Саясаттану ғылымының ұғымдары мен категориялары

• Саясаттану ғылымының өзіне тән категориялар мыналар: саясат, саяси билік, саяси жүйе, саяси ұйым, саяси партия, саяси режим, саяси плюрализм, саяси құндылықтар, саяси мүдде, саяси мәдениет, саяси қызмет, саяси элита, саяси көшбасшылық, саяси оппозиция және т.б.

Саясаттану ғылымының зерттеу әдістері:

• Салыстырмалы әдіс: түрлі елдердегі саяси процестерді өзара

салыстырып, олардың жалпы және жеке ерекшеліктерін ажыратуға

мүмкіндік береді. Осы арқылы елдегі саяи тұрақтылық пен саяси

ахуалды бағалауға, нақты саяси шешімдер қабылдауға жағдай туады. Бұл әдіс қазіргі өтпелі кезеңдегі біздің ел үшін маңызы зор.

• Жүйелік әдіс: саяси құбылыстарды күрделі құрылымның бір бөлігі

ретінде қарап, оны құрайтын элементтердің әлеуметтік өмірдегі

орнын, қызметін айналадағы ортамен, өзге құбылыстармен байланысты зерттейді.

• Социологиялық әдіс: саясатты қоғам өмірінің экономикалық,

әлеуметтік құрылым, мәдениет және сана деңгейіне т.б. жағдайларына байланысты анықтайды.

• Тарихи әдіс: саяси құбылыстарды мерзімі жағынан дәйекті, заманына

қарай, өткендегі, қазіргі және болашақтағымен байланыста қарастырады.

• Бихевиористік әдіс: нақты бір оқиға, саяси ахуалды жеке адамдар

мен топтардың іс-әрекеттері мен мінез-құлықтары тұрғысынан зерттейді.

• Нормативтік әдіс (19 ғасырға дейін қолданылған) қоғамдық игілікті ең

мол қамтамасыз ететін немесе адамға әуел бастан тән ажыратылмас

табиғи құқықты іске асыруға барлық мүмкіндікті жасайтын саяси құрылыстың түрін іздейді.

Саясаттанумен шекаралас саяси ғылымдар:

• Саяси социология: азаматтық қоғамның билікке ықпалын қарастырады.
• Саяси психология: адамның мінез-құлқының субъективтік мотивін зерттейді.
• Саяси антропология: адамның туа біткен қасиеттерінің саяси мінез-

құлққа әсерін қарастырады.

• Саяси география: климаттың, географиялық саяси өмірге ықпалын қарастырады.
• Саяси тарих: саяси институттар мен ережелердің эволюциясын

зерттейді.

• Мемлекет және құқық теориясы: мемлекет пен құқық қызметінің шығуын заңдылық деп қарастырады.