Досмурзин ержан


Тәлкек сыртқылықты қолайлықтың, байыптылықтың,  түкке түрмайтын мазмүнының тартысын анықтайды. Күлкілікті



Pdf көрінісі
бет80/110
Дата19.02.2023
өлшемі8,45 Mb.
#69091
түріЛекция
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   110
Тәлкек сыртқылықты қолайлықтың, байыптылықтың, 
түкке түрмайтын мазмүнының тартысын анықтайды.
Күлкілікті (грек, тілін де кот ікоз) н егізд іл ік ті, 
эстетикалықты катеғориялардың бірі. Бүнда ішкілікті 
кайшылықтарымен, нақтылысында өздерінің не болып 
келетінімен және өздерін неге тәнліктеп көрсететінімен 
сәйкестелмейтін, өмірлік қүбылыстары бейнеленеді. Бүл 
сәйкестіліксіздікті Н.Г.Чернышевский*, “ Бостықтың 
ж әне м ү с ә п ір л ік с ы р т қ ы л ы к т ы с ы м е н ж ам ы л ы п , 
мазмүндылыққа, шындықты магыналыққа ие болғысы 
келетіні ретіндегі шырайлануы” деп анықтайды. Бүлар 
адамдардың әрекеттеріндегі, мақсаттарымен — қүрал- 
дарының, күш салуының — нәтиженің, мүмкіншілік- 
терімен даудамайларының сәйкестіліксіздігі бола алады. 
Әлеуметтік қүбылыстары, өмір сүру бейнелігі, қызмет- 
тілік, адамдардың тәртібі және т.б., тарихтың шынайы- 
л ы к т ы д ам у ы м ен , а л д ы ң ғы л ы қ т ы қ о ғ а м д ы л ы қ
мүрагияттармен қайшылықты болып түрса, күлкілікте 
бейнеленеді. Сондықтан, олар терістеулікті бағаланады 
және күлкіліктікке түрарлыкты. Сонымен, күлкілікті 
коғамдылық қайшылықтарын, бағалаудағы және ашып- 
көрсетудегі, ерекшелікті түрі болып келеді. Күлкілікті 
өте әртүрлікті болады. К үлкінің әртүрлі теориясы
күлкілік тін ің сол нем есе б асқалы қты аспектісін* 
айырықшалайды.
Аристотельдің* болжауы бойынша — күлкілікті — бүл
215


Мәдениеттану
зиян келтірмейтін сүрықсыздық. Ал Т.Гобсс* күлкіде 
артықшылықтық сезім ін ің ай қы н д ал ған ы н көреді. 
И.Кант* күлкінің себебі ретінде, қайшылықтың ж оққа 
ш ы ғуы ндағы рүхсатты лы ғы н санады . Н .Г .Черны­
шевский*, — күлкіліктінің дереккөзін, сүрықсыздық- 
тының және мүсәпірлікгінің жоғарылықты мағыналыққа 
ие б о л ам ы н д е г е н ін д е , кө р ед і. О ры с х а л қ ы н ы ң
с ы н а қ ш ы с ы -о й ш ы с ы Н.А. Добролю бов*, ө з ін ің
мақалаларында, күлкіліктінің мәселесіне белгілі орынды 
береді. Сы қақты лы ққа — күлкіліктінің бір түрі ретін- 
д е г іс ін е б асты к ө ң іл ау д ар ад ы . С ы н а қ ш ы ө зін
сықақтылық жанрдың теоретигі ретінде өкілденіп қана 
қ о й м а й , “Ысқыруық” атты ж урналы нда басы лы п 
ш ыққан дарындылықтылық, сықақтылық тақпақтар- 
дың туындыгері ретінде көрсетеді. К үлкінің күшін 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   110




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет