Саңырауқұлақтар – өсімдік тектес ағзалар.
Сау ағзада да болады. Егер адам ауырса, қолайлы жағдай туып, тез көбейеді. (кандидоз атты жұқпалы инфекция таратушысы) Токсиндер –кейбір бакт-рдың тіршілік әрекеті нәтижесінде түзілетін күшті улы заттар.
Ағзаға ену нәтижесінде ауыр улануға ұшыратады. Бірнеше айлар бойы сыртқа шықпайды. (Ботулизм атты жүйке жүйесін зақымдайтын, ағзаны жалпы уландыруға алып келетін ауру туғызады).
Жұқпалы ауру қоздырғыштарының алдын-алу, салдарын жою, емдеу іс-шаралары Карантин – зақымдану ошағынан тыс аймаққа ауру қозд-штарының таралуына жол бермеу және сол ошақтағы қозд-штарды жою мақсатында ұйымдастырылатын іс-шаралар.
Кіріп-шығуға қатаң тыйым салынады;
Қызметтер тоқтатылады;
Қарыи-қатынасқа түсуге жол берілмейді.
Обсервация – инфекцияның басқа аймақтарға таралуына жол бермеу мақсатында ұйымдастырылатын іс-шаралар.
Кіріп-шығуға максималды шектеу қйылады;
Эпидемиологтар мен медицина қызм-рінің рұқсатынсыз тағам және суды өз бетінші пайдалануға болмайды.
Дезинфекция – жұқпалы ауру қозд-штарының көзін құртуға бағытталған шаралар кешені.
Хмиялық улы з-р қолдану арқ. микроағзалар мөлшерін барынша азайтады (толық құрта алмайды), залалсыздандырудың 1 түріне жатады. 3 түрі бар:
Профилактикалық – эпидем-қ жағд-рға т-сіз, үнемі жүргізіліп отыратын шаралар (арнайы бактерицидтік қоспалары бар жуғыш, тазартқыш з-р қолдану, тазалық сақтау);
Ағымдағы – ауруға шалдыққан адамның айналасында үнемі сақталуы тиім гигеналық іс-шаралар (хлорлы ер-дімен жуу-сүрту, кварцтеу, т.б.);
Қорытынды – ауруға шалдыққан адам жазылғаннан немесе өлгеннен кейін жүргізілетін ақтық іс-шаралар.
Дератизация – кеміргіштердің көзін жою.
Дезинсекция – жәндіктерді құрту.
Егу (вакцинация) – ауруға қарсы иммунитетті қалыптастыру мақсатында ағзаға антигенді материал енгізу. Нәт-нде ауру жұқтырудың алдын-алуға болады немесе әсері төмендейді. Антигенді материал ретінде микробтардың тірі немесе әлсіз штаммдары, инактивтендірілген (өлі) микробтар, м-ағза ақуыздары немесе жасанды вакциналар қолданылуы м-н.
4 түрі бар
Тірі вакциналар (әлсіз);
Инактивтендірілген (өлі);
Анатоксиндер (бакт-рдың уы бар токсиндері);
Биосинтетикалық (гендік иженерия жолымен алынған).
