Экономика айнасы
– Сан салалы елшілік қызметтің
жүктеу/скачать 10,39 Mb. Pdf көрінісі
|
– Сан салалы елшілік қызметтің қиындығына қарамастан, уақыт тауып, ғылым докторы деген атақты қорғап шығыпсыз. Енді ғылымға бет бұратын ойыңыз жоқ па? – Ғылымда да мен журналистикадан алысқа кете қойғаным жоқ. Журналис- тиканың, бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамның саяси өміріндегі атқаратын рөлі мен жауапкершілігін зерттедім. Журна- листиканың, бұқаралық ақпарат құрал- дарының, қоғамның саяси коммуникативтік жүйесіндегі қызметінің саяси аспектілері тың тақырып. Кезінде кандидаттық жұ- мысым да осы бағытта болды. Қазір қолым тигенде Бішкектегі ұлттық университетте дәріс оқимын. Түркияда қызметте жүргенде де бірер оқу орындарында осы тақырып бойынша лекциялар оқығаным бар. Сон- дықтан мені журналистикадан қол үзіп кетті деп ешкім айта алмас. Екеуін байланыстыра қатар алып келе жатқан жайым бар. Елшілік қызметтің сырт көзден таса ішкі өмірінің талай түйткілдері қойын дәптерге түртіліп келеді. Уақыт келгенде, бәлкім, басы-аяғын бүтіндеп бірдеңе шығаратын да ойымыз жоқ емес.
– Әрине, дипломатикалық қызметтің өзінің ерекшеліктері бар. Бірақ табиғи болмыс, азаматтық ұстаным, өмірлік прин- циптер өзгермейді. Сондықтан да мінез жағынан өзгердім деп ойла маймын. Бірақ ішкі эмоцияңды, тіл ұшындағы жауа быңды, көкіректегі көңіл күйіңді ауди то рияға ашық білдіруге үнемі мүмкіндік бола бермейді. Барлығын дипломатикалық протокол, қызметтік этика шеңберінде жүргізуге тиіс- сің. Бірақ сөздің астарын, сөздің құдіретін дұрыс пайдалана білсең, ойыңды ашық айтсаң да, қатты айтсаң да, ақырын айтсаң да діттеген жеріне жеткізесін, иландырасың деген ойдамын. Қалған уақытта бұрынғы журналист Исабаев қандай болса, сол күйімде қалған тәріздімін. Өмірімде алып бара жатқан басқа өзгеріс жоқ. Балалар ер жетті. Немерелі болдық. Сұхбаттасқан Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ АЛАШҚА АЙТАР ДАТЫМ... Ұзақ жылдар шетте жүріп,өзім көзіммен көріп түйген ойым – туған тілдің жайы. Түркияда жұмыс істегенде аңғарғаным, өзінің табиғи Отаны Орта Азиядан кеткеніне ықылым заман болған Түрік мемлекеті Еуропа, Византия, Словян, Рим, Грек мәдениетінің ортасында отырып, соншама ғасырдың ішінде өзінің ұлттық тілін сақтап қалды. Неміс тілінде сайрап тұр, французша ағып тұр. Бірақ бірінші кезекте түрікше сөйлейді. Ал Пәкстанда мемлекеттік тілді дабырайтып урду тілі деп қойған. Бірақ урду тілі бейшара қалде. Ол тілде сөйлейтіндер аз. Аясы тар. Бұларда бірі – бенгал, бірі – пуштун,бірі пенжаб тілінде сөйлейді. Солтүстігі – оңтүстігінің, шығысы-батысының тілін түсінбейді. Қырғыз парламентінде орысша сөйлесең, депутаттар үстелді ұрып отырып алады. Словян тектес депутаттарына қырғыз тілінде сөйле деген талап қойыла басады. Ең аяғы тілдік норманы сақтамағандарға айыппұл салады. Мүмкін, этикалық жағынан дұрыс емес те шығар. Бірақ айыр қалпақты ағайындардың туған тілге деген құрметі мен тілді сақтаудағы талпыныстарын мойындауға тура келеді. Менің алаңдайтыным, біздің Қазақстанда қазақ тілі саясаттың құралына айналып барады. Тілді саяси іс- шараларға араластыруға, түрлі науқандарда пайдалану мүлде қате әрі қауіпті. Тілді оқып үйренуге нақты жағдай жасалуы тиіс. Қаражат бөлу керек. Елбасы айтқандай, қазақ қазақпен қазақша сөйлесін. Шетел тілдерін үйренейік. Бірақ өз тіліміз бірінші кезекте тұрсын. Ең бастысы, өз-өзімізді алдамайықшы. Қазақ тілінде өткен кейбір меморгандардан келген хаттарды оқып отырсаң, қарның ашады. Грамматикалық қателерді былай қойғанда, логикалық байланыс жоқ. Адам ұялады. Науқаншылықпен, көзбояушылықпен бұлайша қазақшаға көшуге болмайды ғой. Жанға бататын нәрсе – осы. АЛАШ АЗАМАТЫ ДАТ!
Шетелдік құжаттар жарамды санала ма? Амбидекстрлер деп кімдерді айтады?
Адамның екі қолы функциясының туабітті немесе жүре бара тең дәрежеде дамуы және оң мен сол қолдың қимылды бірдей жылдамдықпен, бірдей нәти- жемен орындау мүмкіндігі амбидекстрия деп аталады. Бір қолына басымдық бер- мейтін, екіжақты ыңғайы бар адамдарды амби декстрлар дейді. Мұндай адам- дардың миы ның екі жарты шары да тең дамыған. Леонардо да Винчи, Михаил Ломоносов, Никола Тесла сияқты ғалымдар мен Рин го Старр, Пол Ма- ккартни, Мирей Матье, Джими Хендрикс, Том Арайа, Тилль Линдеманн, Святослав Вакарчук және басқа да музыканттарда осы ерекшелік бар. Негізінен, рок-музыканттар амби декстр келеді. Оң мен солы бірдей дамы ған адам деп, Ресей Президенті Владимир Путинді де айтады. Амби декстрияға қарама-қарсы құбылыс, яғни бір ың- ғайлылық амби синистрия де лінеді. Гаага конвенциясына және ҚР Үкі- метінің 2001 жылдың 24 сәуірінде қа- былдаған «Шетелдік ресми құжаттарды заңдастыруды болдырмау жөніндегі кон венция талаптарын іске асыру шара- лары туралы» қаулысына сәйкес, төмендегі мемлекеттік органдар апостиль таңбасы басылған ресми құжаттарды жарамды деп таниды: – ҚР Әділет министрлігі; – ҚР Білім және ғылым министрлігі; – ҚР Ішкі істер министрлігі; – ҚР Мәдениет және ақпарат минис трлігінің Ақпарат және мұрағат комитеті; Соттық әкімшілендіру жөніндегі комитет; – ҚР Қаржы министрлігі; – ҚР Бас прокуратурасы; – ҚР Қорғаныс министрлігі; – ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті. №107 (1018) 25 5 .0 0 6. 6. 20 20 13 13 ж ж ыл ыл , , се сейс йс ен енбі бі www.alashainasy.kz e-mail: info@alashainasy.kz y y РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ – Құрметті елші мырза! «Елдестірмек – елшіден» дегендей, ауылы аралас, қойы қоралас бауырлас Қырғыз елінде екі халықтың ортасында дәнекер болып келесіз. Қазаққа ең ң жа жа қы қы н н ха ха лы лы қ та та – – осы айыр қалпақт ты ы қы қы рғ рғ ыз ыз а а ғ ғайы йы н. н Қырғызстан Президенті Алмазбек Атам баевтың шетелге ең алғашқы мем лекеттік ресми сапарының Қа зақ- станнан бастауы да тегін емес. Былтыр Қа Қ зақстан-Қы Қ рғыз дипло матиялық ба ба йл йл ан ан ыс ысын ын а а 20 20 ж жыл ыл т толды. Осы белес тұ тұ рғ рғыс ыс ын ын ан ан а а лғ лған анда да , туысқан екі ел арасындағы саяси байланыстар қалай дамып келеді? – Екі ел арасын жалғастырып жатқан жалғыз саяси байланыстар емес. Атам заман нан белгілі қазақ пен қырғыздың ортасындағы дәстүрлі т т уы ы стық, достық қ ,
м- қа қаты ты на на ст ст ар ар б б үг г ін інде де
стратегиялық әріптесті і к де де ңгей
йі іне көте
і ріліп
отыр. Халықаралық маңызды мәселелер бойынша Қазақстан мен Қырғызстанның ұстанымдары ұқсас, бір-біріне жақын. Орын алған кез келген сұрақтарды біз алдын ала та т
к і і жақтың да ұлттық мүддесін ес еске ке ре ре о о ты тыры ры п п ше шеші шіп п ке ке л леміз. Со С нымен бі б рге бү
б гінгі күні екіжақты қа- рым-қатынастарда күрделі, шешілмейтін даулы мәселелер жоқтын қасы. Қырғыз елінде соңғы жылдары орын алған белгілі оқиғалардан соң шетел ин- весторларына, оның іші ші нд нд е е қа қ зақс қ танд
д ық ық компанияларға қаты ст ст
ы құ құ қы қы қ қ бұ бұ зу зу шы шылы лы қ қ фактілері, трансшекаралық су ресурстарын бірлесіп пайдалану жөніндегі келісімдердің орындалмауы салдарынан әлсін-әлсін туындап отыратын түсініспеушіліктер, Қыр- ғызстаннан ауылшаруашылық өнім дерін
Ке Ке де де н н од од ағ ғ ы ы ел ел де де рі рі н н ар р ығына экспорттау бо бо
йы нш нш а а ше ше кт ктеу еу ле лер, р, ш ш екарадағы өткізу бекеттерінің жұмысын жақсарту т.б. бүгін болмаса ертең оң шешімін табатын уақытша мәселелер. Ең бастысы, Қазақстан тап қазір Қырғыз Рес публикасының негізгі сауда-эко но ми- калық әріптестерінің қ қ ат ата арын
ын да да. . Мә Мә се е ле ле н, н, соң ғы 15 жылдың і ші ші
нд е е Қа Қа за зақс қс та та н н Қы Қыр-
р- ғыз
станның экономикасына 1,5-2 мил- лиард АҚШ доллары төңірегінде инвес ти- ция сал ған. Бұл – Қырғызстанмен эко но ми ка лық байланыстағы мемлекеттер арасындағы бү гінге дейінгі ең үлкен көр- се се
тк іш іш . Ре Ре се се й й та та ра ра пы п нан құйылған ин ин
ве ст ст иц иц ия ия к көл
өлем ем і і 1 1 м мил лиардтан жаңа асса, Қытай 1 мил лиард қа енді жетті. Қазақстан, негізінен, банк секторына, тау- кен өндіру саласына, құрылысқа, ауыл шаруашылығына, су энер гетика саласына инвестиция салып отыр. р Қаз аз ір Қырғызстан аумағында 100-ден ас ас т т ам ам б бір ір ле ле ск ск ен ен қ аз аз ақ ақ - - қырғыз кәсіп орынд дар
ары ы жұ
жұ мы мы с с іс
іс те е йд йді
і. Мұның ішінде «Қазақмыс Голд Қырғызстан», «Кант цемент» зауыты, «Халық банкі», «Казкоммерцбанк» тәрізді 10-12 аса ірі кәсіпорындар бар. 2012 жылдың қо қ
ы бойынша, екі ел арасындағы са сауд
уд а а ай ай на на лы лы мы мы 1
1 м м ил ил ли ли ард 140 миллион долларды құраған екен. Оның 70 пайызға жуығы Қазақстаннан шығатын экспорт болса, біз көршімізден 30 пайыз көлемінде импорт аламыз. 2010 жылы сәуір, маусым айларындағы Қырғызстанда болған оқи- ғалар кезінде Қаза а қс қс та а н ЕҚ Қ ЫҰ-ның ың
төрағасы ретінде х ал ал ық ық ар ар ал алық ық б б ед ед ел ел д ді ұйымның әлеуетін тиімді пайдаланып, Азия даму және қайта құру, Еуропалық даму және қайта құру банктері т.б. халықаралық донорлық ұйымдардың қаржысын Қыр- ғызстанға бағыттауға күш салды. Екін шіден, дә дә
л ос ос ы ы қи қи ын ын -қ қ ыс ыс та та у у ке к зеңде, бас қалар ой ой
ланы ны п п жа жа тқ тқан
ан да да б б ір ір інші болып Қыр- ғызстанға қол ұшын создық. Сол кездегі Үкіметіміздің бірінші вице-премьері Ө.Шү- кеев пен Қырғыз мемлекеті премьерінің бірінші орынбасары деңгейінде шұғыл жұмыс тобы құрылып, 12 миллион АҚШ доллары көлемінде көмек көрсетілді. Оның ішінде құны 6 миллио н н
бо ла ла ты ты н н құ құ ры ры лы лы с с материалдары, 6 ми лл ллио ио нғ нғ а а жу жуық ық т т ұр ұ м мыс
ыс - - қа қажетті заттар мен азық-түлік Қыр ғыз- станның оңтүстігіне жеткізілді. Жалпы, біз 2010-2012 жылдар аралығында Қыр ғыз- станға 40 миллион долларға жуық гу- манитарлық көмек көрсетіппіз. Қазақстан- ны ны ң ң Қы Қы рғ рғ ыз ызст
ст ан ан ға ға д д ег е ен е бауырлық ниеті Ел Елба
басы сы Н Н .Ә Ә .Н Наз
аз ар ар ба ба ев е тың былтырғы жылғы Қырғыз еліне ресми мемлекеттік іссапары кезінде нақтылана түсті. Сапар барысында мерейтойлық декларацияға қол қойылды. Екі ел арасындағы достық қарым- қатынастарды дамытуд у ың 2012-2015 жылдарға арналған ба ба с с жо жо сп сп ар ар ы ы бе бе кі ті ті лд лд і. і.
Сол құнды құжаттар аясында біз бұдан бы- лай да көмек қолымызды созудан бас тартпаймыз. Биыл қырғыз бауырларға тегін екі мектеп салу ісі жоспарда тұр. Менің ой ой
ым ша ш , «қазақ-қырғыз бір ту у ға ғанд нд ық ық ты ы » » ұр ұр ан ан д даған жай сөз тұрғысын н ан
е е ме ме с, с осылайша нақты істер арқылы дәлелдеген жөн секілді. Қорыта айтқанда, Қырғызстан мем- лекеттік құрылымның қай формасын таң- даса да,
, біз оған сыйластықпен қараймыз. Қанд д
ай ж ж ол ол ме ме н н жү жү рг рг іс іс і і ке
ке ле ле ді ді , он он ы ы қырғыз
халқ қ ы ы өз өз і ше ше шс шсін ін . Бі Біра
ақ қ бі бір р ан анық ық н н ә әрсе бар. Біз Қырғызстанның ішкі саяси тұрақтылығын қалаймыз. Ұлттық экономикасының тезірек аяғынан тұрып, жұмыс істегенін қалаймыз.
– Аталмыш Қор 2007 жылы біздің Ел- басымыздың ұсынысымен жасалған жоба болатын. Араға 2010 жылғы оқиғалар кірді де, жо о
ба б б ір і аз кешеуілде де п қалды. Был тыр Бішк к
екте те Қ Қор ор ды ды ң ң ре ресм
см и и тұ тұ са са ук ук ес ес ер е і өтіп, жұмысын
б бастап кеткен. Тартымды жобалар да баршылық еді. Ішінен төрт-бес жобаны таңдап алдық. Енді соларды нақты қаржы- ландыру мәселесі шешілуі тиіс. Қазір қар- жыландырудың көздері мен тетіктері қа қ
р стырылуда. Кешеуілдеп жа жа ту
ын ын ың ң
не не гі гі зг зг і і себебі – біздің Қаржы ми мини ни ст ст рл рл іг гі і мен «Самұрық-Қазынаның» ортасында шет мемлекетке қаржы аударудың заңдық, құқықтық механизмі жасалмаған екен. – Негізінде, Қырғыз елінің сыртқы саясаты өте күрделі тәрізді. Өйткені қырғ ыз ыз ж ж ер ер і і АҚ АҚ Ш- Ш ты ты ң, ң, Р Р ес ес ей ей жүктеу/скачать 10,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|