Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

88
89
anxiety [æŋ’zaiəti] n 1. алаңдау(шылық), 
қобалжу(шылық), абыржу(шылық) ♦We 
waited for news with a growing sense of ~. – Біз 
хабарды тағат таппай күттік. ♦Не caused 
his parents great ~ by cycling long distances 
alone. – Ол өте алыс жақтарға велосипед 
теуіп, əке-шешесін алаңдатты. ♦The ~ies of 
the past week had left her exhausted. - Өткен 
аптадағы алаңдаулар оны қалжыратып 
кетті. ♦The doctor's report removed all their 
~ies. – Дəрігердің баяндамасы олардың 
үрейін басты. 3. ~ for smth/to do smth өте 
істегісі келу, істегісі келіп алаңдау ♦~ to please 
one’s parents – əке-шешесінің көңілін табуға 
алаңдау
anxious [‘æŋkʃəs] adj 1. ~ (about/for smb/
smth) алаңдаған, қобалжыған, үрейленген, 
абыржыған ♦I am very ~ about my son’s 
health. – Мені ұлымның денсаулығы 
қатты алаңдатады. 2. алаңдатарлық, 
қобалжытарлық, үрейлендіретін, 
абыржытатын ♦We had a few ~ moments before 
landing safely. – Аман-есен қонардың алдында 
біршама қобалжытқан сəттер болды. 3. ~ for  
smth/(for smb) to do smth/that... біреу/бірдеңе 
үшін қатты алаңдау, бірн-ні өте істегісі 
келіп қобалжу♦~ for their safety – олардың 
саулығына абыржыған (олар аман ба екен деп 
абыржыған) ♦~ to meet you – сенімен кездесуге 
асығулы ♦They were ~ that aid should be sent 
promptly. – Олар жəрдем тезірек келсе екен 
деп тағат таппауда. 
anxiously [‘æŋkʃəsli] adv
any I [‘eni] indef det 1. (болымсыз сөйлем жəне 
сұрақтарда қолд., if/whether-ден кейін; hardly. 
never, without, т.с.с. кейін; сондай-ақ prevent, 
ban, avoid, forbid сияқты етістіктерден кейін 
келеді) (a) ештең(к)е, ешқандай, еш, ешбір, 
қандай да бір болмасын, бірдеңе, т.с.с. ♦I didn't 
eat ~ meat. - Мен ешқандай ет жегемін жоқ. 
♦Do you know ~ French? – Сен французша 
бірдеңе білесің бе? ♦There was hardly ~ free 
time. – Ешбір бос уақыт бола қоймады. ♦We 
did the job without ~ diffi culty. – Біз жұмысты 
ешбір қиындықсыз тындырдық. ♦To avoid ~ 
delay please phone your order direct. – Қандай 
да бір кешігіс болмасы үшін заказыңды 
телефонмен бер. ♦It did not seem to be ~ dis-
tance to the road. – Жолға дейін пəлендей бір 
алыс сияқты болып көрінбеді. (b) ешбір, 
ешқандай, кез келген, жалпы ♦I haven’t read 
~ books of Tolstoy. – Мен Толстойдың ешбір 
кітабын оқыған емеспін. ♦I wonder whether 
Mr Black has ~ roses in his garden? – Мен осы 
Мистер Блəктің бақшасында жалпы раушан 
гүлі бар ма екен деп ойлаймын. ♦They bought 
a dog to prevent ~ burglaries. – Олар кез келген 
ұрлық-қарлықтан сақтану үшін ит сатып 
алды. 2.(a) кез келгені, (арасындағы) біреуі 
♦Take ~ book you like. – Қалаған кітабыңды 
ала бер. ♦Give me a pen - ~ pen will do. – Маған 
қалам бер – кез келгені жарайды. ♦Phone me ~ 
day next week. – Келесі аптада кез келген күні 
телефон соқ. (b) ешбір, ешқандай да ♦Hasn’t it 
got ~ tail? – Бұның ешбір құйрығы жоқ па? ♦I 
can’t see ~ door in this room. – Мен ешқандай 
да есік көріп тұрғамын жоқ бұл бөлмеде. 
3. кез келген, барлық, қай ... болмасын ♦Any 
fool could tell you that. – Кез келген ақымақ 
оны саған айтар еді. ♦You’ll fi nd me here 
at ~ hour of the day. – Сен мені бұл жерден 
күннің қай уақытында да табасың. 4. жай, 
қарапайым, көптің бірі ♦This isn’t ~ old bed – 
it belonged to Shakespeare. – Бұл жай төсек 
емес – бұл Шекспирдікі (болған). ♦She isn’t just 
~ woman – she is the Queen. – Ол жай əншейін 
əйел емес, ол – королева. 5. ~ time кез келген 
уақытта ♦Come around ~ time. – Қай уақытта 
болмасын келе бер. 
any II [‘eni] indef pron 1. (болымсыз сөйлемдер 
мен сұрақтарда қолд.; if/whether-ден кейін; 
hardly, never, without, т.с.с. кейін) (a) ♦I 
can’t give you ~. – Мен саған ештеңе бере 
алмаймын. ♦Have you got ~? – Ештеңең бар 
ма? (b) ♦She didn’t spend ~ of the money. – Ол 
ақшаның ешбірін жаратпады. ♦If he had 
read ~ of those books we would have known the 
answer. – Егер ол кітаптардың біреуін болса 
да оқыса, жауапты білген болар еді. 2.(idm) 
*smb isn’t having ~ (ауызекі) құлықсыз, 
келіспеген ♦I tried to get her to talk about her 
divorce but she wasn’t having ~. – Мен оған 
өзінің ажырасқаны айттырайын деп едім, 
лəм демеді.
any III [‘eni] indef adv 1. (faster, slower, bet-
ter, т.с.с. кейін; сұрақтарда жəне if/whether-
ден кейін) ♦I can’t run ~ faster. – Мен бұдан 
тез жүгіре алмаймын.♦Is your father ~ better 
at all? – Жалпы əкең тəуір ме? ♦I can’t af-
ford to spend ~ more on food. – Мен тамаққа 
бұдан көп жұмсай алмаймын. 2. ~ more (US 
anymore) енді, қазір, бұдан былай ♦She does 
not live here ~ more. – Ол енді (қазір) мұнда 
тұрмайды.
any IV [‘eni] determiner, pron (a) ~ of ♦~ them 
are liers – Олардың кез келгені суайт. (b) ~ 
other басқа бір, басқадай♦Are there ~ other 
room. – Басқа бір бөлме жоқ па? (c) if ~ ♦I 
don’t suppose there will be more than a dozen 
left, if ~. – Оншақты тал (дана) ғана қалған 
шығар деп ойлаймын, егер қалса. (d) in ~ case/ 
at ~ rate қайткенде де, қайтсе де, дегенмен, 
сонда да, не болса да ♦There was nothing else 
to be done. At ~ rate, I had learnt something. 
– Бітірерлік дымы қалмапты. Дегенмен де 
мен біраз жайтты ұқтым. ♦In ~ case, he 
was a rude old man. – Қайткенде де, ол бір 
дөрекі шал еді. (e) ~ use ♦I tried, but it wasn’t ~ 
use. – Мен тырысып көрдім, алайда ештеңе 
шықпады. (f) to have ~ idea еш хабары болу, 
қандай да бір болмасын ақпары болу ♦I haven’t 
~ idea where he is. – Оның қайда екендігінен еш 
хабарым жоқ.
anybody [‘enibɒdi] (кейде anyone) indef pron 
1. біреу, ешкім, ешбіреу, біреу-міреу, кімде 
кім ♦Did ~ see you? – Сені ешкім көрмеді ме? 
♦Hardly ~ came. – Ешкім келмеді дерлік (деуге 
болады). ♦Anybody who saw the accident should 
phone the police. – Оқиғаны көрген кімде кім 
полицияға телефон соғуы керек. 2. кім болсын, 
кімнен болсын ♦Anybody will tell you where the 
bus stop is. – Автобус тоқтайтын жерді кім 
де болсын саған айтады. ♦Ask ~ in your class. – 
Класыңдағы кімнен болсын сұра. 3. (болымсыз 
сөйлемдерде) ешкім, біреу ♦She wasn't ~ before 
she got that job. – Ана жұмысқа тұрғаннан 
бұрын ол ешкім де емес еді (оны ешкім де 
елемейтін).
anyhow [‘enihau] indef adv 1. (кейде anyway) 
дегенмен де, қайткенде де, сонда да, бəрі ♦It 
was felt that the scandal would damage her repu-
tation, but the press reported it ~. – Жанжал 
оның беделін түсіретіні сезіліп еді, алайда 
газеттер бəрібір бұл жөнінде жазды. ♦Any-
how, you can try. – Қайткенде де (дегенмен 
де) тырысып көргін. 2. қалай болса солай, 
ыбырси ♦The books were lying on the shelves 
just/all ~. – Кітаптар сөрелерде əшейін 
ыбырсып жатты. 
anyone [‘eniwʌn] indef pron = anybody
anyplace (US) = anywhere
anything [‘eniθiŋ] indef pron 1. бірнəрсе, 
ешнəрсе, ештеңе ♦ Did she tell you ~ interest-
ing? – Ол саған қызық ешнəрсе айтпады ма? 
♦If you remember ~ at all, please let us know. 
– Егер есіңізге бірнəрсе түсе қалса, бізге 
айтсаңыз. 2.♦Is there ~ in these rumours? – Бұл 
алып қашпа сөздерде бірнəрсе бар ма екен 
(неге айтылып жүр екен)? 3. бірнəрсе, бірдеңе 
♦I'm very hungry - I'll eat ~. – Қарным сондай 
ашты – не болса да жеймін. ♦Anything will do 
to sleep on. – Ненің үстіне болса да жата 
кетемін. 4. (idm) *~ but не болса да ... емес 
♦The hotel was ~ but satisfactory. – НЕ болса 
да қонақ үй көңілдегідей емес екен. *~ like 
smb/smth (ауызекі) қайткенде де ұқсас ♦He 
isn't ~ like my fi rst boss. – Ол қалай дегенде де 
менің бірінші бастығыма ұқсамайды. *like ~ 
(ауызекі) өте көп, жылдам, қатты, сəтті, т.с.с. 
♦The thief ran like ~ when he heard the alarm. – 
Ұры қоңырауды ести сала жан ұшыра қаша 
жөнелді. *or ~ (ауызекі) тағы сол сияқты 
деген мағ. ♦If you call a meeting or ~, put up 
a notice. – Жиналыс немесе тағы бірдеңе 
шақырсаң, хабарлама іліп қой. *~ else тағы 
бірдеңе деген мағ. ♦Would you like ~ else to eat. 
– Жеуге ештеңе қалайсыз ба?
anyway [‘eniwei] indef adv = anyhow 1
anywhere I [‘enimweə(r); US -hweər] (US 
кейде anyplace) indef adv 1. еш жерде (-ге), 
кез келген жерде (-ге), бір жаққа (-та) ♦I 
can’t see it ~. – Мен оны еш жерден көріп 
тұрғамын жоқ. ♦If you want to go ~ else, let 
me know. – Егер бір жаққа барғың келсе, 
маған айт. 2. кез келген жерге (-де), бір 
жерге (-де) ♦Put the box down ~. – Жəшікті 
кез келген жерге қоя сал. ♦We can go ~ you 
like. – Біз сен қалаған қай жаққа да бара 
аламыз. 3. (болымсыз сөйлемдерде) ешқайда 
♦I don’t want to go ~. – Менің ешқайда да 
барғым келмейді. 
anywhere II indef pron еш жер ♦I haven't ~ to 
stay. – Менің тұратын (баратын) еш жерім 
жоқ. ♦Do you know ~ (where) I can buy a type-
writer? – Басу машинкасын қай жерден сатып 
алсам екен?

90
91
aorta [ei’ɔ:tə] n (анат) аорта, қолқа (жүректің 
сол жағынан бүткіл денеге қан апаратын 
артериялық жүйенің күре тамыры) 
aortic [ei’ɔ:tik] adj (анат) аорта(лық), 
қолқа(лық) ♦~ arches – аорта доғалары 
apace [ə’peis] adv (архаизм) тез, жылдам 
♦Work is proceeding ~. – Жұмыс жылдам 
басталуда.
apanage [‘æpənidʒ] n 1.отбасының белгілі бір 
мүшелерінің бақылауына берілген жер я табыс 
көзі 2.біреудің үлесі, несібесі 3.өзінділік, 
өзіндік қасиет
apart [ə’pα:t] adv 1. қашық, (бір-бірінен) 
алшақ, аулақ ♦The two houses stood 500 me-
tres ~. – Екі үй 500 метр алшақ (қашықта) 
тұрды. ♦The employers and the unions are still 
miles ~. – Жалдаушылар мен кəсіподақтар 
бір-бірінен əлдеқайда алшақ (яғни, келісімге 
келуден алыс). 2. алшақ, шетте, бөлек, аулақ 
♦She keeps herself ~ from other people. – Ол өзін 
басқа елден аулақ ұстайды. 3. бөлек, жеке 
♦You never see them ~ these days. – Оларды 
қазір бір-бірінен бөлек көрмейсің. ♦These 
pages are stuck together - I can’t pull them ~. – 
Мына парақтар жабысып қалыпты – оларды 
ажырата алмаймын. 4. сынған, бөлшектенген 
♦to fall ~ from decay – шірігеннен ыдырау ♦I'm 
sorry, the cup just came/fell ~. – Ғафу өтінемін, 
мына кесе қазір ғана шағылып қалды. 5. ~ 
from (кейде көбіненсе US aside from) prep 
(a) (бірн-ден) басқа, есепке алмағанда ♦Apart 
from his nose he is quite good-looking. – Мұрнын 
айтпасақ, ол əжептəуір келісті (жігіт). (b) 
басқа, қосымша, үстіне ♦Apart from the inju-
ries to his face and hands, he broke both legs. 
– Беті мен қолдарын жаралағаннан басқа, ол 
екі аяғын сындырыпы. 6. (idm) *to be poles 
~ (бір-бірінен) мүлде алшақ, кереғар *jok-
ing ~ салмақтап, расын айтқанда *to put/set 
smb/smth ~ (from smb/smth) біреуді/бірн-ні 
даралау, артық етіп көрсету ♦His use of lan-
guage sets him ~ from most other modern writers. 
– Оның тілді шебер қолдануы оны көптеген 
қазіргі заман жазушыларынан даралайды. *to 
take smb/smth ~ қатты сынау, сынға алу ♦He 
took my essay ~ but I found his criticism help-
ful. – Ол менің эссэмді қатты сынады, алайда 
оның сыны пайдалы деп ойлаймын. ♦to take 
smth ~ бөлшектеу, сындыру *to tell/know A 
and B ~ A мен B-ді ажырата білу *worlds ~ 
мүлде бөлек, өзгеше *to grow ~ бір-бірінен 
алыстау, суыну
apartheid [ə’pα:thait, heit] n апартеид 
(Оңтүстік Африкада бұрын болған нəсілдік 
жіктеу, кемсіту саясаты) 
apartment [ə’pα:tmənt] n (abbr apt) 1. пəтер 2. 
бөлме 3. (US) = fl at
apartment block (Brit) (US apartment house) 
көп пəтерлі үй
apartness [ə’pα:tnis] n оқшауланушылық, 
оқшаулық
apathetic [,æpə’θetik] adj бейжай, немғұрайды, 
бойкүйез
apathetically [,æpə'θetikli] adv бейжай, 
немғұрайды, бойкүйез(дене, -дікпен)
apathy ['æpəθi] n ~ (towards smb/smth) 
бейжайлық, немғұрайдылық, бойкүйездік, 
меңіреулік ♦Extreme poverty had reduced them 
to a state of ~. – Тақыр кедейлік оларды меңіреу 
күйге түсірді.
apatite [‘æpətait] n (мин) апатит (кристалды, 
тұтас күйінде кездеседі, түсі - əртүрлі, фосфат 
тыңайтқыштарды өндіруге қолд.)
ape [‘eip] А. n 1. адам тəріздес маймыл 
(горилла, чимпанзе, орангутан, гиббон 2. (idm) 
*to act (to play) the ~ қылжақтау, маймылға 
ұқсау, ақымақтану *to go ~ қылжаққа басу В. v 
қылжақтау, маймылдану
ape-man [‘eipmən] n примат (адамның арғы 
тегі, маймылдан адамдық қалыпқа өткен 
аралықта өмір сүрген)
aperient [ə’piəriənt] n, adj (кітаби) (медиц) 
ішті өткізетін (дəрі)
aperitif [ə’perətif; US ə,perə’ti:f] n аперитиф (ас 
алдында тəбет көтеретін алкогольді ішімдік)
aperture [‘æpətʃə(r)] 1. қуыс, саңылау, тесік, 
ойық 2. (оптика) апертура (оптикалық аспапқа 
жарықты енгізуге қажет дөңгелек саңылау)
apery [‘eipəri] n 1. маймылша жүріс-тұрыс, 
қылжақ 2. ақымақтық, сасық қулық
apex [‘eipəks] n (pl ~es or apices [‘eipisi:z]) 1. 
төбесі, жоғарғы нүктесі, ұшы 2. шарықтау 
шегі 3. шатырдың, үйдің төбесінің арқалығы 
4. (астрон) ♦solar ~ – күннің ең биік нүктесі 
aphasia [ə’feiziə; US -ʒə] n (медиц) афазия 
(мидың зақымдануынан болатын сөйлеу я есту 
қабілетінің жартылай не толық жоғалуы)
aphasic [ə’feizik] n, adj афазиямен ауыратын (адам)
aphelia [æ’fi :ljə] pl of aphelion
aphelion [æ’fi :ljən] n (астрон) афелий (планета 
не комета орбитасының күннен ең қашық 
нүктесі)
aphid [‘eifi d] n = aphis
aphides [‘eifi di:z] pl of aphis не aphid
aphis [‘eifi s] (кейде aphid) n (pl aphides 
[‘eifi di:z]) өсімдік биті (өсімдіктерге зақымды 
насеком, шіркей)
aphonia [æ’fəunjə] n (медиц) афония (дыбыс 
органдарының зақымдануына байланысты 
дауыстың жоғалуы)
aphony [‘æfənji] = aphonia
aphorism [‘æfərizəm] n афоризм, нақыл сөз 
(гректің aphorismos = aphor (анықтау) + ismos 
(-изм)) м.: “Art is long and life is short” – «Өнер 
– ұзақ, ал, өмір – қысқа»
aphoristic [,æfə’ristik] adj афористикалық [қ-з: 
aphorism]
aphrodisia [,æfrəu’diziə] n, adj нəпсіге 
ынтықтық, тəнге құмарлық (сөз төркіні: 
гректің Aphrodite Афродита – махаббат 
құдайы) 
aphrodisiac [,æfrəu’diziæk] n нəпсіге ынтықтықты, 
жыныс органдарын қоздыратын (дəрі)
aphtha [‘æfθə] n (pl ~ae) 1. аузы уылу 2. (ве-
терин) аусыл (сиырда, т.б. қара малда аузы 
көпіріп я аяғы сылтып ауыратын жұқпалы ауру)
aphthae ['æfθi:] pl of aptha
aphylious adj (бот) жапырақсыз, жапырағы жоқ
apian ['eipiən] adj ара, араның (жəндік) 
apiarian [,eipi'eəriən] А. adj омарта(-лық, 
-ның), ара өсіру, өсіретін В. = apiarist
apiarist ['eipiərist] n омарташы, ара өсіруші
apiary ['eipiəri] n омарта, ара ұясы салынған жер
apical ['æpikəl] adj жоғарғы, ең биік нүктедегі 
(-нің), шарықтау шегіндегі
apices ['eipisi:z] pl of apex
apiece [ə’pi:s] adv əрқайсысы, əрбіреуі ♦We ate 
an orange ~. – Біз əрқайсымыз бір апельсиннен 
жедік. ♦The cakes cost a dollar ~. – Кэкстің 
əрқайсысы бір доллардан тұрады. ♦They 
have three books ~. – Олардың əрбіреуінде үш 
кітаптан.
aping [‘eipiŋ] = apery
apis [‘eipis] n ара (жəндік)
apish [‘eipiʃ] adj (жақтырмай) 1. қылжақтау, 
маймылға ұқсау, ақымақ қылықтар істеу 2. 
біреуге жөні жоқ берілу; біреуге ақымақтана 
еліктеу ♦His ~ devotion irritated her. – Оның 
(жігіттің) маймылша берілгендігі оның 
(қыздың) жынына тиді.
a-plenty, aplenty [ə’plenti] adv өте көп, мол, 
жетіп артыларлық
aplomb [ə’plɒm] n өжеттік, беріктік, апломб. 
♦She performs the duties of a princess with great 
~. – Ол өзінің принцессалық міндеттерін 
өжеттікпен орындайды. ♦Ms. Sharpe handled 
their hostile questions with ~. – Шарп ханым 
олардың ызалы сұрақтарына абыроймен 
жауап қайырды. 
apocalypse [ə’pɒkəlips] n 1. табу, ашу (əсіресе, 
дүниенің болашағы ж.) 2. the Apocalypse 
ақырзаман 3. зардап, қырғын, нəубет, зұлмат 
♦3000 died in the ~ of the earthquake. – Зілзала 
(жер сілкінгеннен) зардабынан 3000 адам көз 
жұмды. 
apocalyptic [ə,pɒkə’liptik] adj ақырзаман, 
нəубет, зұлмат не осыларға қатысты
apocalyptically [ə,pɒkə’liptikli] adv [қ-з: apoca-
lyptic]
apocarpous [,æpəu’kα:pəs] adv (бот) апокарпті, 
бөлек
apocope [ə’pɒkəupi] n (лингв) апокопа; сөздегі 
соңғы буынның не дыбыстың түсіп қалуы
Apocrypha [ə’pɒkrifə] n 1. апокрифалық 
кітаптар (Көне өсиеттің (Ветхий завет, Old 
Testament) еврейлер еврей жазбалары деп 
танымайтын я протестант Інжіліне (Библия) 
енбеген кітаптар) 2. авторы, түпнұсқасы 
күманды кітаптар
apocryphal [ə’pɒkrifəl] adj 1. апокрификалық 
2. нағыз емес, жалған, ойдан шығарған ♦Most 
of the stories about his private life are prob-
ably ~. – Оның жеке өмірі жайлы көптеген 
əңгімелер ойдан шығарылған болар.
apodial [‘æpədəl] adj (зоол) аяқсыз, аяғы жоқ, 
аяққа ұқсаған нақты мүшелері жоқ
apogee [‘æpəʤi:] n 1. (астрон) апогей (айдың, 
басқа да аспан денесінің я жасанды серіктің 
(спутник) Жерден ең қашық нүктесі) 2. 
(ауысп. мағ.) шарықтау шегі, шыңы; ең алыс 
нүкте ♦the ~ of his political career – оның саяси 
карьерасының шыңы
apolitical [,eipə’litikl] adj бейсаяси, саясатқа 
қызықпайтын, бойкүйез

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: