Әдебиеттік оқУ Әдістемелік нұсқау

– Таулар жайлы не білесіңдер?

• 
  Алатау туралы естіп пе едіңдер?
  
• 
  Алатау мен Қаратаудың қандай қатысы болуы мүмкін? Сабақтың тақырыбы мен бағалау критерийлерін таныстыру
  

«Топтастыру құра» әдісі бойынша жүзеге асады. Оқушылар: әдемі, асқар, биік, қарлы, зәулім, ақ басты... сөздері мен сөз тіркестерін пайдаланып, топтастыру құрастырады.

Дескрипторы:

1. 
   Көркемдеуіш құралдарды пайдаланады.
   
2. 
   Топтастыруды жүзеге асырып, дәлелдейді.
   

Арнайы кесте

ауданы Қарасаз ауылы

«Елім», «Сәби болғым келеді»,

«Сарыжайлау»

«Таудай болғым келеді» деген М.Мақатаевтың өлеңін түсініп оқиды.

1. 
   Үлкендер балаға неліктен «Таудай бол!» деп тілек білдіреді?
   

1. 
   Өлеңді түсініп оқиды.
   
2. 
   Нақтылау сұрақтарына жауап береді.
   

«–»

«+»

«?»

Жер жаннаты – Мәди Бапиев –

Өлеңде аталған тауларды картадан іздеп табады.

1. 
   Картаны пайдаланып, Қазақстанның территориясында орналасқан тауларды анықтайды.
   
2. 
   Суреттердегі тау бейнелерінің қайсысы өзінің көрген тауына ұқсас екендігін қорытындылап айтады.
   

Н.Әлімқұловтың сөзіне жазылған Н.Тілендиевтің «Алатау» әнін тыңдайды.

1. 
   Өлеңнің мазмұнын өз сөзімен баяндайды.
   
2. 
   Алатау тауын сипаттайды.
   

Әр шағын топ

• 
  ^{Өздері тұрған жер бедерін сипаттап айтады.}
  
• 
  ^{Берілген сөз тіркестерін бір-біріне түсіндіретіндей сызба} дайындайды. Мысалы, таудың басы, етегі, беткейі.
  
• 
  ^{Сөйлеу тіліндегі сөз тіркестердің қатесін табады.}
  

жер бедерін тіркестерін бір- ^{Сөйлеу тіліндегі сөз} _{сипаттап біріңе} тіркестердің қатесін айтыңдар. түсіндіретіндей ^{табыңдар.}

сызба дайындаңдар.

Мысалы, Мысалы, таудың

таулы, жазық, басы, етегі, беткейі ^{Тауға шықтым,}

_... тауға міндім,

таудан түстім,

шыңға өрмеледім, шыңға шықтым.

(Т) «Салыстыр» айдары бойынша таулар, түндік, көкшетау, дала, Ұлытау, бұлақ сөздерінің айтылуы мен жазылуындағы айырмашылықтарды табады.

Дәптермен жұмыс

Өлеңдегі тау сипатына сүйеніп, суретін сал.

« ... Қарлы тау, басы биік, мұнар кетпес, Сырласып бұлттармен болған септес»

(Ж.Жабаев. «Алатау»)

-Оқушылар тауды сипаттайтын сөз тіркестерін талдайды.

-Өлең жолдарына сәйкес сурет салады.

ҚБ: Смаиликтер жапсыру

отырып, мазмұнын ретімен баяндайды.

-Өлең мазмұнына сәйкес 3 сурет салады.

-Салған суреттерден мультфильм бөлігін құрастырады.

-Суретті неліктен осылай салғандарын 2-3 сөйлеммен түсіндіріп жазады.

жасайды.

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен сабақжоспарымды орындап үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

4.3.3.1 Шығармашылық жұмысын сызба, диафильм, таныстырылым түрінде ұсыну

Шығармашылық жұмыс орындайды.

дамуына үлес қосу

• 
  Сендер қандай адамды батыр, ер жүрек деп ойлайсыңдар?
  
• 
  Бейбіт күнде батырлар бола ма?
  
• 
  Өзіңді бүгінгі күннің батырымын деп санайсың ба? Неліктен?
  
• 
  Қазіргі таңда батыр болу оңай ма? – деген сұраққа оқушылар өз ойларын білдіреді.
  

Сабақ тақырыбы мен күтілетін нәтижені оқушылар болжайды.

Оқушыларға «Қаһарман қыз Хиуаз» мәтінін түсініп оқу тапсырылады.

1. 
   Мәтінді түсініп оқиды.
   
2. 
   Мәтінді рөлге бөліп оқиды.
   
3. 
   Мәтін мазмұнын әңгімелейді.
   

1. 
   Ұлы Отан соғысы кезіндегі батыр қыздарды атайды
   
2. 
   Ерліктерін еске түсіреді
   

Оқушылар бала Хиуаз бен ұшқыш Хиуаздың бойындағы қасиеттерді жазып, өздеріне қай қасиеті ерекше әсер еткенін баяндайды

Оқулық

Мәтін мәліметтерін таныстырылым жасауда пайдаланады Хиуаз батырдың өздеріне ұнаған мінездерін айтады

Көңіл күй ағашы

қажеттіліктеріне қарай кестелерді жасайды?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен сабақжоспарымды орындап үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

4.3.3.1 Шығармашылық жұмысын сызба, диафильм, таныстырылым түрінде ұсыну

дамуына үлес қосу

арқылы жүзеге асады.

• 
  Ең алғаш рет кімді, нені сағындың?
  
• 
  Өзіңнің басыңнан өткен сағынышты сәттерді есіңе түсір – дей отырып, оқушыларға өз жауаптарын айту ұсынылады. Айтылған сөздер тақтаға жазылады. Шағын топтар бірлесе отырып, осы сөздерді Сағыныш сөзімен қатыстырып, белгіленген уақыт ішінде сөйлемдер құрастырып айтады. Топтағы ең үздік сөйлемдер тақтаға жазылады.
  

1. 
   Сезімді білдіретін сөздерді атайды.
   
2. 
   Сол сөздерді қатыстырып сөйлемдер құрастырады.
   

Оқулық

1. 
   Кейіпкердің сезімін бейнелейтін үзіндіні табады.
   
2. 
   Кейіпкер сезімін өз сезімдерімен салыстырады.
   

2.Оқушылар «Мәтіннің басты кейіпкері кім?» деген сұраққа жауап береді.

Әдеби шығарма кейіпкерлері мен ертегі, мысалдардың кейіпкерлерінің ерекшеліктерін айтады.

4.«Шоқан туралы кинофильмді көрдің бе?» деген сұраққа жауап беріп, мәтін мазмұнымен салыстырады.

(Т) «Өзгертіп айт» кестесін толтырады.

Кестелер, компьютер

Мынадай мәтін болуы тиіс: Осы кезде мені қашықтағы туған жеріме деген сағыныш билеп кетті. Көз алдыма жас туған төлдерге қуанысып, жапа-тармағай жүгірген

балалар елестеді. Құлағыма құстың қиқуы келгендей болды.

1. 
   Үзіндіні бірінші жақта оқиды.
   
2. 
   Қарамен жазылған сөздердің мағынасын ашады.
   

1. 
   Суреттерден таңдау жасайды.
   
2. 
   Өз таңдауын түсіндіреді.
   
3. 
   Әңгіме жобасын құрастырады.
   

Қ. Аманжоловтың «Туған жер» өлеңін аудиодискіден тыңдайды. Өлеңнің сөзінен не түсінгендерін айтады. Ақынның қай сөзінен сағыныш сезімін байқағанын айтады. Мұндай жұмыс түрлері оқушыларды тыңдалымды мұқият түсініп тыңдауға дағдыландырады.

Өлеңді жалғастырып жаз.

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен сабақжоспарымды орындап үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

4.2.6.1 Кейіпкердің, кейіпкерлердіңіс-әрекеті, мінез- құлқыныңөзгерусебептерінмәтіннентауып, салыстырыпбағалау

дамуына үлес қосу

Ғалым Қаныш Сәтпаев жайлы айта алады.

деп Қ. Мырза Әли атамыздың өлеңімен қызықтырып бастап, ойлауды қажет ететін ойындардың түрлеріне тоқталып, сол ойындардың несімен қызық екендігін айтқызу.

6 Н, мұрын сур```Н ай сур , Көз суреті` ``№, 7``З ,

Ребусты интербелсенді тақта арқылы көрсетіп, тақтамен жұмыс жасату.

ауданы Шаған ауылы

жұмыр жер», т.б. кітаптары бар.

«Инсерт» кестесі

Аудиодиск, ақпараттық- анықтамалық әдебиеттер

шығармалары шет тілдерге аударылған.

« - »

Білемін Ойым бөлек Жаңа Білгім келеді

ақпарат

Дескрипторы:

1. 
   Мәтінді белгі қойып оқиды.
   
2. 
   Кесте бойынша білгісі келетін ақпарат жайлы топта талқылайды.
   

Мәтіннің жанрлық ерекшелігін анықтап, дәлелдейді. Жезқазған кенті туралы ақпаратты баяндайды.

Дереккөздерден алынған мәліметтерді де қосады.

(МК) «Есіңе түсір» айдары бойынша мұғалімнің көмегімен оқушылар аңыз жайлы не білгендерін еске түсіреді. Аңыз кейіпкерлерін атайды.

(Т) «Бағала» айдары бойынша шығармадағы басты кейіпкерлерді анықтап, оларға сипаттама береді.

Дескрипторы:

1. 
   Басты кейіпкерлердің атын жазады.
   
2. 
   Әрқайсысына сипаттама береді.
   

Соңында оны 1 сөзге қысқартады. Оқушылар өздерінің түйінді сөзін бүкіл сыныппен бөліседі.

ҚР-ның пайдалы қазбалар картасы, ақпараттық- анықтамалық әдебиеттер

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен сабақжоспарымды орындап үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

4.2.8.1 Эпизодтар мен оқиғалардың негізінде жатқан маңызды тұстарын талдау және салыстыру

Басқа шығармалармен салыстыра алады.

елінің дамуына үлес қосу

құрастыруға деректер іздеу үшін ғаламтор желісіне жүгіну

. Менің туған жылым (Өз туған күні, айы, жылы)

. Менің туған жерім (Дүниеге келген орны) (картадан көрсету)

. Менің жетістіктерім

. Менің қызығушылықтарым

. Мен қызмет еткенде (армандарын айтады)

. Мен өскенде

. Мен қандаймын (Өзіңізді сипаттайтын 3 сын есім) Сабақтың тақырыбы мен күтілетін нәтижені хабарлайды. (ТЖ)

-Қазақстан Республикасының мемлекеттік мереке атауларын

Биопоэма жазуға арналған кесте.

ҚР-ның картасы

«Тәуелсіздік» өлеңін түсініп оқиды. Топта біріге талқылайды.

1. Өлеңді оқып, мазмұнымен танысады.

2 «Тәуелсіздік – неліктен «ең қымбат сый», неліктен «баға жетпес бақ»? деген сұрақтар төңірегінде өз ойларын ортаға салады

ҚБ: Смайлдер арқылы топ ішінде бірін-бірі бағалауын ұйымдастыруға болады.

(ЖЖ) «Қойын дәптер» әдісі жүргізіледі.

Оқулық

жері:

Жұмыс дәптерлері, Оқулық

Кесте сызылған парақтар

Оқулық, дәптер

(Ұ) «Ақынның ізімен» әдісі бойынша

«Мен – тәуелсіз Қазақстан өркені, Мен – жаңа күн, жаңа дәуір желкені.

Мен – кешегі арыстардың арманы ...» – деген ақынның ойын оқушылар жалғастырып, жазып көреді

Ұйқасқа негіздеп, өлеңнің соңғы жолдарын құрастырады

«Теориялық мәтін» айдары бойынша оқушылар «Аллитерация» терминімен танысады

«Тәуелсіздік, сенсің сыйым ең қымбат.

Аллитерация мақал-мәтелдер мен жаңылтпашта да кездесетіндігін меңгереді

*Өлеңдерде бостандық үшін күрестің құрбандары туралы не айтылған?

*Бұл өлең неліктен «ең шуақты, «ең шырайлы», «ең шерлі»?

*Ақынның жүрегі кімдер үшін сыздады?

*«Еркіндіктің қыраны» деп ақын нені меңзеп тұр?

Дескрипторы:

1. 
   Сұрақтарға жауап береді.
   
2. 
   Автор пікірін мысал келтіру арқылы дәлелдейді.
   

Өлеңдердегі негізгі ұғымдарға мына эпитеттерді сәйкестендіріп оқы:

дереккөздермен жұмыс істей алады

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен сабақжоспарымды орындап үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1.

Сабақ барысында сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиындықтары туралы не білдім? Менің келесі сабағымды жетілдіруге не көмектеседі, неге көңіл бөлу керек?

1.

2.

4.3.2.1 Таныс мәтінге жаңа кейіпкерлер қосу, жаңа сюжеттер енгізу, өлең (төрт жолды) жазу

Әдеби көркемдеуші құралдарды анықтайды.

«Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс», – деп көрсетті елбасымыз дей келіп:

– Өзің тұрған жерге қандай жақсы іс, қамқорлық жасауың керек деп ойлайсың? – деген сұрақ төңірегінде оқушыларға ой салу.

(Ұ) «Пікіріңді айт» айдары бойынша оқушылар өздері тұрған жерге қандай жақсы іс, қамқорлық жасау керек

деген ойларын ұжымға жариялап айтады.