Әдістеме ғылымының дамуына өзіндік үлес қосқан ғалым – Ғали Бегалиев Жәнгірова Н.Қ 7М01701 – «Қазақ тілі мен әдебиетінің педагогтерін даярлау»

Ғали Бегалиевтің әдістемелік құралында қыстырма сөздерге мынадай анықтама беріледі: “Өздері сөйлем мүшесі болмай, тек сөйлемде айтылған ойға сөйлеушінің түрліше көзқарасын білдіретін сөздерді я сондай бүтін сөйлем түріндегі тізбекті қыстырма сөз дейміз”[3, 94].

Ғали Бегалиевтің әдістемелік құралында қыстырма сөздерге мынадай анықтама беріледі: “Өздері сөйлем мүшесі болмай, тек сөйлемде айтылған ойға сөйлеушінің түрліше көзқарасын білдіретін сөздерді я сондай бүтін сөйлем түріндегі тізбекті қыстырма сөз дейміз”[3, 94].

Оқулықта қыстырма сөздердің сөйлеушінің эмоциясына байланысты қуаныш пен аяушылықты (бақытына қарай, соры қайнағанда, байғұс-ай және т.б.), сенушілікті мақұлдауды (сөз жоқ, әлбетте, әрине, дау жоқ және т.б.), ойдың кімнен, қайдан шыққанын көрсетуді (меніңше, оларша, оның пікірінше және т.б.), ойдың долбармен айтылғанын білдіруді (сірә, мүмкін, бәлкім және т.б.), алдыңғы оймен байланысын қорытуды (олай болса, сөйтіп және т.б.), ой тәртібін білдіруді (біріншіден, екіншіден, бір жағынан және т.б.), наразылықты білдіруді (маған барып, тәйір-ай және т.б.) мақсат тұтатын түрлері болатыны атап өтілген және мысалдармен дәйектелген

Жаңартылған білім бағдарламасында тыңдалым және айтылым дағдылары бойынша 7.1.6.1– коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды- экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу және әдеби тіл нормаларын меңгеру бойынша 7.4.4.4– одағай түрлерін ажырата білу, қолдану берілген. Бұл оқу мақсаттары оқушының академиялық білім көкжиегімен шектелмей, тұлғалық дамуының негізі болатын эмоционалды интеллектісі мен әлеуетін қалыптастыруға әсер етеді. Ал аталған оқу мақсатына жету үшін оқулықтарда одағайларды орынды қолдануға бағытталған ауызша тапсырмалардың көп екенін атап өтуге болады.

• Жаңартылған білім бағдарламасында тыңдалым және айтылым дағдылары бойынша 7.1.6.1– коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды- экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу және әдеби тіл нормаларын меңгеру бойынша 7.4.4.4– одағай түрлерін ажырата білу, қолдану берілген. Бұл оқу мақсаттары оқушының академиялық білім көкжиегімен шектелмей, тұлғалық дамуының негізі болатын эмоционалды интеллектісі мен әлеуетін қалыптастыруға әсер етеді. Ал аталған оқу мақсатына жету үшін оқулықтарда одағайларды орынды қолдануға бағытталған ауызша тапсырмалардың көп екенін атап өтуге болады.