Еуразия технологиялық университетінің Хабаршысы. 2021. №2 87
Жылдық эксплуатациялық шығындарының барлығы
(ЖЭШ)
1650,6
Барлық шығындар
18228,4
Жоғарыда келтірілген деректерді ескере отырып, топырақты мұнай мен мұнай
өнімдерінен тазарту құны:
1650,6 мың теңге / 10 га = 165,06 мың теңге/га
Алдын алынған экономикалық залалды есептеу.Мұнаймен ластанған
топырақтарға қатысты алдын алынған экономикалық залалды (Ув) есептейміз.
Біз қарастырып отырған 10 га ластанған топырақ учаскесінің құны 458,4 мың
теңге/га көлемінде бағаланады.
Сонда алдын-алынған экономикалық залал
У
в
= 458,4 мың теңге · 10 га = 4584 мың теңге
Табиғат қорғау шешімдерінің абсолюттік экономикалық тиімділігінің көрсеткішін есептеу. Алдын алынған экономикалық залалдың шамасын ескере
отырып, күрделі салымдарды ықтимал іске асыру кезінде күрделі салымдардың
абсолютті тиімділігін Ер анықтау белгілі әдіс бойынша теңдеумен есептеледі. Ер-
табиғат қорғау іс-шараларына күрделі салымдардың жалпы экономикалық
тиімділігінің көрсеткіші;
Іс-шараларды енгізудің орындылығын бағалау үшін Еж-ді табиғатты қорғау
іс-шаралары үшін күрделі салымдар тиімділігінің коэффициентімен Ен = 0,12
салыстыру ұсынылады. Е
р
Е
н
шарты бойынша іс-шара экономикалық тиімді деп
танылды. [8]
Е
р
= (4584 – 1650,6) / 13936 = 0,21.
Ер > 0,12 болғандықтан, топырақты мұнайдан және ілеспе заттардан тазарту
бойынша үлгілік биотехнологияны енгізу, сондай-ақ оның рекультивациясы
экономикалық тиімді болып табылады.
Кесте 3 – Техникалық-экономикалық есеп нәтижелері
Көрсеткіштер
Өлшем
бірліктері
Көрсеткіштердің мәні
Тазартылатын топырақ ауданы
га
10
Күрделі салымдар
мың теңге
13936
Пайдалануға арналған ағымдағы шығыстар
мың теңге
1650,6
Алдын алынған залал
мың теңге
4584,0
1 га топырақты тазартудың өзіндік құны
мың теңге/га
165,06
Абсолюттік
экономикалық
тиімділік
коэффициенті
0,21
3-кестеде техникалық-экономикалық есеп нәтижелері көрсетілген. Осылайша,
мұнаймен ластанған топырақты биологиялық тазарту әдісін ең тиімді экологиялық
таза деп қорытынды жасауға болады. [9,10]
Алайда, тәжірибе көрсетіп отырғандай, табиғатты пайдалану және қоршаған
ортаны қорғау саласында басқа табиғи-климаттық және экологиялық жағдайлар
үшін әзірленген шетелдік биопрепараттарды қолдана отырып, Еуропаның, АҚШ-
