2. Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу тіліндегі дыбыс бұзылыстарын түзетудің логопедиялық жұмыстары
2.1 Жүйелі тіл кемістігі бар мектеп жасындағы дейінгі балалардың сөйлеу тілі дамуының деңгейін зерттеу
Балалардың сөйлеу тілінде жүйелі кемістігін жою маңыздылығы - оларды еркін сөйлей алу әрекетіне, қарым-қатынас жасауына, ойын қорытындылап жеткізуіне, өздерін еркін ұстауына көмектеседі. Балаларда тәжірибелік әрекеттерге сүйене отырып логопедтің тапсырмасын орындау ниетін шақыру оңай, оның негізгі элементтерін түсінуге, орындау ережесіне ары қарай осы негізде элементарлы жоспарлауға көмектесу қажет [33,41б.].
Тәжірибелік әрекеттерге сүйену жағымды және балалардағы бір уақытта дағды, біліктілік және де тапсырма ережелері негізінде өзін-өзі бақылау қалыптастыру мақсатында жүргізіледі. Жұмыс соңында бала нақты шынайы шешім алады - өзінің өзіндік жұмысын бағалай алуға, берілген үлгімен өзінің алған шешімін салыстыруға жағымды жағдай жасалады.
Бірте-бірте балалардың іс әрекетке тілдік негізделу талаптары күрделенеді. Өзінің іс әрекетін сөзбен негіздеу баланың алдына қойған мақсатты түінуге қажетті оны нақтылауға, жүзеге асыру жолдарын жоспарлауда, негізгі шарттары болып табылады.
Тәжірибелік-эксперименталды жұмыстың мақсаты - балалардың сөйлеу тілінде жүйелі кемістігін жою барысында фонетико-фонематикалық жетіспеушілігін, лексико-грамматикалық құрылымын қалпына келтіру. Бұл мақсаттың барысында келесі төмендегі міндеттер шешілді:
1.Эксперименталды зерттеу барысында балалардың сөйлеу тілінің барлық компонентерін анықтау және талдау;
2. Эксперименталды зерттеу барысында балалардың сөйлеу тілінде жүйелі кемістігін жоюына арналған тәсілдерді өңдеу;
3.Балалалардың сөйлеу тілі дамуының деңгейін анықтау;
4.Балалардың сөйлеу тілінде жүйелі кемістігін жоюына арналған кезеңдерін, түзету жұмыстың бағыттарын, тапсырмаларды, жаттығуларды қайта өңдеу.
Тәжірибелік-эксперименталдық жұмысқа эксперименталды тобы анықталып алынды. Біздің зерттеу базамыз ретінде Шымкент қаласындағы Қосалқы мектеп интернатында бастауыш сыныптағы балалары алынды. Эксперименталды топта 9 бала. Балалардың орта жасы 8-9.
