Эпизод – (грек. қоспа, үстеме, кірістіру) көркем шығарма сюжетіндегі өз мәні бар жеке оқиға немесе өзара байланысқан оқиғаның бір көрінісі мен бөлшегі.
Аңыз – тарихи шындыққа негізделген, халықтың жадында сақталған, уақыт өте келе өңделіп, көркемдік сипат алған оқиғалар баяндалады.
Параллелизм – (грек. қатарлас, қапталдас) екі нәрсені қатарластыра, жанастыра алып бейнелеу тәсілі. Бұл көркем әдебиетте ақын өзінің көңіл-күйіне ұқсас жайларды, сол сияқты табиғат құбылысын қатар алып, өзінің ой-сезімін көрсетуге тырысады. Мысалы,
Неге маған жырламасқа
Сырда туған елімді
Ел анасы – менің анам
Сырдың сұлу өзені. (Ә. Тәжібаев)
Мысалы,
«Ер Тарғын» жырында:
Асыл туған Ақжүніс
Күнді байқап қарасам
Күнді бұлт қоршайды
Күнде жауарға ұқсайды.
Мінездеме – көркем шығармадағы кейіпкерге тән мінездерін, ой-пікірін, адамдармен қарым-қатынасын, сөйлеу әдебін, іс-әрекетін жинақтап айту.
Диалог – (грек. сезім, құмарлық) ақын ойының аса қуаттылығы, көңіл-күйінің көтеріңкі берілуі. Мысалы, С.Мәуленовтің «Менің Республикам» атты өлеңі жоғары пафоста жазылған.
Әсірелеу (гипербола (грек. күшейту) – суреттелетін затты немесе құбылысты шамадан тыс асыра суреттеу тәсілі. Мысалы, «Қобыланды батыр» жырынан үзінді:
Сонда Бурыл гуледі
Табаны жерге тимеді
Көлденең жатқан көк тасты
Тіктеп тиген тұяғы
Саз балшықтай келеді.
Шендестіру (антитеза) – керағар екі затты немесе ұғымдарды қарама-қарсы қоя отырып келесі бір ұғыммен немесе заттың, құбылыстың сипатын айшықтайтын әдеби әдістің бір түрі. Мысалы,
Қара жерге қар жауар
Қарды көр де етім көр... (Ер Тарғын жыры)
«Күлемін де жылаймын,
Жылаймын да күлемін». (Қ. Аманжолов)
Достарыңызбен бөлісу: |
