Editor-in-Chief Shakir Ibrayev Редакция алқасы Редакционная коллегия
АЛТАИСТИКА ЖӘНЕ ТҮРКОЛОГИЯ, №2, 2012
жүктеу/скачать 4,45 Mb. Pdf көрінісі
|
N.Kelimbetov
- Бұл бет үшін навигация:
- ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
| АЛТАИСТИКА ЖӘНЕ ТҮРКОЛОГИЯ, №2, 2012
тілдердің жазба мәдениетінің бүгінгі ахуалы да сол өздерін бағындырып отырған орыс, қытай секілді халықтарға тікелей тәуелді. Осы тұрғыдан келгенде жалпы «Түркі әлемі» тұтастай тәуелсіз деп айтуға әлі ерте. Ал бұл өз кезегінде түркі әлемінің «ортақ тіл», «ортақ жазу кеңістігін құру» секілді арман-мақсаттарының орындалуын қиындатып отыр. Дегенмен, бұл мақсатқа жетуге болады. Ол үшін түркітілдес мемлекеттері, ең алдымен, жазуларын латын графикасына көшіру қажет деп санаймыз. 2. Түркітілдес мемлекеттердің ұлттық әліпбилерін тарихи тұрғыдан төл жазуы саналатын көне түркі рунаға емес, Ислам діні мен мәдениеті арқылы қабысқан араб жазуына емес, латын графикасына негіздеуінің саяси себебі неде? Бұған жауап ретінде латын графикасының негізіндегі латын тілінің өлі тілге ай- налуын айтуға болады. Сол себепті латын графикасының иесі саналатын ұлттың жоқтығы осы жазудың идеологиялық үстемдігінің жоқтығын білдіртеді. Яғни, латын графикасына көшу арқылы түркітілдес халықтар ешқандай бөтен саяси идеологияға, бөтен сәйкестілікке ұшырамайды. Алдағы уақытта түркітілдес мемлекеттер бірігіп, мынадай шараларды қолға алған жөн: Астанада негізі қаланған «Түркі академиясы» жобасы шеңберінде түркі халықтарының этносаяси тарихын, идеологиялық бағдарларын, ортақ тарихи- мәдени мұраларын жаңаша сипатта жүйелі зерттеуді қолға алу; түркітілдес мемлекеттердегі этникалық диаспоралардың білім-ғылым, мәдениет саласындағы түйткілді мәселелерін шешу; түркітілдес халықтардың ортақ электронды терминологиялық базасын құру; түркітілдес елдер бірігіп, түркі халықтарына ортақ теле және радиоарналар, интернет сайттары мен газет-журналдар ашу ке- рек; түркітілдес мемлекеттермен мәдени-гуманитарлық байланыстарды одан әрі күшейткен жөн. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 1. Аманжолов К. Түркі халықтарының тарихы. 3 том. 2-кітап (ХІV ғасырдан ХVІІІ ғасырдың бірінші жартысына дейінгі кезең). – Алматы: Білім. 2005. – 320 б. 2. Қайдар Ә., Айтбайұлы Ө. Тіл майданы. – Алматы: Арыс, 2000. – 226-227 бб. 3. Алтай М.Б., Бөлеген Г.С., Төрехан Б.Н. Латын негізіндегі қазақ әліпбиі. Жо- балар. – Алматы: 1998. – 136 б. 4. Bodrogligeti A. Turkish Language Conference, September 22-26, Ankara // Azerbaijan Internationally, 1994. Winter, – pp. 54-55. 5. Brubaker R. Nationhood and the National Question in the Soviet Union and Post- Soviet Eurasia: An Institutionalist Account // Theory and Society, 23 (Febrary, 1994), – pp. 47-48. 100 |