Егемкулов нурлыбай аликулович
жүктеу/скачать 1,9 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тасымалдауды ұтымды пайдалану- ет сапасын, тірідей салмағын, қондылығын сақтау Стресс болдырмау, тасымалдау құжаттары.
| Малды жәйіп айдау. Көбіне ірі қара және ұсақ малды жақын араға гшарады: жақын ет комбинатына, теміржол стансасына, су пристанына. Айдайтын малды да жоғарыда айтылғандай, жасына және қоңына қарай топтайды. Табындық құжат толтырылып, малдәрігерлік куәлік беріледі.
Айдайтын жолды облыстық қызметкерлер анықтайды, мүнда шаруашылықтардың жұқпалы аурудан сау екені еске алынады. Жол бойы бірінен-біріне дейін, 6-7 қм қашықтықта жайылым және суат болуы керек. Егерде жайылым болмаса, малды қысқы азықпен қамтамасыз етеді. Табынның шамасы-ірі қара мал 250 бас, қой және ешкі 100 басқа дейін. Жолдық қоңын жақсы ұстау және тірі салмағын төмендетпеу үшін -сиыр тобына бұқа, ал қой тобына -қошқар қосып айдайды. Бірінші күні ірі қараны айдау жылдамдығы тәулігіне 10 км, қой және ешкі 6-8 км дейін. Сосын мал үйренгеннен соң 5-6 км, қосып отырады. Егерде жайылым және суат болмаса ірі қараның айдау жылдамдығы 25-30, қой және ешкі 20 шақырымға дейін. Күн тәртібі: айдауды таңертеңгі жарықтан бастайды, 3-4 шақырым жүріп, 2-3 сағат демалыс, тағы 5-6 км. Сағат 12-15 арасында дем алу, тағы айдау. Жолда мал сою деген болмайды, әсіресе жұқпалы ауру болғанда. Дегенмен, мал өлейін деп тұрса және оны жеткізуге шама келмейтін болса, сояды. Еске алатын жағдай, сою жолдан 100 м қашықтықта жүргізіледі. Ұшаны және ішек-қарындарын жауып, малдәрігерлік пунктіге қарауға жеткізеді. Дәріс №18. Тақырыбы: Тасымалдауды ұтымды пайдалану- ет сапасын, тірідей салмағын, қондылығын сақтау Стресс болдырмау, тасымалдау құжаттары. Ет және ет өнімдерін тасымалдау Ет және ет өнімдері тез бүзылатьш категорияға енеді, осы себептен оларды тасымалдауды дүрыс ұйымдастыру, түгелдей сақталуын қамтамасыз ету, қалай болғанда салмағын неғұрлым аз жоғалту және белгіленген уақытында жеткізу жүмыстарының маңызы өте зор. Бұларды қамтамасыз ету, тасымалдау жабдықтарын дұрыс дайындау, малды дұрыс арту және жайғастыру, апаратын орынға тез жеткізу және т.б. факторларға байланысты. Өнімде қажетсіз өзгерістер, немесе бұзылуына әкеп соқтыратын барлық факторларды тез арада жоюға шара қолданылуы қажет. Санитарлық талаптарға сай келмейтін, тасымалдау жабдықтарын пайдалану, әрқашанда еттің және ет өнімінің сапасын төмендетеді. Сапасы төмен, ия болмаса алғашқыдан бастап шіри бастаған белгісі өнімдер, тасымалдау барысывда түгелдей жарамсыздыққа ұшырайды. себептен өнімді артар алдында, оның тасымалдауға жарайтынына Не тасу жағдайында сақтала алатынына көз жеткізу қажет. Ет және ет өнімі мемлекеттік стандарттың, немесе техникалық. Даилар талабына сай болуы керек, қажет болған жағдайда оларды мықты жөне таза ыдыстарға жайғастырады.Тасымалдағанда улрлы-транспорттық накладной және №2 формалы ветеринарлық куәлік құжаттарды, белгілі бір пунктен жіберілген және алатын орын көрсетілген, өнімнің әрбір партиясына береді. Екі және одан да көп пунктен, немесе бірнеше мекен - жайға жіберілген, одан басқа қасиеттілігі әртүрлі, ия болмаса тасымалдау мерзімі әртүрлі ет және ет өнімдерін қосып тасуға жібермейді. Ет және жануар тектес өнімдерді теміржолмен, жүк машинасымең су және ауа жүк жолдарымен тасымалдайды. Жүк тасу жабдықтарыньің түріне байланыссыз, ет және ет өнімдері қатал түрде ветеринарлық I санитарлық қадағалаумен тасылуы тиіс. Темір жол бойымен ет және ет өнімдері, ішінде қажетті температураны және ауа ылғалдылығын ұстап тұратың рефрижераторлық, немесе изотермиялық мүз вагонда тасымалданады, Мұздық вагондарға артуға 2 сағатқа дейін, қажетті мөлшерде мұз және тұзбен (оның қоры жүру жолында үздіксіз толтырылып отырылады) қамтамасыз етіледі. Қазіргі кезеңде ет және жануар тектес өнімдерді тасымалдауда бүгінгі қойылатын талаптарға сай, ішінде машиналы суық алатын жабдықты рефрижераторлық вагондар қолданылады. Рефрижераторлық вагондардан түгел пойыз, немесе суығы жалпы жүйелі секция құрайды, оларда суық бір вагоннан келесі вагонға жіберіліп тұрады. Рефрижераторлар тұзу, жөнделген, таза, дезинфекцияланған, жарамсыз басқа иіссіз болғаны өте абзал. Ет және ет өнімдерін жол бойымен тек қана бір белгілі термиялық жағдайда тасымалдауға рұхсат беріледі. Аяздалған еттің терең қабаттарында 6°С жоғары емес температурасы болуы керек. Ірі қара мал, жылқы, бұғы еті тасуға жартылай ұшалы, ия болмаса бөлшекті, шошқа-түгелдей үшалы, немесе көлденеңді жартылай ұшалы, қой және де басқа ұсақ малдар еті- тек қана ұшалы түрінде жіберіледі. ¥ша бойында ішкі мүшелер қалдықтары, ұйыған қан, жырым-шашақ, ласталынған, мұз, қар және жараланған іздері болмауы қажет. Аяздалынған етті, еденге төселген шарбаққа тығыздап штапелдеп жайғастырады. Арту жұмысы, ет және ет өнімдерінің температурасын өзгертпейтін, санитарлық-гигиеналық норманы сақтайтын жағдайда тездетіп жүргізілуі тиіс. Аяздалған құс және үй қоян еттерін жәшікте буып-түйіп, ал ішкі өнімдерді- жәшіке, ия болмаса қапқа буып-түйіп, тек қана аяздап қатырылған, ерітілген майды-бөшкеде, немесе темірлі банкада тасымалдайды. Вагонның есігіне жүк жіберушінің пломбасы қойылады. Жануар тектес өнімдер изотермиялық вагондарда үлкей жылдамдықпен тасымалданып, тасу уақытының ұзақтығы аз кезеңді болуы өте дұрыс. Ет жөне ет өнімдерін тасымалдау барысында, біршама еттЙ салмағы жоғалады, оны қашанда ескеру керек. Айталық, суытылған & төрт тәулік бойы тасымалданса, салмағынан 0,64%, аяздалған - 0,14, ал құс еті жоғарғыға сәйкес-0,72 жөне 0,18 % - дай жоғалтады. Ет және жануар тектес азықтарды су жүктерімен тасымалдаған рефрижаторлы үй бөлімі бар өзен және мүхит кемелерін, немесе пайдаланады. Қазіргі кезеңде өнімді контейнерлі тасымалдау. Контейнер өз бетіне суытқыш жабдықталған болуы мүмкін, кеменің жалпы жүйесіне қосылған. Етке және ет өнімдеріне қажетті ережелері, керекті өнімдерін тасуға дайындалған. Есік және люктері тығыздалынып жабылған, суытқыш және келдеткішпен жабдықталған. Қажет болған жағдайда үй-бөлмелерін та-алайды, жуады және дезинфекциялайды. Өнім артылғаннан соң, есік және люктерін ұқтаждап жабады және оған жол бойы кіруге рұқсат берілмейді. Үй-бөлмелердің ішіндегі температураны және ылғалдылыкты бір тәулікте кем дегенде үш рет байқап отырады. Ет және ет өнімдерін ауа жолымен тасымалдағанда әртүрлі ұшақ және тікүшақ пайдаланады. Бұл үшін оларды әдейілеп жабдықтайды санитарлық домдау ңажет болған жағдайда 10 % ақталған хлорлы әктің ертіндісімен, домдау тақтайдың ауданының 1 м2 0,5 л есеппен дезинфекциялайды. Содан соң ұшақтың салонын мұқтаждап таза сумен жуады және хлорлы өктің иісін түгелдей жою үшін желдетеді. Буып-түйілмеген өнімдерді тасымалдағанда, шактың қабырғасын әдейлі брезентпен, немесе пленкамен жабады. Тым ылғалды, кайталап жібітілген, зақымдалған, кірленген, бүліне бастаған белгісі бар мал тектес өнімдерді тасымалдауға жібермейді. Аяздалынған ет және ет өнімдері, суытылған болса және тасымалдау ұзақтығы аздау болса (3 сағаттан аспайды) қатарлап үйіп артып жайғастырады, алұзақ уақыт тасымалдағанда оларды күршекке іледі. Қоян және құс еттерін жәшікке салып, мал майын бөшкеге, немесе темір банкіде тасымалдайды. Ет және ет өнімдерін жақын қашыққа тасуға автокөлік кеңінен қолданылады. Олардың негізгі бөлігі, әдейілеп жабықты жасалынған изотермиялық шанақты уақытша, болмаса тұрақты суық көзі-рефрижатор, немесе фургоны бар автокөлікпен тасылынады. Әдейіленген автокөліктің шанағын ет ұшаларын ілетін үршектермен, сөрелермен және желайдағышпен жабдыктайды. уақытша суықтың кезін (мүзды, мүз түзды қоспаны, аяздалған ертіндіні эвитектические растворы) пайдаланып, қажетті температураны нақтылы бір уақытпен ұстап тұрады. Бұл заттармен жасалынған суықтық қоры автокөлік шанағында Қажетті температураны шамалы уақыттай ғана қамтамасыз ете алады. Мұзтұзды қоспамен мырыш темірден жасалынып, шанақтың Үиірлі қабырғаларына бекітілген бөшкелер толтырылады. Әдетте анақта жалпы сыйымдылығы 60 кг мұз болатын етіп алты бөшке Қ°. Мұзтұзды қоспаны артар алдын да ғана дайындайды. Бұл үшін кетті мұздың тең жартсын керекті мөлшерлі ас түзымен араластырады. Мұздың екінші жартсын бөшкеге батырып, үстінен ерігенде төменгі таза бөлшегімен араласа тұз ертіндісін құрайтын, дайындалған қоспаны себеді. Ет және ет өнімдерінің тиімді сууы, бөшкелердің санына, олардың сыйымдылығына және қоспа құрамындағы ас тұзының мөлшері байланысты. Мысалы, - 6° температура алу үшін, мұз көлеміне 10% тұз ал - 10° болу үшін 15% түз қосу қажет. Жылдың жылы кезеңдеріңд' бөшкелерді толық толтырғанда, шанақта қажетті температура 8-9 сағатқа дейін сақталады. Шанақтың барлық ауданында температураның бірқалыптылығы ауаның айналып таралуы арқылы қамтамасыз етіледі. Осы себептен өнімдерді шанақтың қабырғасынан және төбе тақтайынан 10-15 см қашықтықта жайғастырады. Еске сақтайтын жағдай: мұзтұзды қоспа шанақтың темірлі бөлшегін тездете тоттатады. Суықтың ең тиімді көзі - құрғақ мұз, өйткені оның аздаған көлемдісі төмен температураны қамтамасыз ете алады. Құрғақ мұзды ет өнімдерімен бірге (контактілік әдіс) лшіғастыруға болады, онщ нәтижесінде - пайда болатын көмірқышқыл газы өнімді лсабады, температураны төмендетіп, ауада оттегінің күрт төмендеуінің салдарынан шіру микрофлораларының дұрыс өміршілдігі болмауынан, микрофлолардың дамуына жол бермейді. Әйткенменде құрғақ мұзды дайдаланғанда, жұмыскерлерге көмірқышқыл газының жоғары концентрациясы зиянды болуы себептен, өнімді түсірер алдында шанақты желдету қажет етіледі. Егерде құрғақ мұзды тығыздап жабылатын бөшкеге, ия болмаса үсті қабырғалы басқа ыдысқа салса, жоғарғы аталған процесстен айырылуға болады. Ескерілетін жәйт, құрғақ мұздың бағасыда қымбаттылығы, оны пайдалануды шектейді. Ет және ет өнімдерін салқындатудың сенімді бір әдісі, эвтектикалық ертіндіні пайдалану- қатуы төмен температуралы ас тұзының, немесе хлорлы калийдің концентратты ертіндісі. Олар ерігенде, кәдімгі мұзбен салыстырғанда, көп мөлшерде суық бөлінеді айталық, 24%-ы хлорлы натрий ертіндісі -24°С қатады да, шанақта -1ІІ -12°С дейін температураның төмендеуін қамтамасыз етеді; 20% хлорлй калий ертіндісі -11°С қатып, температураны - 4°С түсіреді. Эвтетикалық ертіндімен зероторлық және аккумуляторлық суыту жүргізіледі. Зероторлық суытуда - суытылған эвтететикалық ертіндей әдейіленген зероторлық бөшкелерге құйып, соңынан суытқы камераларға мұздатуға жайғастырады. Зероторлардың формасы әртүря болады. Ертіндіні суыту камерасында, оның қату температурасынан Г 10°С -қа төмен жағдайда аяздайды. Қашанда ертіндіні аяздатқанда, көлемі ұлғаю себептен, зеротордың көлемінен 10% дай аздау құяды. Автокөлік шанақтары зероторларды төбе тақтай астына бекітеді. Тасымалдау жолында ерті ериді және бөлініп шыққан суық қалсетгі температураны ұстап. Эвтетикалық ертіндінің көлемі еру барысында жоғалмайды, оны рет пайдалануға болады. Зеротор көмегімен суыту тек қана здату камерасы болғанда ғана жүргізіледі, осы себептен де оны дайдаланушекті. Аккумуляторлық суыту кеңірдектелшген (гофрированныи) үстілі әдейіленген батареяларды пайдалануға негізделген. Олардың ішінде иректі түтіктер (змеевики) бекітіліп қойылған. Олардың үштері сыртқа шығынкьі және де шлангі арқылы тұрғылықты суытқыш жабдықпен косылған, ол арқылы хладоагент (аммиак, фреон) келіп түседі. Батареяларды эвтетикалық ертіндімен толтырады да, сосын аяздайды. Оларды пайдаланғанда, жазда шанақ ішінде температура +3 -8°С дәрежесінде 8 - 10 сағатқа дейін ұсталынады. Суықтың қоры тасымалдау уақытқа лсететіндей болғаны өте қажет, өйткені жолда аккумуляторлық суытудың батареясын қайталап зарядтау мүмкін емес. Тұрақты суық қоры жеткілікті авторефрижераторларды ет лсәне ет өнімдерін ұзақ жолға тасымалдауға пайдаланады. Қазіргі кезеңде ТМД елдерінде жүк көтергіштігі 1,5-5 тонна автопойыз-рефрижератор, жартылай прицепті-рефрижераторлар шығарылады. Кейде ет және ет өнімдерін жасалып дайывдалған автокөлікпен тасымалдайды. Оның шанағын ішінен цинктелген темір, ия болмаса алюминдік қаңылтырлы табақпен арасынан ашық қалдырмай, тігіссіз етіп қаптайды. Одан басқа етті ілуге, шанақты күршектермен, сөрелермен лсәне тақтайлы шарбақтармен лсабдықтайды. Ашық келген шанақтарда ет өңімдерін үстінен ақ таза матамен, оның үстінен сүк алушы автокөлікті қамтамасыз ететін брезентпен лсабады. Суытылған, немесе суық ет өнімдерін ашық автокөлікпен тасымалдауға рұқсат берілмейді. Ауыл-кешен ішінде, ия болмаса аздаған мөлшердегі етті жақын араға тасымалдағанда, ішінен цинктелген темір табақпен қапталған қақпақты әдейлі жәшіктерді пайдаланады. Ет және ет өнімдерін тасымалдауға әдейіленген автокөліктер қашанда болмасын мемлекеттік санитарлық - эпидемиологиялық Қадағалау қызметкерлерінің бақылауында болуы тйіс. Олар автокөліктерге белгілі форма бойынша санитарлық құжат береді, онда оларды мезгілінде пайдалануға лсарайтыны туралы белгі кәрсетіледі. ь¥л қүлсат қашанда болмасын сүргізушіде болуы қажет. Тасуға арту алдьщда мал дәрігері міндетті түрде автокөліктің тасымалдауға арайтынын, санитарлық лсағдайын, суықпен толық қамтамасыз тексереді. Ет және ет өнімдерін тасымалдаумен байланысты Қызмет көрсетушілер, медициналық қараудан өтеді. Мал тектес өнімдерді тасымалдағанда, авторефршкератордағы температуралық ресимі төмендегідей болуы керек, 25 кесте. Кесте 25 - Мал тектес өнімдерді тасымалдағанда авторефрижератопі дағы температуралық режимі
Жүк жіберушінің міндетті түрде температура, жүктің жағдайы және тасымалдау уақыты көрсетілген жекеше куәлік, оған қоса №2 формалы малдәрігерлік куәлігі болуы керек. Етті жөне ет өнімдерін түсіргеннен соң, автокөлікті мүқтаждап т зартады, жуады және дезинфекциялайды. Ет енімдерін жапқан брезентті аптасына бір рет соды қосылған ыстық сумен шайып жуады, ал матадан жасалынған жапқышты жуады. Тасымалдау уақытында ет және ет өнімдерінің салмағы табиғи төмендейді, 26-кесте. Кесте 26 - Автокөлікпен тасымалдағанда өнімінің шығын нормасы.
жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||