Егемкулов нурлыбай аликулович
жүктеу/скачать 1,9 Mb.
|
| Абердин - ангусс тұқымы. Бұл тұқымның жас малы жайылымда және қыста бордақылағанда тез салмақ қосып семіреді. Ғылыми жолмен жедел бордақылағанда бұқашықтар 18 айлық жасында 420-480 кг, ал ұрғашы талшалар 350-390 кг салмақ жинайды. Сойыс шығымы 54-60% дейін барады. Ересек бұқалардың орташа тірі салмағы 800-850 кг, сиырдікі- 420-520 кг болады. Сойыс шығымы 51-55%. Еті өте жоғары
сапалы, дәмді. Герефорд түқымы. Жоғары ет өнімімен сипатталады. Еті жіңішке талшықты, нәзік, тартымды иісті, бірақ етінде май көп болады. Бұқалардың орташа салмағы 850 кг, сиыр -550-600 кГуСойыс шығымы 60-65% аралығында. 18 айлық шамасындағы бұқашықтың тірі салмағы 400-500 кг болса, екі жылда 500-600 кг жетеді. Ет бағытындағы басқа мал тұқымдары және олардың будандары -шортторн, қазақ, қырғыз ірі қара малы да жоғары ет өнімімен ерекшеленеді. Тараған аймақтары: Алматы, Қызылорда, Талдықорған облыстарында. Талдықорған облысында АҚШ - тан әкелінген санта -гертруда тұқымы өсіріледі. Біздің елде өсірілетін барлық ірі қараның шамамен 46% екі өнім бағытындағы малдар. Бұл тұқым малдары жоғары өсу қарқыны және жақсы бордақылау қасиетінің арқасында, ауыр салмақты ұша, сойыс шығымы жоғары ет өнімін, ерте жасында бере алады. Олардың қатарына симментал, бестужев, швид және кострома түқымдары кіреді. Симментал тұқымы. Ет-сүт бағытындағы мал. Жергілікті малмен будандастырып будан алуда өте кең пайдаланылады. Сиыр салмағы 650-700 кг5 бұқа салмағы 800-1000 кг. Сиыр етінің сойыс шығымы 52-55%, бүқалардікі 65% дейін жетеді. Етінің сапасы өте жоғары, май қабаттасқан. Көбіне Павлодар, Семей, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Орал облыстарында таралған. Қазақстанда алдымен сүт өндіру үшін, кейін ет өнімі үшін өсіріледі. Швид тұқымыжәне оның жергілікті малмен будандары да өте кең тараған. Сиыр салмағы 400-600кг.Бұқа салмағы 1000-1100 р\, сойыс шығымы 50-60% дейін жетеді. Жасы 13-14 айлық бұқалар мен тайынша салмағы 320-350 кг болады, сойыс шығымы56-58%. Еті қаттылау, май аралас, етінің сапасы симментал тұқымына қарағанда төмендеу. Кострома тұқымы. Жоғары сүт өнімі, жақсы ет өні9штасуымен ерекшеленеді. Малдың өсу қарқыны өте жоғары, дене бітімінің мықтылығымен сипатталады. Сиыр салмағы 450-500 кг, бұқа салмағы 700-800 кг, сойыс шығымы 50-60 %. Өсу қарқыны өте жоғары, жас кезінде жақсы бордақыланады, 15 айлық жасында салмағы 345 кг. Сойыс шығымы 55%. Ұшасы толық етті, біртіндеп май аралас. Жедел өсіргенде 12 айлық бүқалақ салмағы 370 кг, ал 17 айлығында 480 кг жетеді, сойыс шығымы55%. Ет сапасы өте жақсы, дәмді. Еліміздегі ірі қара малының шамамен 50 % сүт бағытындағы малдар. Сүтті мал етінің сапасы, етті - сүтті бағытындағы мал етімен салыстырғанда төмен. Ет өңдеу мекемелеріне әдетте шаруашылықта пайдаланудан қалған сақа малды тапсырады, сондықтан олардың етінің сапасы темен болады (қатты, ірі талшықты, дәмдік және тағамдық қасиеті нашар ).Май негізінен тері астында, іпжі ағзаларда шоғырланады да, еті майсыз болады. Сойыс шығымы 45-47%. Дегенмен көптеген шаруашылық тәжірибесін алсақ, сүтті қара малдың төлін дүрыс өсіріп, бордақылауды ғылыми жолмен ұйымдастырса, олардың салмағы мен сойыс шығымын едәуір көтеруге болатынын дәлелдейді. Қазақстанда кең тараған сүтті ірі қара қатарына даланың (қырдың) қызыл, латвиялык қоңыр, қара - ала, әулие - ата тұқымдары жатады. Даланың қызыл тұқымы. Басқа тұқымдар арасында бірінші орында. Ол негізінен Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Ақмола облыстарында тараған. Сиыр салмағы 420-500 кг. Бордақылаған бұқалақтар мен өгізшелер 2 жаста салмағы ЗООкг жетеді. Сойыс шығймы 52-53%. Еті қаттылау, бірақ өте дөмді, аздап май аралас. Латвиялық қоңыр тұқымды малы Ақмола, Қостанай және аздап басқа облыстарда кездеседі. Сиырдың тірі салмағы 450-550 кг. сойыс шығымы 48-57%. Ет сапасы қанағаттанарлық. Қара - ала тұқым. Саны Қазақстанда аса көп емес, бірақта болашақта реепубликаның барлық өңірінде өсіру жоспарланып отыр.Қазіргі кезде негізінен Алматы, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Көкшетау, Павлодар аймақтарында өсіріледі. Сиыр салмағы 470-550 кг, сойыс шығымы 53-55%. Сүт бағытындағы мал болсада, ет сапасы өте жақсы. жүктеу/скачать 1,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|