Editor-in-Chief Shakir Ibrayev Редакция алқасы Редакционная коллегия
Автор в этой статье анализирует реформы, проводимые в тюркоязычных госу
жүктеу/скачать 4,45 Mb. Pdf көрінісі
|
N.Kelimbetov
| Автор в этой статье анализирует реформы, проводимые в тюркоязычных госу
- дарствах по переходу на латиницу в историческом и политико-лингвистическом аспектах. А также рассматривает роль письменности как одного из основных атри - бутов в сближении всего Тюркского мира. Yazar bu makalesinde Türk dünyasında yapılmakat olan reformlar tarihi ve siyasi lengüistik bakımındaki analize etmektedir. Bununla birlikte yazıda birlik girişimi Türk dünyasının birleşmesinde en önemli faktör olarak göstermektedir. The author of this article analyzes reforms which took place in Turkic speaking countrics concerning the transition to Latin letters in historical and political-linguistic aspects. And it also, considers the role of a written language as one of the basic attributes in closer relations of the whole Turkic world. Бүгінгі таңда жер бетінде 200 миллионға жуық түркілер өмір сүреді десек, олар- ды негізінен этногенез, тіл, дін, діл, тарих, рухани және материалдық мәдениет, әдет-ғұрыптар мен салт-дәстүрлер біріктіреді. Дегенмен, өткен ғасырларда Ресей империясы тарапынан жүргізілген отарлау саясаты түркі халықтарының тілі мен мәдениетіне, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптарына зор нұқсан келтіргені жасы- рын емес. Кеңестік саясат түркі халықтарын, оның ішінде қазақ халқын бірнеше ғасыр қатарынан төл жазуы жоқ (мұның астарында мәдени және тарихи негізі жоқ деген ой жатыр) халық ретінде қасақана қарастырып келді. Өйткені, жаз- ба мәдениеті ортақ түркі халықтарының бірігіп кетуінен қорықты. Сол үшін де түркілердің тарихи санасын жоюдың сан түрлі әдістерін ойлап тапты. Солардың ең сорақысы бір ғасырдың ішінде 2 мәрте 3 түрлі әліпби ауыстыруға және оны халықтың қалауынсыз, күштеп жүргізуі еді. 1991 жылы КСРО-ның жойылып, оның құрамындағы түркітілдес республикалардың тәуелсіздік алуы Түркі әлемінің қайта жандануына түрткі болды. Алайда, ХХІ ғасырдың басталуымен қарқын алған жаһандану процесінің ментальдық және мәдени сананы жаулап алушылығы Түркі әлеміне өз қауіп- қатерін ала келгені белгілі. Қазіргі таңда түркі ареалына кіретін «саны аз» этностар жойылып кетудің сәл алдында тұр. Олардың тіпті толықтай жойылып кету қаупі де жоқ емес. Кеңестік социалистік лагердің шырмауында қалған түркі халықтары жетпіс жыл бойы Түркиямен байланысын үзіп алған болатын. Бұл жағдай жалпы 90 |