Эксплуатациялыќ бедеулік
Гликогенді тест (макка әдісі бойынша)
жүктеу/скачать 226 Kb.
|
1 2
| Гликогенді тест (макка әдісі бойынша)
Ұрық безінің міндетін, оның белсенділігін анықтау үшін қолданылады. Алынған шырыш жұғындысын (влагалищадан) шыны затқа шағып, оны кептіреді. Сосын оны Люгол 2-3 м ерітіндісі бар бактериялық ыдысқа салып, кептіреді. 36. Құрамында гликогені бар жасушадағы пратоплазма қаңыр; күрең- қоңыр және әлсіз сары түске боялады; ядро боялмайды. Жұғындыда 100 жасуша бар. 17,20,21,1 және 2 күндері толық жыныстың цикл кезінде гликогендіиндекс 75-80%, ал 6, 41-15-20,4-5 тен 13-15 күндері-35-50%. Гликогенді индекстің төмендеуі ұрық безінің горманды белсенділігінің төмендегенін көрсетеді. Цервикалды шырыштың түйілуі К.Н.васильевтің визкодиметрінің көмегімен анықтайды. Визкозиметрдің ең жоғары белгісіне дейін шырышпен толғырылады, 39-42 градусті сулы моншаға жайғастырып, шырыштың ағу уақытын (сек) есептейді. Уақытын (сек) визкометр арқылы судың ағуын аңықтайды. Шырыштың түйілу көрсеткіші уақыты бөлу жолымен яғни, 1 мл шырышқа 1 мл су. Қалыпты түйілу көрсеткіші болып, 20 г. төмен көрсеткіші болып саналады. Шырыштың созылғыштығы К.Н.Васильевтің әдісі, эластометр көмегәмен аңықталады. Бұл шыны (тұтық, ұңғы) дм 2 мм және 1-ден100 мм бөлінген, патрубкасымен. Ұңғы 20 мм3 шприцпен тығыз жалғанған. Шырышты 100-ге дейін құйып, аспапты көлденеңінен қояды. Сосын патрубка жабылады да, шырышты 70 ке дейін қысады. Капилляр соңында, тамшы шырыш пайда болады, бұл патрукка ашылғанда кері қарай қайтады. Созылғыштық көрсеткіші цифрмен (мм), шырыш бағанының кері қайтуы мен белгіленеді, созылғыштықтың қалыпты көрсеткіші 21-30 мм. Шырыштың кристалдану құбылысын, боялмаған жұғынды ізі бойынша (9 сурет) аспап, құрал көмегімен алынып тіркеледі. Жұғынды кептіріліп, микроскоппен қаралады. Кристалл сүреті папоротник жапырағына ұқсауы мүмкін, бәйшешек немесе бұтақшасыз ағаш секілді болуы мүмкін. Папоротник жапырағы секілді +++; Бәйшешекке, папоротник жапырағына біршама ұқсас болса ++; Бұтақшасыз ағашқа, формасыз кристалл ізі +; кристалл жоқ болса -. 37. Цервикалды шырыстың салмағын И.И.Соколовскидің әдісі бойынша мысты ерітіндігімен (салмағы 1,008) анықтайды. Бұл әдісті сиырдың буаздығын анықтау үшін ұсынған. Мысты купорос ерітіндігіне жаңа алынған тамшы шырышты салады: егер шырыс тамшысы еркін ерітіңді бетінде қалқып жүрсе- шырыш салмағы 1,008 ден төмен, бұл бедеу шырларда болады. Егер шырыш тамшысы ерітіндіге батып кетсе, салмағы 1,008-ден көп болса, бұл сиырдың буаздығын білдіреді. Шырыш қанның және эксудай қоспасыңсыз болу керек, олар болған жағдайда қорытынды өзгеруі мүмкін. Церкивалды шырыштың тітіркенуін БН- метра көмегімен аңықтайды. Бұл жағдайда сиыр жатыры мойнына рН- пен өлшегенде қатысты нақты нәтиже алады. Бұны жыныс циклының қозған стысында жасауға болады. Бұл мақсатта электрод рН – литраны ұзарту керек. Сонын электродты вагиналды айна арқылы жатыр мойны арнасына қабырғаға тигізбей еңгізеді. Тәуаз сиырда электродты жатыр мойнының шарышты тығынына жапсырады. рН қалыпты көрсеткіші -7,1-78. Сиырлардың жатыр эндометритімен гипотониясын жедел әдіс бойынша анықтау (В.С.Дюденко). Бұл әдіс лохия мен экстралды индиканның шырышының тартылуы қабілеті мен эндометриттегі ұлы, иісті заттардың барлығын анықтауға негізделген (индол, скатол және басқа). Лахли мен шырышты алу үшін, қолға полиэтилен қолбағын киіп влагалищадан, жатыр мойнынан лахші мен шырышты алады да банкаға немесе түтікке салады. Сосын сиырдың лақап атын (кличка), нөмірін жазады. Зерттеу бірден жүргізіледі. Оны 2-3 сағат салқын жерде ұстауға болады. Лахин қиналып бұзаулаған сиырлардан 5-6 күні алынса, 7 нетралды шырыш-бірнеше рет ұрықтандырылған, қозып тұрған сиырдан алынады. Жатырдың тартылу міндетін анықтау үшін 20% үшхлорлы уксусты қышқылын, арнайы реактив (0,5 ч жарты хлорлы темір) 100 мл тұз қышқылы салмағы (1,19), 5% тималды спирт ерітіндісі мен хлороформа 7 тил спиртінің қоспасы 1:15 қолда болу керек. 38. Түтікке 5мл лахилді немесе шырышты құйып, 5 мл 20% үшхлорлы уксус қышқылы ерітіндісін қосады, араластырып 3-4 мин қойып қояды да, қағаз сүзгіштен сүзеді. Орталық түтікшеге 4 мл фильтратты салып, 5% тимал ерітіндісін қосады да, араластырып, 5 мл арнайы реактив қосып, 1 сағат қойып қояды. Сосын осы түтікке1 мл хлороформ 7 мл спиртін араластырып құяды да 5мин 1-2 мың мин. Айналымда. Егер жатыр құрамында хлороформа түсі күлгін1000 мл болса, онда жатырда 0,1-0,18 мг % индиканның болғаны, бұл жатыр гипотониясы мен байланысты. Егер хлороформа түсі күлгін- күлгін түсті күлгін көк немесе күлгін түсті көк түстес болса, онда құрамында 0,19-0,25 мг % индиканмен сәйкес келеді және жатыр атанисын көрсетеді. Реакция бағасы: а) мөлдір хлороформ (-) - жатырдың қалыпты жағдайға қысқарғаны; б) ашық – күлгін (+) – жатырдың қысқару міндетінің аздап бұзылған; в) күлгін түс (+)- жатыр гипотониясы; г) rүлгін; күлгін көк түсті (+ + +) – жатырдың гипотониясы немесе атониясы; д) күлгін түсті көк түсті хлороформа (+ + + +) – жатыр атониясы. Эндометрнитті анықтау үшін: 20% үшхлорлық кене қышқылы ерітіндісі, азот қышқылы мен 33% ұлы натрий ерітіндісі болуы керек. Түтікке 2мл лохий- немесе экстралды шырышты салып, оған 2 мл 20% үшхлорлыүкеуе қышқылын қосады, оны араластырып қағаз сүзгіден өткізеді. 2мл фильтратқа 0,5 мл азот қышқылын қосып 1мин. абайлап қайнатады. Суыған соң, қоспаға 1,5 мл 33% улы натрий ерітіндісін құяды. Реакция бағасы: а) мөлдір ерітінді (-)- жатырдың суықтамағандығы; б) аздаған жасыл түстң ерітінді (+)- жатырдың аздап суақтағандығы; в) ертіндінің сорғыш – жасыл түсті болуы (+ +)- жеңіл катаралды эндрометриттің барлығы; г) cарғылт түс (янтарный) (+ + +) – қаралды, эндометриттің ауыр түрі; д) қызғылт-сары түс (+ + + +) –іріңді катаралды эндометрит. Ұрықты глютинациялық сынаққан іріткісіндегі ұрыққа қарсы дененің титрін анықтау үшін керек. К.Братанов пен В.Диковтың әдісі бойынша. Сынақ жасаң үшін 11 тазаланған түтікке 1 мл физиологиялық ерітінді құяды. Бірінші түтікке 1 мл қан іріткісін құйып, ерітіндімен араластырады. Сосын 1 мл қоспаны екінші түтікке, одан үшіншіге осылайша 11-ші түтікке дейін араластырып, оның 1 мл төгеді. Нәтижесінде қан іріткісіне араластыруда геометриялық алға жылжу: 1:1, 1:2, 1:4, 1:8,1:16, 1:32, 1:64, 1:64, 1:128, 1:256, 1:512, 1:1024 көрсеткішіне ие болады. Әр түтікке 2% бұқа ұрығы сұйықтығын құяды. Оны араластырып, 30мин термастатқа қояды. 39. Реакция әсерін микроскоппен оқиды. Бұл үшін әр түтіктен шыны затқа бір тамшы ұрық сұйықтығын жағып, оны шыны затпен жауып, микроскоппен қарайды. Егер жыныс жасушаларының бір біріне жабысқақтығы көрінбесе немесе кейбір ұрықтардың бастары жабысқақ болса, онда реакция теріс деп саналады. Ұрық бастарының агглютинациясы 1:256 немесе оданда төмен араластырған күдікті реакция болып саналады. Реакцияның дұрыстығы 1:512 және 1:1024 титрдағы ұрық бастарының жабысуы. Қалыпты, дұрыс өнімділігі бар сиырлардың ұрық агглютининдері 1:64, ал таналарда -1:32 ден аспайды. Зәр қалдығының түрлі түсті реакциясы (Я.А.камбаровский бойынша) медицинада бірінші рет қолданылды, М.И. Клить сиырлардың кейбір акушер – гинекологиялық ауруларында тексеріп көрді. Реакцияны жүргізу үшін, реактив ретінде 5% азот қышқылды күміс ерітіндісі қолданылады. Үш түтікке 1мл жаңа алынған зәрді құяды, сосын 5% азот күміс қышқылы; бірінші түтікке-1мл 14:4; 2 түтікке – 0,75 14:3), ал үшінші түтікке – 0,5 мл 14:2). Осылайша бірлікке 0,25 мл алады. Түтіктегі сұйықтық әбден араластырылады, қайнағанға дейін қыздырады, 1-2 мин. соң, қалдық түсіне ерекше мән бере отырып, реакцияны оқиды. Қалдық түсіне байланысты төмендегі көрсеткіштерді ажыратады; а) қара- күрен қоңыр қалдық жедел дұрыс реакция, реакция күші 80-100% сәйкес келеді; б) қоңыр, күрең түстес, қалымпыр түстес, күрең-сұр- қызыл- қошқыл түс –дұрыс реакция, немесе 40-70%; в) cұр, ашық –сұр, ашық- қалампыр түс, күлгін көк түс-күдікті реакция, немесе 20-35%; 40. Қалдылықтың көгілдір немесе ақ сұр бояуы – теріс реакция екенін 0-20% көрсетеді. Үш түтіктегі қалдықтың түсінің әртүрлігінің көрсеткіші %-пен шығарылады. Көптеген сау сиырларда теріс реакция болады, күдіктісі сирек. Қиналып бұзалағаннан кейін, эндометрит, вагинитте, цервицитте, маститте реакция бірден дұрыс реакциядан, күдік реакцияға сиырдың ауыр жағдайына байланысты ауысуы мүмкін. Көптеген сиырларда жедел дұрыстан-дұрысқа немесе күдікті реакцияға өтуін ауыру кезенінде байқауға болады; дұрысталған сиырлардың өзінде реакция күдіктң болып қалады, теріс реакция сирек болады. Бұл реакция ауыру кезіндегі организмнің қандай жағдайда екенін ауруды анықтау үшін, қосымша әдіс ретінде ауырған кезеңін байқау терапия әдісін таңдауда қажет. Қан іріткісінің биохимиялық анализін анықтауға каратин, жалпы белок пен кальций, органикалық емес фосфор, арнайы нұсқаулармен ұсыныстар кіреді. Бұдан басқа сиыр, таналарда морфологиялық қан тексерісін жүргізеді, ондағы қызыл қан түйіршіктері, гемоглобин мен ақ қан түйіршіктері, зәрін тексереді. Генетикалық зерттеу. Ірі қараның төмен өнім беру себебін анықтау үшін көп көңіл бөлінеді. Зерттеу генетика- математикалық анализалу әдісі бойынша жүргізіледі. Бұл үшін өнім беру көрсеткіші бойынша сиырлардың ұрғашы бұзауы анасымен ұрғашы бұзауына қолданылған бұқа функциясының: Ұрықтандыру- ұрықтану индексі, буаздану ұзақтығы, бұзаулау кезенінің ара қашықтығы, түсік кенілігі, туу жағдайы, ұрық безіндегі іріңді ісік пен көптұ қымдылығы есептелінеді. Бұқа тұқымдылығын бағалауда ғякулят көлемінің болашағы, ұрық концентраты, белсенділігі мен ұрықтың өмір сүргіштігі қарастырылады. Өмірлік өнімділік қабілетінің көрсеткіші: ППВС п-1*365* 100 ӨӨҚК Д п- бұзаулар саны; Д- бұзаулар арасындағы күндер; 41. Ірі қараның фримартинизмін аңықтау жұлының дейін фримартинді таналарды сүйек да цитологиялық жедел әдіс арқылы, тана жасушасында еркектік жасушаның пайда болуына негізделген. (Бұл әдісті И.Л.Гольдман, И.К.Живалев пен Н.Н.Кузина сипаттаған). Сүйек жұлынының (майының), (0,5-1,5мм), түтікке арасы 199; 0,25 мм 0,004% кохицин ерітіндісімен гепарин ұнтағының бірнеше араластырылады. Түтікті тығыз жаңып, 30-40мин 37 градус термостатқа ұстайды. Сосын 10мин 1000-2000 айн, мин айналды. Тәуіл үшін қоректену ортасынан бөлінеді, сүйік жұлыны майы 5.0 мм 0,7% негізгі цитрат натрий ерітіндісінде 37 градус 30мин ұстайды. Қайта айналдырғанда гипотониялық ерітіндіне алып тастайды. Жасушаны 30 мин 5мл. салқындатылған 4градус қоқаға салып, 3 бөлік метилен спиртінен және бір бөлігі мұзды уксус қышқылынан тұратын қоспаға салады. Фиксатор центрофуга мен алынады, оны көлемде 4% уксус қышқылымен ауыстырады. 10 мин кейін жасушаны 0,5-1,0 мл 45% уксус қышқылында концентраттайды. Осы суспенциядан хромосом дәрілерін дайындайды. Бұл үшін 50 градус-60 градус –та қыздырылған 2-3 тамшы сүйек жұлыны жасушасы суспенциясынының 2-3 тамшысын, шайқай отырып тегіс жағады. Кепкеннен соң хромосом дәрісін дайындайды. Хромосом препараты Романовский-Римза бойынша боялады. Ірі қара малдың хариотипі 60 хромосомнан тұрады, оның 58 некроорталықты аутосты және екі суборталықты жыныс хромосомды түрі. Үлкен Х және У жыныс мүшесінің жасушасы негізінен толық деп саналады. 42. Сиырлар мен тана (бұзау)лардың гинекологиялық аурудан емдеудің жалпы ережесі. Сиыр бедеулігін алдын алу шарасын жүргізгенде жоғары сапалы емдеу жұмысын яғни, ірі қара малын асырайтын шаруашылыққа жауапты, білікті мамандар тобына жүктейді. Мал шаруашылығында емдеу жұмысын жүргізу үшін, орталықтандырылған емдеу пункті болуы керек. Оның құрамына дәріхана операция бөлімі (оталау) манеке, стационар (қозғалмай емдеу) қосымша бөлмелер кіреді. Пунктің жұмысы қатаң шектеулі және әр айға жоспарланған болады. Пунктің жұмыс тәртібі мал шаруашылығындағы барлық жұмысшыларға таныс болуы керек. Емдеу пункті барлық жабдықпен, аспаптармен, дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етіледі. Пункті дәріханасында мал фельдшері жұмыс істейді,ол күнделікті керекті дәрілер түрін дайындайды, емдеу пунктін қажетті дәрілермен қамтамасыз етеді. Сонымен бірге ауру малды емдейді. Операция жасау бөлмесінде ірі қара малға арналған қажеттғ аспаптар жедел жәрдем үшін, сонымен қоса сиыр ішін жарып алу үшін бәрі дайын болу керек. Манеке клиникалық зерттеу мен малды емдеу үшін есептелген. Оған ауру малды бекітетін аспап қойылған. Стационар малдар үшін қашар аланымен біріккен болуы керек, ал сауыну стадиясындағы мал үшін. Емдеу пунктінде кішігірім бөлме болуы керек. Ол жерде тазаланған су алатын аспап қойылады және автоклав (жаратанатын мата, жомылғы, т.б. заттарды тазалау үшін). Пунктке жақын құбыры, канализация орталықтырылған жылу жүйесі болу керек. Емдеу пунктінде ауру малды арнайы жемдеу үшін жем қорын ұстайды. Осы мақсатта пункт жанында жойылым үмекісін және ірі жемге арналған қойма болуы шарт. Пункт айналасын шарбақпен қоршап, ағаш енді. Пункт аламына бөтен адамның кіруіне болмайды. Стационардағы малға өте сақтықпен қарайды, оған себеп кешендегі мал үшін ауру мал жұқпалы ауру көзіне айналмауы керек. Пункте сиырлардың гинекологиялық ауруын тексеру мақсатында емдеу, алдыналу шаралары жоғарғы деңгейде өткізу жұмыстары қаластырылады. Ем организімнің қорғау күшін арттыру бағытында, ауырған ағзадағы суықтықты шығару үшін, шырышты қабаттын міндетін жанғырту, жатардын тартылуқабілетін күшейту, микробтардың күшін жою мақсатында бағытталады. Ауру сиырды емдеуде мал дәрігерінің алдында екі міндет тұрады: сиырдың өмірі мен өнімділігін және өнімділігін қайта орнына келтіру. Ауру түрі анықталғаннан кейін, мал маманы емдеу жоспарын жасайды. Бұл жерде стандарты негіз саөталмайды. Ауру малға тұрақты бақылау жүргізіледі; егер терапиялық нәтиже болмаса, емдеу тәсілін өзгерту керек. Ауру малды күнделікті тазалайды сыртқы тыныс ағзасын ерітіндімен дәрілеп жуады. Мал дәрігерінің рұқсатымен малды сыртқа шығарып, жалпы жағдайына қарай қыдыртады. Сиырларды, таналарды емдеуді мал ауруларымен күресу станциясы мен мал дәрігіерлік участкілерде жүргізуге болады. Емдеу пункты болмаса, ауру малды емдеу пунктіне жеткізуге мүмкіндік болмаған жағдайда, малды шаруашылықтан шығарып тастайды. Сиыр, таналардың гинекологиялық ауруларын емдеу әдісі: патогенетикалық, фармаркологиялық, физеотерапичлық, хирургиялық. Бұл әдістін кейбірін сиыр, таналардың жатыр, ұрықбеді, ұрық жоы және басқа тыныс ағзасы ауруларын емдеуге болады. Мал дәрігіерлік тәжірибеде патогенетикалық емдеу әдісі кең қоданылады. Оны қолданудың нәтижесі мол. Жасушы терапиясы патогенетикалық терапияның әдісінің бірі макроорганизм жан жақта әсер етеді. Бұл әдісті қайта өндеу В.П. Филатовтың жұмысымен байланысты. Жасушыға кері әсер ететін (суық, қаранғылық, химиялық, құралдар). Затқа қарсы (биогенді стимуятор) ауру организімге кіргенде жазушаның зат алмауын көтереді, жазушаның регенеративті әсерін күшейтеді, жасушы терапиясы организімге керекті қозғаушы күш болып табылады. Биогенді стимулятордың әсері дәленденген, ал оның химиялық табиғаты әлі толық зерттелмеген. В.П.Филотовтың айтуы бойынша биогенді стимуятор ферменте, биопта емес, 1200 қыздырғанда химиялық, физикалық әсерге берілмейді. В.П.Филатов, Краузер, Румянцева, Туркевич, Корчак, Нагорный, Шулкошева, Кузьмина, Евдокимовтын дәләлдеуі бойынша отырызылған жасуша жеке жүйке артқылы өтеді және оның әсері барлық организімде білінеді. Жазушы терепиясы үшін В.П.Филатов пен Н.И.Краузеннін әдісі бойынша дайындал,ан дәріліер қолданылады. В.Я.Сизенко жазушы дәрілерін бауырдан, көк бауырдан, серігінен, ұрық бедінен алып, В.Я.Филатовтың консерваттау әдісі бойынша дайындайды, түрін өзгерту үшін Н.Н.Краузер, 2% формамен мен хлораменнің ертіндісін қолданды. Жасушаны еңгізу үшін, арнайы шырын беріледі, оны ботқа сияқты майдалайды сөйтіп терінің астына жібереді. Шырын корпус, бұрында валик, пәшақ, қимылдамайтын тор, коршень, үстік жайба, ши, тұтқасы мен бекітетін бұрындасынан тұрады. Шырын жинақталып тазартылады. Консервленген жасушы консерванттан алынып, 10-15 минут физиологиялық ертіндіде ұсталынады да, тазаланған үлінгіде кептіріледі. Сосын ынғыға 5-7 жасушаның бір үзімін салады. Тұтқасын айландырып, бір уақытта поршень қысымымен ширинге үлкен қысын жасайды – жазуша майдаланады және тері астына жіберіліеді. Жазуша мөлшері 7 ден 16 дейін. Отырғызу орны – мойны мен он немесе сол бөксесінің ішкі жағы. Шіреннен жасушы отырғызу – терінің жаралануын және инплангі техникасын жеңілдетеді. Е.В.Ирийнский (1968) жасу шаны дәрісін дайындауды ұсынған (В.П.Филатов әдісі бойынша). Бауыр – Серік қоспасы тері астына 20 – 30 мл 2-4рет 5-7 күн аралығында жіберіледі. И.С.Нагорный (1968) осы Филатов әдісін ұсынады. Дәрі өлшемі 4-8мл 100кг. Салақтағы малға, 7-12 күн аралығында. Инъеция саны 1-ден 10 – дейін. Жасуша – терапиясының тағы бірі М.П.Тушновтың гизтолизат дәрісі. Оның ішінде 20-30мл мөлшердегі овариолизат көп қолданылады. Жасуша теориясына аутогемотерапия жатқызады. Аутоқаны 60 – 100 мл мөлшерінде 3 – 4 күндік аралықта салынады. Новокаин блокадасы іс – тәжірибеде А.В.Вишневскийдің идеясы негізінде өңделген.(1948 – 1950, 1952) жүйке жүйесіне новокаин блокадасы керемет түрін ойлап тапты, патогендік терапия түрінде. (Т.С.Мимкин1950;Я.И.Тихонин, 1939; Б.М.Оливков,1951;И.Н.Магда, 1940; В.В.Мосин 1951; Д.Д.Логвинов, 1971 т.б.) А.В.Вишневский егер жүйке қатты тітіркенетін болса ереже бойынша, теріс графикалық реакция болады, олардың ол әлсіз тітіргештігі жүйке жүйесінің қолында жылжу міндеті ауыру процесі кезінде, әсіресе суықтағанда білінеді. Бұл байқау механизм жөніндегі өз елесінің тууына негіз және патология процесінің дамуына ұызмет етеді. С.П.Пратопопов механизмдегі новокаиннің басты әсері оның антипарабиотикалық нәтижесі, ұадуды орнына келтіру және новокаин қолданғанда графика жасушасы орнына келіп, зат алмасу жағдайы қалыпқа келеді. Новокаин блокадасы, жүйке жүйесіне қорғау әсеріне бере отырып ер организмнің ауру туғызатын зиянды заттарға қарсы күшін қалыптастырады. Новокаин блокадасын қою кезінде7 диотропты, сиптоматты белгісі, терапияны да қоюға болатындығын есте сақтау керек. Негізінен қалыпты жағдай жасап, толық қанды жемдеу. Новокаин блокадасының бірнеше түрі ұсынылған. Н.Г.Мороздың әдісі бойынша бүйрек тұсы новокаин блокадасы.Ерітіндіні енгізу орны, он жақтағы екінші - үшінші қабырға арасындағы бел омыртқасынан 8 – 9 төмен сызық бойынша орынды ұойындап болғаннан сон, 10 см инені 3 – 4 см терендікке кіргізеді, сосын резина ұнғысына жане шыршын жаллғайды да 7 – 10 мин ішінде 0,2 % новокаин ерітіндісін жібереді. Сиырлар үшін, ерітінді мөлшері 300 – 500 мл, тана, бұзаулар 200 мл. В.В.Мосиннің өкпе мен көкіректің ішкі бетін қаптап жататын шандыр қабық асты новокаин блокадасы. Ол үшін 0,5 новокаин ерітіндісін 1 кг салмаққа 0,5 мл енгізеді.Ерітіндіні он және сол жақтың сонғы қабырғаның алдынғы жағына енгізеді.Инъекция орны қабырға етімен сонғы арқа қабырға арасында пайда болған мауа қиылысы нүктесі. Дайындықтан кейін 12 – 15 см инені 30- 350 бұрышта көлденен сызықпен омыртқаға дейін енгізеді. Сосын инеге жане шприцін ватіндісімен қосады. Егер ине тамырғаға түспесе, оның ұшын жоғары көтереді, шприц көршенін баса отырып, ерітіндіні жібереді.Ерітінді құрсақ маңына бару үшін, инені сақтықпе тереңірек енгізеді. Ішкі артерияға новокаин жіберу ортажатыр мен ішкі артерияға И.П.Ликовцев бойынша жасалады. Олардың орнын келесі ориентирмен анықтайды: негізгі екі сызық сызады бірінші құйымшақ, өырынан бөксе сүйегіме және екіншісі иоклоктан 1 – 2 құйрық омыртқасына дейін (10 сурет). Сызықтар қиылысқан аймақтың жүні қырқыллады да, дәріленіп тазаланады. Тік шекті қажетсіз заттан босатып, жатырдың соғып тұрған ортаңғы артериясын табады.Оны жампас қуысынан сызыққа дейін тартады. Сосын инені теріге тік бағыттап, дәлдеген артерияға жібереді. Ине майысып немесе ине көзі тері үлесігімен тағындалмауы үшін, алдымен жуан инені тағамыз. Ине кіргеннен соң, құйымшақ шегі байланысына онай енеді. Тескенде қол, қарсылықты сезеді, қырлы еткендей болады, соғын ине еркін жылжиды. Инені жылжыта артерияға салады. Инеде қан көрінгенле, ширшікке кигізеді де жәйлап ерітіндіні жібереді. Салып болған сон артерияның орталық марктесін басып, инені шығарып алады. Ерітіндіні ішкі артерияға жіберіп алдын, шаман қолын тік ішекке салып, алақанын жомпастың орталық өабырғасына қояды, керекті артерияны іздейді, оны ортанғы, көрсету саусағымен сүйегі байланысын белгілейді. Тесу, құю әдісі де осылай орта жатыр артериясы алу сияқты іске асады. Артериядан пункция алу үшін екі қолды дайындау керек. Негізінен дәріні оң және сол артерияға жібереді. Ішкі артериялық инъекцияға новокаин ерітіндісі стрептолицин қабылдайды. Д.Д.Логинов пен В.С.Гонтаренко әдісі бойынша новокаин ерітіндісін іщкі аортаға жіберу. Аортаны тесу көлденен қабырғалардың өскіндері мен бел омыртқада өткізіледі.Артқы шетінің ортағынан төрт көлденен қабырға өскіндеріне ұзындығы 18 см инемен теседі 25 – 30 бұрышта медиан сызығына омыртқаға дәлдеп жасайды. Сосын ине ұшын ,0 ,5 см оңға қарай жылжытып, жәйлап 4 – 5 см тереңдікке жібереді. Аортаны тескен сон, жане шприцін қосады.Сөйтіп,1% новокаин ерітіндісін 0,002 – 0,0025 г. 1 кг. Салмаққа есептейді, тек 100 мл көп емес.ерітінді жіберу аралығы 48 сағат. Тамыр ішіне 0,25 – 0,5% новокаин ерітіндісін 0,5 – 1 мл мөлшерін 1кг салмаққа жібереді. Емдеу уақыты 2 – 3 рет ерітінді жіберу керек. Аралығы 24 – 48 сағат 4- 5 күндей (К.А.Елпаков т.б.) Фармокологиялық әдіс малдардын гинекологиялық тәжірибесінде ертеден қолданысқа енген. Фармокологиялық препараттарды тамырға, тері астына, бұлшық етке жібереді. Фармокологиялық препаратты қолдануда ерігіштігіне, басқа препаратпен қосылуына, улы заттың болмау әсеріне, жасуша мен ағзаға, ену сатысының биологиялық барьер арқылы организмге жетері, жарақаттану ошағының жиналуы, сонымен бірге суыққа төзгіштігі, бактерияцидті және микотикалық қасиеті. Препараттар ерітінді ретінде тазаланған суда, новокаин ерітісінде, глюкозада, физиологиялық ерітіндіде, тағы да эмульсия түрінде, ұнтақ және гинекологиялық шам ретінде қолданылады. Тап энтералды ихтиолды терапияны бірінші рет мал гинекологиясына В.А.Акотов қолданған, ол 10% ихтиол ерітіндісін бұлшық етке жібереді. Ешкі мен сиырларға 10% ихтиол ерітіндісін физиологиялық ерітіндімен қолданды. Ал , Д.Д.Логвинов 7% ерітіндіні тазаланған сумен қолданды. Ихтиолдың әсерінен бірден қан тамшыларының тарылуы басталады.Зат алмасу сорғыштыңы тоқтайды және жарақаттанған ағзаның жасушасы тарайды, яғни препарат антисептикалық әрекеті күшті білінеді. Сондықтан да дене қызуы төмендейді, тамаққа тәбеті артады, желіннің міндеті күшейеді.Ихтиолдың суыққа қарсы тұратын және ауруды басатын, жарақаттанған жасушаның дұрысталуын реттейтін қасиеті бар. 7% ихтиол ерітіндісін ың әсерінен жатырдың жиырлу қабілеті күшейеді. Сонғы жылдары парғытаралды ихтиолды терапияны 7% ихтиол ерітіндісін 40% глюкоза ерітіндісін қолдану арқылы жүргізеді.(П.Денисов, Е.Авдеев, Р.С.Акимочкина) және 7% ихтиол ерітіндісін 0,85% хлорлы натрий ерітіндісімен қолданылады (В.А.Акатов және В.Д.Масайлов). Ихтиол мен глюкоза ерітіндісін осы терапия әдісін қолдану дәрежесін көтереді. Өйткені глюкоза зат алмасу процесін, бауырдың ұлы затқа қарсы мңндетін, жүрек жұмысы міндетін күшейтеді. А.Ояников пен Е.Авдеев (1971) 7% ихтиол ерітіндісін 40% глюкоза ерітіндісін қолдануды ұсынды. Осы мөлшерде ихтиолды В.А.Акимочкина ( 1973) қолданды. В.А.Акатов пен В.Д.Михайлов ( 1973) сиырларға 20, 25, 30, 35, 40, 45 мл ) 7% ихтиол ерітіндісін 0,85% хлорлы натрий ерітіндісімен жіберді. Д.Д.Логвинов 7% ихтиол ерітіндісін 25 – 30 мл тері астына 48 – 72 сағат аралатып 1- 2 аптада жіберуді ұсынды. Ауру малдарға тамырына төмендегідей препарат жіберіледі: 10 % хлоридті кальций ерітіндісін – 100 – 150мл 2 реттен 2 күн; 50. Осекөрістің барлық организмге әсері, жатыр мойны мен влагалищаның шырышты қабатының тітіркеуінен байқалады. Вагиналды тампонды қолдану үшін бір үзік 25-25г ватана алып, балқытылған озокеретке салады да 45 градуске салқындатады. Ұзынша созылған тампонды влагалищаға салып, жатыр мойнына дейін жеткізеді де 2-8 сағат қалдырады. Кейде бел құйымшағына озоркеніті тапсыру арқылы қолданады. Оны емалды немесе алнемин ыдыста қыздырады да 46*46*6 см кюветке құяды. 45 градуста салқындатылған озокеритті бел құймшағы тұсына 1,5-2 см қабатта жағады. Жылулықты ұстау үшін сиырды жауын тастайды. Емдеу мерзімі 2-8 сағат. Гинекологиялық ауруларға (бие, сиыр) А.Ю.Тарасович (1936) электротерапияны қолданды. Электротерапияның әсерін бұлшық еттер қозып, шатырдағы тоқтап қалған жалушаны оятады. А.Ю.Тарасович жатырдың жиырлуы мен оның қанмен толуының күшеюі фарадикалдық тоқ пен диятермияның әсерінен екендігін дәлелдеді. Диатермияны қолданғанда (тоқтың жағ өте жілігі) әсіресе, жатырдың жиырлуы мен оның қанмен толуының арқасында салмағының үлкеюі жақсы айқалада білінеді. Жатыр бездерінің секреторлық қызметі күшейеді, бұл жатырдағы бактерицидті қасиетінің күшейеді және онда қалыпқа түсіру процесін күшейтеді. Жатыр мойны арнасы кеңіп, сұйықтыұтың шығуына себебті болады. Ұрық бездерінде тамырлар кеңіп, олар қаңға тола бастайды. А.Ю.Тарасович диатермия мен фарадидацияны эндометритке, офоритқа, сальпингит (ұрық жолының жуықтауы) т.б. жыныс мүшелері ауруына қолдануға болады деп есептеді. 51. Дегенмен бұл аппаратты кеңінен қолдануға әлі жеткіліксіз. Суық, жылы сумен жуу ерітіндегі препаратқа байланысты механикалық, термикалық, тазалау, ауруды болу сияқты тілігі бар. Влагалищаны шаю немесе жылы ерітіндіні тік ішекке жіберуге болады. Егер влагалищаны жуғанда шаю ерітінді жатырға түссе, бірден алып тастау керек. Жууда, шаюда қатты әсерететін, күйдіретін препарат қолдануға болмайды. Хирургиялық әдіс - сары тенені мен пункциясы шығару, басу және сүйек пунциясын, толық немесе бөліп ұрықбезін алып тастау (овариоэтомия). Овариоэтомия - экономикалық және емдік көрсеткіштерге қарай жүргізіледі. Экономикалық көз қараспен, операция жақсы, сапалы ет алу үшін іске асырылады. Овариотомия - ұрық безінің ісінуімен үлкен кистаның болуы, нимфомания белгісінің көруніге қолданады. Ұрық безіне влагалищаның жоғарғы қабырганы мен оң немесе сол ане шұқыры арқылы қол жеткізу болады. Ұрық безін влагалища қабырғасы арқылы алу құрыс деп сағалады. Ол үшін сиырларды 12-24 сағат ане де сакралды анестезия салады, асептика- антисептика ерекшесі қатаң сақталуы тиіс. Влагалищаға қысқа скальпель салынады. Оң влагалища жағын скальпельдің 1 см сыртта болуы керек. Влагалища қабырғасын іеседі де, екі саусақ пен ұрық безі сиятындай жатыр майының жоғарғы жағын қабырғасының жоғарғы ортаңғы сызығымен 3-4см кеседі. М.П.Рязановский бұндай кесу, оған қолдың түгел кірмеуі ядәуір жамбас қуысымен ұрық безін іздеуге жеңіл екендігін ұсынады. Саусақпен жатыр мүйізшелерінен ұрық безін іздеп, оны влагалищадан шығарадыда 7 крадермен алып тастайды. Осылайша көрсеткішке қарай екінші ұрықбезін алып тастайды. жүктеу/скачать 226 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2