| СЫПЫРА ЖЫРАУ
(XIV–XV ғ.ғ)
Қызметі: Ноғайлы дәуіріндегі көптеген эпикалық жырлардың бірден-бір авторы.
Жырлары бізге оның өз атымен сақталып жетпеген. Жыраудың толғаулары әр алуан аңыз-әңгімелер («Құбығұл», «Едіге би», «Тоқтамыс ханның хикаяты», т.б.) мен эпикалық жырларда ( «Ер Тарғын», «Едіге батыр») ғана сақталып қалған. «Ер Тарғын» жырында Сыпыра жырау туралы «өз өмірінде толғау айтып, тоғыз ханды түзеткен кісі» делінген, ал «Телағыс» жырында ол ноғайлы ішіндегі өзара қырқысты өршітпей, ел арасындағы беделімен тегеуірінді жырымен жауласушы жақтарды бітістіріп отырған тұлға ретінде көрінеді.
Сыпыра жырау – ноғай, қарақалпақ, башқұрт, татар, қырым ұлыстарына ортақ тұлға. Қазақ халқы оны «Сыпыра», «Сып жырау» деп таныса, ноғайлар «Сыбыра иырау», қарақалпақтар «Сыпыра жырау», башқұрттар «Сыбырай иырсы», татарлар «Сафардау» деп атайды.
Бұл елдер әдебиетінде Сыпыра жырау бірде 120, енді бірде 180 жас жасап, көпті көрген тәжірибелі қарт кейпінде суреттеледі.
«Қырымның қырық батырын» жырлаған әйгілі Мұрын жырау өзін Сыпыра жыраудың ұрпағы санаған.
Достарыңызбен бөлісу: |
