Э. К. Идрисова бас редактордың орынбасары, ету оқу және ғылыми қызмет
жүктеу/скачать 1,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Вестник-№2-2021
- Бұл бет үшін навигация:
- Еуразия технологиялық университетінің Хабаршысы. 2021. №2
| I кезең: "логикалық және әдістемелік тұрғыдан саналы ғылымның
қалыптасуы - грек ғылымы және Қытай мен Үндістандағы әлемнің ғылыми танымының бастауымен қатар". II кезең: "орта ғасырдың аяғынан бастап өсіп келе жатқан қазіргі ғылым философиясының пайда болуы, XVII ғасырдан бастап нақты бекітілген және XIX ғасырдан бастап өзінің барлық ендіктерінде ашылған." [1] Бұл XVII ғасырда болды. Ғылыми революция туралы айтуға негіз болды- ғылымның маңызды құрылымының негізгі компоненттерінің түбегейлі өзгеруі, танымның жаңа принциптерін, категориялар мен әдістерді ұсыну. Тек XVII ғасырда философиясы халықтың әл-ауқатын арттыру және адамның табиғатқа үстемдігін қамтамасыз ету әдісі ретінде қарастырыла бастады. Декарт былай деп жазды: «бұл шындықты тек алдын-ала тұжырымдамалық түрде бөлетін алыпсатарлық философияның орнына, біз оттың, судың, ауаның, жұлдыздардың, аспан доғасының және басқа да айналамыздағы денелердің күші мен әрекеттері туралы білім алуымыз үшін тікелей басталып, оған келетін философияны табуға болады.және бұл білім біздің қолөнершілеріміздің әртүрлі іс-әрекеттері туралы біліміміз сияқты дәл болады. Содан кейін біз сол білімді олар үшін қолайлы барлық мақсаттар үшін қолдана аламыз және қолдана аламыз, осылайша бұл білім бізді табиғаттың иелері мен иелері етеді». Қазіргі қоғамдағы ғылым философиясының рөлі. XIX ғасырда ғылым мен өндіріс арасындағы байланыс өзгере бастады. К.Маркс алғаш рет өткен ғасырдың ортасында ғылым, технология және өндіріс синтезі перспектива сияқты шындық емес болған кезде, қоғамның тікелей өндірістік күші сияқты ғылымның маңызды Еуразия технологиялық университетінің Хабаршысы. 2021. №2 42 функциясының қалыптасуын атап өтті. [2] Әрине, содан кейін ғылыми білім тез дамып келе жатқан техникадан оқшауланбады, бірақ олардың арасындағы байланыс біржақты болды: технологияның дамуы кезінде туындаған кейбір проблемалар ғылыми зерттеу тақырыбына айналды және тіпті жаңа ғылыми пәндер тудырды. Мысал ретінде, бу қозғалтқыштарын қолданудың бай тәжірибесін жинақтаған классикалық термодинамиканы құру болады. Уақыт өте келе өнеркәсіпшілер мен ғалымдар ғылым философиясында өндірісті үздіксіз жетілдіру процесінің қуатты катализаторын көрді. Бұл фактіні түсіну ғылымға деген көзқарасты түбегейлі өзгертті және оның практикаға шешуші бұрылысының маңызды шарты болды. ХХ ғасыр жеңімпаз ғылыми революция ғасыры болды. Бірте-бірте көп ғылым философиясын қажет етуін қарқынды дамыды. Технологиялар өндіріс әдістерін өзгертті. ХХ ғасырдың аяғында жоғары технологиялар дамыды, ақпараттық экономикаға көшу жалғасты. Мұның бәрі ғылым мен техниканың дамуына байланысты болды. Мұның бірнеше салдары болды. Біріншіден, қызметкерлерге қойылатын талаптар артты. Олардан үлкен білім, сондай-ақ жаңа технологиялық процестерді түсіну талап етіле бастады. Екіншіден, ақыл-ой еңбегі қызметкерлерінің, ғылыми қызметкерлердің, яғни жұмысы терең ғылыми білімді қажет ететін адамдардың үлесі артты. Үшіншіден, ғылыми-техникалық революциядан туындаған әл-ауқаттың өсуі және қоғамның көптеген өзекті мәселелерін шешу кең бұқараның ғылымның адамзат проблемаларын шешуге және өмір сапасын жақсартуға деген сеніміне себеп болды. Бұл жаңа сенім мәдениет пен әлеуметтік ойдың көптеген салаларында көрініс тапты. Әрине, ғылым философияның даму деңгейі қоғам дамуының негізгі көрсеткіштерінің бірі бола алады, сонымен қатар бұл сөзсіз мемлекеттің экономикалық, мәдени, өркениетті, білімді, заманауи дамуының көрсеткіші бола алады. Қазіргі заманның жаһандық мәселелерін шешуде ғылымның әлеуметтік күш ретіндегі функциялары өте маңызды. Мысал ретінде экологиялық мәселелерді атауға болады. Өздеріңіз білетіндей, қарқынды ғылыми-техникалық прогресс қоғам мен адам үшін қауіпті құбылыстардың негізгі себептерінің бірі болып табылады, мысалы, планетаның табиғи ресурстарының сарқылуы, ауаның, судың, топырақтың ластануы. Демек, ғылым бүгінде адамның өмір сүру ортасында болып жатқан түбегейлі және зиянсыз өзгерістердің факторларының бірі болып табылады. Мұны ғалымдардың өздері жасырмайды. Ғылым философияның қоғамдық өмірдегі өсіп келе жатқан рөлі оның қазіргі мәдениеттегі ерекше мәртебесін және әлеуметтік сананың әртүрлі қабаттарымен өзара әрекеттесуінің жаңа ерекшеліктерін тудырды. Осыған байланысты ғылыми танымның ерекшеліктері және оның танымдық іс-әрекеттің басқа түрлерімен байланысы өткір мәселе болып табылады. Бұл мәселе философиялық сипатта бола отырып, сонымен бірге үлкен практикалық мәнге ие. Ғылым философиясының ерекшелігін түсіну мәдени процестерді басқаруда ғылыми әдістерді енгізудің қажетті шарты болып табылады. Бұл ғылыми-техникалық революция жағдайында ғылымды басқару теориясын құру үшін қажет, өйткені ғылыми білімнің заңдылықтарын түсіндіру оның әлеуметтік жағдайын және рухани және |