Әлеуметтік-гуманитарлық Ғылымдар факультеті
Бейбарыстың Айн Джалут шайқасында қол жеткізген жетістіктері
жүктеу/скачать 1,36 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Құтұз бен Бейбарыс арасындағы саяси күрес
| Бейбарыстың Айн Джалут шайқасында қол жеткізген жетістіктері
Бейбарыстың әскери мансабындағы екінші ең жарқын жетістігі – 1260 жылы 3 қыркүйекте Айн Джалут шайқасында мәмлүк әскерінің авангардының қолбасшысы ретіндегі рөлі. Әскер дайын болған соң Бейбарыс жорық аттанады. Жерорта теңізінің жағалауындағы Акка қаласына келгенде Моңғол әскерінің Өлі теңіздің шығысынан оңтүстік бағытта алға жылжып келе жатқаны туралы хабар келеді. Содан кейін Құтұз моңғол әскерін қарсы алу үшін оңтүстік-шығысқа қарай Өлі теңіздің оңтүстігінде орналасқан Айн Джалутқа әскер жібереді. Сол жерде Мәмлүк әскері моңғол әскерімен бетпе-бет келіп, шайқас басталады . Мысырдан шыққан соң бұл аймақты жақсы білген Бейбарыстың нағыз соғыс жоспарын дайындағаны айтылады. Бұл жоспар бойынша әскердің басым бөлігі орманда жасырынып жатқанда Бейбарыс өз бөлімшесімен моңғол әскеріне қарсы бірнеше сағат бойы соққы жасап-қашу тактикасымен шайқасты, содан кейін моңғолдарды әскердің басым бөлігі торуылдап тұрған аймаққа алдап түсіреді. Мәмлүктер аз уақытта моңғол әскерін кері шегіндіреді. Қиян-кескі шайқастың соңында моңғол әскерінің көпшілігі, соның ішінде моңғолдардың Таяу Шығысқа жорығын қолбастаған Хулагудың нояны Кетбұға ноян қаза табады. Айн Джалут шайқасына байланысты Таяу Шығыстың, Анадолының, тіпті Еуропаның тарихы өзгерді. Бейбарыстың қол жеткізген жетістігінің нәтижесінде Ливия, Тунис, Алжир және бүкіл солтүстік-батыс африка аймағы моңғолдардың үстемдігінен құтқарылды. Осылайша, шапқыншылықтың Еуропаға таралуына және көптеген өркениеттердің жойылуына тосқауыл қойылды. Таяу Шығыстағы мұсылмандардың үстемдігі күшейіп, бетбұрыс кезеңіне айналды. Сонымен бірге моңғолдардың исламға деген көзқарасы өзгеріп, уақыт өте келе кейбір моңғол билеушілері ислам дінін қабылдады. Құтұз бен Бейбарыс арасындағы саяси күрес Айн Джалут шайқасындағы жеңістің басты сәулетшілерінің бірі болған екі ұлы сарбаз Сұлтан Сейфеттин Кұтұз бен оның серігі, кейін қолбасшысы болған Бейбарыс, өкінішке орай, шайқастан кейін бетпе-бет келді. Бейбарыс талап еткен Алеппо патшалығының бас тартуымен басталған бұл оқиға аң аулау кешінде Құтұздың өлтірілуімен аяқталды.Құтұз Бейбарыстың ұрыс нәтижесінде пайда болған атақ-даңқынан қорықты. Осы себепті ол Сирия регенті туралы теріс жауап берді. Бірақ Бейбарыстың табандылығымен қиын жағдайға тап болды. Өйткені, ол қаласа, жан-жағына көп адамды жинай алатынын және бұл жағдайдың мемлекетті екі жақтылыққа сүйрейтінін білген. Сондай-ақ, ол Бейбарыстың Фариседдин Ақтайды өлтіруге өзінің қатысы бар екенін білгені туралы жедел ақпарат алды. Осы себептерге байланысты ол сенімді адамдарымен ақылдаса отырып, Бейбарысты өлтіруді ұйғарды.Бірақ бұл жерде Құтұздың бақытсыздығы Бейбарыстың мұндай көшті күтіп, жасырын ізіне түсуінде еді. Енді жебе садақтан шығып, екі ұлы қолбасшы бірін-бірі жоюға мүмкіндік іздеді. Құтұздың тағы бір бақытсыздығы – оның қалаусыз адам болғаны. Ол таққа отырғанына аз уақыт болса да, халық арасында, сарай әкімшілігінде Құтұзға қарсы көзқарас қалыптасты. Бұған оның соғысқа байланысты қабылдаған қатаң шаралары себеп болды. Осының бәрі Құтұзға дұшпандық танытқандардың қатарын көбейтсе, оның тақтан тайдырылуын қалағандардың даусы көтеріле бастады. Моңғолдарға қарсы абсолютті жеңіс те көмектеспеді. Керісінше, жеңіс Бейбарысқа тиесілі болды және бұл Бейбарыстың күшеюіне себеп болды.Бұл өзара тартыста Бейбарыс мүмкіндікті бірінші болып пайдаланды. Шайқастан кейін Сұлтан Мысырға оралып, Каирге жақындағанда оның атында ұйымдастырылған аңшылық кешке қатысады. Бір сәт бейқам қалған Құтұз ескертпестен лагерьден шығып кетті. Осы жағдайды пайдаланған Бейбарыс 1260 жылы 23 қазанда тұтқиылдан шабуыл жасаған Құтұз сұлтанды жебемен өлтіреді.Бұл оқиға мысырлықтар тарапынан қуана қарсы алынды, өйткені басым көпшілігі Құтұзды қаламады, ал келесі күні 1260 жылы 24 қазанда мәмлүк әмірлері Бейбарысты Мелик-уз-захир Рукнеддин етіп тағайындады. Сөйтіп, Қара теңіздің солтүстігінен басталған шытырман оқиға отыз жеті жылдан кейін сұлтандыққа жетеді. жүктеу/скачать 1,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|