар туралы философиялық ілім - детерминизм аталады. Себеп-салдар байланысын жоққа шығаратың ілім - индетерминизм.4.Мазмұн және форма. Мазмұн дегеніміз- сол заттың элементері мен процестерінің жиынтығы, оның өзің құрайтын нәрселері. Форма дегеніміз-мазмұнның ішкі және сыртқы түзілісі,оның өмір сүрүінің тәсілі.5.Қажеттіліқ пен кездейсоқтық.Қажеттілік категориясы табиғат пен қоғам дамуының зандылық сипатын білдіреді.Кездейсоқтық дегеніміз-қажетіліктің үстемесі және оның көріну формасы болады.6.Мән мен құбылыс. Заттар мен процестердің осы сыртқы,үстірт және біршама өзгергіш жағы философияда құбылыс деп аталады.7.Мүмкіндік пен шындық.Жананың тууына негіздің,алғышаттар комплексінің себептер мен жағ- дайлардың болуын мүмкіндік деп атайды. Мүмкіндіктердің түрлері: 1.Реалды 2.Реалды емес 3.Абстрактілі Мән-құбылыстың ішкі,көзге көрінбейтін жағы.«Шындық» ұғымы кең мағынада ол объективті дүниеде бар нәрсенің бәрін, ал тар мағынасында мүмкіндіктің диалектикалық қарама-қарсылығың көрсетеді. жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|