Өз-өзін бақылау сұрақтары

59 
1. Жұмыс дәптерінде оқушылардың қызмет түрлері
2. Бақылау күнделігімен жұмыс
3. "Жұмыс дәптерінің" үлгісі 
1. Жұмыс дәптерінде оқушылардың қызмет түрлері.
Соңғы онжылдықта оқыту құралдары, сондай-ақ оқу құралдары болып табылатын Оқыту 
құралдары ерекше маңызға ие болады. Бұл-әр түрлі интерактивті оқыту бағдарламалары, 
дәстүрлі емес оқулықтар, хрестоматиялар оқулықтары, сұрақ-оқулықтар мен жұмыс дәптерлері.
Жұмыс дәптері оқыту құралы, сонымен қатар оқу құралы болып табылатын оқыту құралы 
болып табылады. Жұмыс дәптерлері-бұл оқу әдебиетінің белгілі жанрларынан жасалған 
салыстырмалы жаңа және ең мобильді жанр, инновациялық көп функционалды дидактикалық 
құбылыс. Олар басқалардан білім беру процесінің қажеттіліктеріне тез үн қатады және бір 
мезгілде осы қажеттіліктерді қалыптастырады. 
Жұмыс дәптері-студентке оқу пәнін меңгеруге көмектесетін арнайы дидактикалық аппараты 
бар оқу құралы. Дидактикалық құралдар арсеналына жұмыс дәптерлерін енгізу оқытушыға оқу 
үдерісін оңтайландыруға нақты мүмкіндік береді. 
Жұмыс дәптерімен жұмыс істеу технологиясы білім алушылардың өзіндік жұмысын 
ұйымдастыруды өзгертуді көздейді.
Өзінің мазмұны, құрылысы, конструкциялануы, тапсырмалары мен сұрақтары, көздері "тең 
авторлыққа "және" шығармашылық "бағытталған. Оқу және репродукция орнына өз бетінше 
білім алу келеді.
Жұмыс дәптерінің осы ерекшеліктерін оны әзірлеу кезінде ескеру керек. Жұмыс дәптерлері 
оқу әдебиетінің жаңа білім беру жанры болып табылады, ол білім берудің инновациялық 
технологиясын біріктіріп қана қоймай, сонымен қатар теориялық және практикалық оқытудың 
жаңа траекториясын көрсетеді.
Әдебиетті талдау нәтижесінде жұмыс дәптерлерінің келесі дидактикалық функцияларын 
ерекшелеуге болады:
 Өтемдік – яғни оқу процесін жеңілдету, уақыт шығынын, мұғалім мен оқушылардың 
күші мен денсаулығын азайту;
 Ақпараттық – оқыту үшін қажетті ақпаратты беру;
 Интегративті-зерттелетін объектіні немесе құбылысты бөліктер бойынша және 
тұтастай қарау;
 Танымдық-танымдық қызығушылықты дамыту, бақылау, ойлау, эстетикалық талғам;
 Қалыптастырушы-танымдық іс-әрекет түрлерін, таным тәсілдерін және меңгеру 
тәсілдерін қалыптастыру
Халық білім беру жүйесіне жұмыс дәптерлерін жаппай енгізу әрекеті бастапқыда 20-шы 
жылдары, содан кейін XX ғасырдың 60-70 жылдары жасалды. Бірақ, мектептердің жеткіліксіз 
қаржыландырылуына және мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігінің төмендігіне байланысты 
дидактикалық материалдардың бұл түрі кең таралған жоқ. Жұмыс дәптерлері XX ғасырдың 90-
шы жылдарының соңында вариативті білім беру стратегиясына көшу және реформасына 
байланысты жаппай дами бастады.
Сабақта жұмыс дәптерлерін қолдану критерийлерінен келесілерді ерекшелеуге болады:

жұмыс дәптерлері мұғалімге сабақты Жоспары:лауды жеңілдетеді (40%);

сабақта ауызша және жазбаша жұмысты үйлестіруге мүмкіндік береді (60%);

оқушыларды механикалық жұмыстың үлкен көлемінен құтқарады (20%);

60 

оқушыларға мәтінде маңызды және маңызды ақпаратты бөлуге көмектеседі (80%);

барлық сыныптың белсенді танымдық қызметіне (100%) тартылуына ықпал етеді.
Тарих сабағында жұмыс дәптерлерін пайдалануды дәлелдей отырып, Тарих бойынша 
оқулықтар мен жұмыс дәптерлері авторларының бірі Леонид Кацва: "Олардың мазмұны – бұл 
оқу кітаптарымен мұқият жұмыс істеу негізінде берілетін сұрақтар мен тапсырмалар. 
Дәптерлер оқулықтардағы әдістемелік аппаратты едәуір кеңейтеді. Сұрақтар оқушыларға оқу 
мәтінінде аса маңызды және маңызды мәселелерді бөлуге көмектесетіндей етіп тұжырымдалған 
дәптердегі сұрақтармен қатар әр түрлі тапсырмалар берілген. Оқушыларға фразаны аяқтау, 
жауап нұсқасын таңдау және өз таңдауын негіздеу; егер келтірілгендердің ешқайсысы дұрыс 
және толық деп қабылданбаса, жауаптың өз нұсқасын қалыптастыру; қажетті күндерді таңдау; 
оқиғаларды хронологиялық тәртіппен орналастыру".
Осының арқасында оқушылар нақты материалды (мысалы, күндер, есімдер) тауып, оны 
жазып алуға; сұрақтарға жазбаша жауап беруге және оларды оқып алуға; жауаптарды өз 
бетінше құрастыруға үйренеді, өйткені дайын түрде оқулықта жоқ. 
Дәптерлерді пайдалану оқушыларды механикалық жұмыстың үлкен көлемінен арылтады, 
өйткені тапсырмалар қысқа және сонымен қатар көп жауаптарға есептелген, дұрыс жауаптар 
табуға көмектеседі. Толық толтырылған жұмыс дәптері, оған қажетті нақтылаулар мен 
түзетулер уақытылы енгізілген, кейін өткен материалды қайталау үшін өте жақсы конспект 
болуы мүмкін – әсіресе пайдалы, ол оқушылардың өздері дайындайды. 
Осылайша, қазіргі заманғы жұмыс дәптері-бұл оқушылардың сыныпта және үйде тікелей 
оның беттерінде өз бетінше жұмыс істеуіне арналған дидактикалық кешен. Жұмыс дәптерін 
пайдалану мұғалімге сабақты жоспарылауды жеңілдетеді, ауызша және жазбаша жұмысты 
үйлестіруге, ұжымдық талқылау үшін және жеке ой-өрісі үшін сұрақтар бөлуге мүмкіндік 
береді.
Жұмыс дәптерінің үш түрін таңдауға болады: 
1. Жұмыс дәптерінің ақпараттық түрінде тек кітапта бар материалдың мазмұны туралы 
ақпарат болады. Қарастырылып отырған тақырыптың мазмұнында оқулық ақпараты 
оқушыларға бағдар береді.
2. Бақылау жұмыс дәптері сабақ тақырыбын зерделегеннен кейін қолданылады. Оқытушы 
жұмыс дәптерінің парақтарының көмегімен оқушының қандай оқу кезеңінде қате жіберетінін 
және сабақ барысында оны жоюды анықтай алады.
3. Жұмыс дәптерінің аралас түрі ақпараттық және бақылаушы блоктарды қамтиды. 
Ақпараттық блокқа жаңа оқу материалы кіреді, бақылаушы блокқа алынған білім мен ақыл-
ойды бақылауға арналған тапсырмалар мен тесттер, өз бетінше жұмыс істеуге арналған 
тапсырмалар орналастырылады.
Жұмыс дәптерінің аралас түрі-ең қолайлы, өйткені ақпараттық, және жаттығу, және 
бақылаушы блоктарды қамтиды. Ақпараттық блокқа жаңа оқу материалы кіреді; жаттығу 
блогына – өз бетінше жұмыс істеуге арналған тапсырмалар; бақылаушы блокқа алынған білім 
мен іскерлікті бақылауға арналған тапсырмалар мен тесттер орналастырылады.
Жұмыс дәптерлеріне арналған тапсырмалар түрлері

Салыстырмалы сипаттамасы

Иллюстрациялармен тапсырмалар

Бір және бірнеше дұрыс жауаптардан бар тапсырмалардан дұрыс жауапты таңдау.

Тірек сөздерінен мәтін құрастыру тапсырмалары

Қосымша тапсырмалар, жіберілген сөздерді, терминдерді қою

61 

Ашық жауап формасымен тапсырмалар

Жауапты жалғастыру тапсырмалары

Оқиғалар, құбылыстар кезектілігін анықтауға тапсырма

Мәтіндегі қателерді анықтауға арналған тапсырмалар
Жұмыс дәптерлерінің түрлері бойынша жіктелуі:
1.Жаттығуларға арналған дәптерлер немесе тренингтік дәптерлер - білім алушылардың өз 
бетінше жұмыс істеуіне арналған.
2. Графикалық үлгілеу принциптеріне негізделген дәптерлер-олардың негізін сурет салу-
таңбалы танымдық тапсырмалар құрайды
Танымдық тапсырмалар деп білім алушыдан ойлаудың барлық танымдық процестерін, 
қиялды, сөйлеуді, есте сақтауды, зейінді және т.б. жандандыруды талап ететін белгілі бір оқу 
шарттарын түсіну қабылданған. Жұмыс дәптерлерінде танымдық тапсырмаларды құру суретті, 
макетті, натураны пайдалануға негізделген. 
3. Хрестоматия дәптерлері. Мұндай дәптерлердің авторлары көптеген мәселелер бойынша 
оқулықтарда ақпарат жеткіліксіз деп санайды және оны дереккөздердің мәтіндерімен, ғылыми-
көпшілік және көркем әдебиеттен үзінділермен толықтырады. 
4. Семиотико-семантикалық дәптерлер. Олардың ерекшелігі-олар символдар мен суреттер, 
модельдер, түрлендіруші және шығармашылық деңгейдегі мағыналық интеллектуалды 
міндеттері бар схемалар үйлесіміне негізделген.
Танымдық міндеттер деп білім алушыларды жаңа жағдайларда танымал білімдермен жұмыс 
істеуге ғана емес, сонымен қатар іс-әрекеттің жаңа тәсілдерін ашуға ынталандыратын оқу 
жағдайларындағы жағдайларды түсінеді.
Танымдық есептер шығармашылық тапсырмалармен жиі теңестіріледі. Осы типтегі 
дәптерлер өте тиімді креативті ойлау деп аталатын білім алушылардың шығармашылығын 
дамыту үшін.

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: