among [ə’mʌŋ] (кейде amongst [ə’mʌŋst]) prep 1.ортасында, арасында, ішінде ♦to work ~ the poor, the sick – кедей-кепшіктің, науқастардың арасынжа жұмыс істеу ♦I was ~ the last to leave. – Соңынан кеткендердің бірі мен болдым. ♦Among those present were the Prime Minister and her husband. – Қатысқандардың арасында премьер-министр күйеуімен болды.
♦to distribute the books ~ the group - кітапты топ ішінде тарату 2. өзара, арасында ♦Politi- cians are always arguing amongst themselves. – Саясаткерлер өзара айтысады да жүреді.
3. (idm) *~ other things басқалармен қатар,
басқалармен бірге ♦At the meeting they dis- cussed, ~ other things, recent events in Eastern Europe. – Кездесуде олар басқа мəселелермен қатар Шығыс Европадағы соңғы оқиғаларды талқылады.
amoral [,еi’mɒrəl; US ,ei’mɔ:rəl] adj аморальды, оғаш, ерсі
amorous [‘æmərəs] adj ғашық, ынтық,
құмартқан ♦~ looks, letters, poetry, experiences – ынтыққан қарастар, ғашықтық хаттар, ғашықтық поэзиясы, ғашықтық хикаялары amorously [‘æmərəsli] adv ынтыға, ғашық
көзбен, құмарта ♦gazing ~ into her eyes – оның (қыздың) көзінен ынтыға көз алмау amorousness [‘æmərəsnis] n [қ-з: amorous]
amorphous [ə’mɔ:fəs] adj 1.нақты пішіні жоқ,
көмескі ♦the ~ clouds – пішінсіз бұлттар ♦(ауысп. мағ.) an ~ personality – шайпау адам 2.(хим) кристал емес, аморфті, морт
amortization, -isation [ə,mɔ:ti’zeiʃn; US ,æmərti’zeiʃn] n (заң) қарызды өтеу
amortize, -ise [ə’mɔ:taiz; US ‘æmərtaiz] v (заң)
қарызды өтеу
amount [ə’maunt] A.v~ to smth 1. тең болу
♦The cost ~ed to £250. – Құны £250-ге тең болды. ♦Our information doesn't ~ to much. – Бізде пəлендей бір мардымды ақпар жоқ.
2.тең, пара-пар болу ♦It all ~s to a lot of hard work. – Мұның бəрі -қалжырататын ауыр жұмыс деген сөз. ♦What you say ~s to a direct
accusation. – Сенің (сіздің) айтқаның барып
тұрған кіналау ғой. 3.(idm) *to ~ to/come to/ be the same thing бəрібір, айырмашылығы жоқ
♦You can pay cash or cheque: it ~s to the same thing. – Ақшалай не чекпен төлесеңіз де бəрібір.
*to ~ to smth бірдеңеге тұрарлық, татырлық
болу♦With his intelligence, he should ~ to some- thing when he grows up. - Зеректігіне орай одан өсе келе бірдеңе шығуы керек. B.n~ (of smth) 1. баға, құн ♦a bill for the full ~ - жалпы құны көрсетілген счет ♦Can you really afford this ~? – Мына ақшаға шамаң(ыз) келе ме? 2.сан,
мөлшер ♦large ~ of work, money - өте көп жұмыс, ақша ♦Food was provided in varying ~s.- Тамақ əртүрлі мөлшерде берілді. ♦No ~ of en- couragement would make him jump. – Оны қанша қайрасаң да (үгіттесең де), секірмек емес.
3. (idm) *any ~ of smth кез келген мөлшерде,
қандай да болмасын ♦He can get any ~ of help. – Ол кез-келген көмек ала алады.
amour [ə’muə(r)] n (көбінесе құпия) махаббат
хикаясы, көңілдестік, ашыналық
amour propre [,æmu ‘prɒprə] (фр.) намыс,
абырой ♦Try not to offend his ~. – Оның шамына тиіспеуге тырыс.
amp [æmp] n (ауызекі) = ampere amperage [æm’peəriʤ] n (электр.) (ампермен
өлшенетін) ток күші
ampere [‘æmpeə(r); US ‘æmpiər] (кейде amp)
n (abbrA) (физ) ампер, электр ағынын өлшеу
бірлігі
amperemeter [‘æmpeə(r),mi:tə] n амперметр
ampersand [‘æmpəsænd] n ‘and’ (‘жəне’) сөзін
білдіретін & белгісі, көбінесе фирмалардың
атауында кездеседі, м.: Justerini & Brooks )
amphetamine [æm’fetəmi:n] n (медиц) адамға
күш беретін жасанды дəрі
amphi- comb form (құрама сөз жасауға
қатысады) 1. қос, екі деген мағ., м.:
amphibian 2. айнала, тұс-тұстан деген мағ., м.:
amphitheatre amphibian [æm’fi biən] n 1.қос мекенді жəндік,
жануар (құрғақта да, суда да тіршілік ететін)
♦Frogs are ~. – Бақалар қос мекенділер. 2.
ұшақ-амфибия (суға да, құрғаққа да қона
алатын ұшақ) 3. көлік-амфибия (суда да,
құрғақта да жүре алатын көлік)
amphibious [æm’fi biəs] adj 1. суда да, құрғақта
да тіршілік ететін, əрекет ете алатын 2.
теңіздегі жəне құрлықтағы əскерлер қатысқан
♦~ operation - десант операциясы amphitheatre (US-ter) [‘æmfi θiətə(r)] n 1.амфитеатр (ежелгі Римдегі ашық аспан
астындағы сахна) 2.амфитеатр (қазіргі кездегі
кез келген амфитеатр пішінді орын) 3. айнала-
сы төбелермен қоршалған жазық
ample ['æmpl] adj көп, үлкен, едəуір; мол,
зор ♦~ time to get to the station – бекетке жетерліктей едəуір уақыт ♦A small piece of cake will be ~, thank you. – Тотрттың бір тілімінің өзі көп болады, рахмет. ♦£5 will be ~ for my needs. - £5 менің қажетіме жетіп артылады. ♦a man of ~ strength – зор күштің иесі (адамы) ♦an ~ salary – мол жалақы ♦There's ~ room for the children on the back seat. – Балаларға артқы орындықта орын жетерлік. ♦The election was given ~ coverage on TV. – Сайлау жайлы теледидардан көп берді.
amplifi cation [,æmplifi ’keiʃn] n [қ-з: amplify]
amplifi er [‘æmplifaiə(r)] n күшейткіш (əсіресе
дауысты, сигналды)
amplify [‘æmplifai] v (pt, pp-fi ed) 1.күшею,
күшейту, ұлғаю, ұлғайту ♦to ~ the sound, electric current – дыбысты, электр ағынын күшейту 2.
молайту, толықтыру, күшейту ♦We must ask you to ~ your statement. – Біз сізден айтқандарыңызды пысықтауыңызды өтінуге тиіспіз.
amplitude [‘æmplitju:d; US -tu:d] n (физ)
амплитуда, құлаш ♦Sound waves are measured by their ~. – Дыбыс толқындары олардың амплитудаларымен өлшенеді.
amply [‘æmpli] adv [қ-з: ample] ♦~ fed, fur- nished - молынан тойған, жиһаздалған ampoule (US кейде ampule) [‘æmpu:l] n (медиц) ампула
amputate [‘æmpjuteit] v (жарамсыз аяқ-қолды)
кесу, ампутациялау
amputation [,æmpju’teiʃn] n [қ-з: amputate]
amputee [,æmpju’ti:] n қол-аяғы
ампутацияланған адам
amuck = amok amulet [‘æmjulit] n тұмар (көз тигеннен, бəле-
жаладан сақтайды-мыс деп тағып жүретін зат)
amuse [ə’mju:z] v 1. көңілін аулау, көңілін
көтеру, назарын аудару ♦Everyone was ~d at/by the story about the dog. – Ит туралы əңгімеге бəрі де қызыға құлақ түрді. ♦My funny drawings ~d the children. – Менің салған қызық күлкілі суреттерім балалардың көңілін аулады. ♦These toys will help to keep the baby
~d. – Мына ойыншықтар сəбидің көңілін
аулайтын болады. 2.ойландыру, толғандыру
amusement [ə’mju:zmənt] n 1. көңілін аулау,
көңілін көтеру, назарын аудару (процесі)
♦I would never choose to watch cricket as an ~.- Мен ешқашан да крикет ойынын қызық үшін көрмес едім. ♦The hotel offers its guests a wide variety of ~s. – Қонақ үйде қонақтар үшін неше түрлі қызғылықты нəрселер бар.
2.көңілділік, масайрағандық ♦She could not dis- guise her ~ at his mistake. – Ол оның қатесіне масайрағандығын жасыра алмады. ♦То my great ~ his false beard fell off. – Оның жалған сақалы түсіп қалып, мен бір масайрадым. ♦I only do it for ~. – Мен бұны жай қызық (ермек) үшін істеймін.
amusement [ə’mju:zmənt ,α:rkeid] n ішінде
ойын машиналары бар зал, бөлме
amusement park [ə’mju:zmənt ,pα:(r)k] n ішінде неше түрлі ойын-тамашасы бар парк
amusing [ə’mju:ziŋ] adj көңілді,
көңілдендіретін, күлдіргі ♦an ~ story –
қызықты əңгіме ♦Our visits to the theatre made the holiday more ~. – Біздің театрға баруымыз демалысты қызықты етті.
an [æn (екпінді түрі), ən, n (екпінсіз түрі)]
(грам) нақсыз артикль, м.: an apple, an egg
-an, -ana = -ian, -iana anabranch [‘ænəbrα:ntʃ] n өзеннен бөлініп
барып қайта қосылатын тармақ, ағын
anachronism [ə’nækrənizəm] n 1.анахронизм,
қисынсыздық (бірнəрсені белгілі бір тарихи
кезеңге қателікпен телу, жатқызу) ♦To as- sign Michelangelo to the XIV century is an ~. – Микеланджелоны XIV ғасырға жатқызу – анахронизм (қате, оғаш). ♦It would be an ~ to talk of Queen Victoria watching televi- sion. – Королева Викторияның телевизор көргендігі жайлы айту – анахронизм.
2. белгілі бір кезеңге сай емес киім, зат;
қисынсыздық ♦Modern dress is an ~ in pro- ductions of Shakespeare's plays. – Шекспир пьесаларының қойылымдарындағы қазіргі заманғы көйлектер – қисынсыз. 3. күні
өткен əдет-ғұрып, идея, адам ♦The monarchy is seen by some as an ~ in present-day society. – Монархияны кейбіреулер қазіргі заманғы қоғамдағы анахронизм деп санайды.
anachronistic [ə,nækrə‘nistik] adj [қ-з: anachronism]
anaconda [,ænə‘kɒndə] n анаконда (Оңт. Ам-қ
үлкен жылан)
76
77
anaemia (USanemia) [ə‘ni:mjə] n (медиц)
анемия, қаны аздық
anaemic (USanemic) [ə‘ni:mik] adj 1.анемиямен ауыратын, анемия(лық), қаны
аздық 2. (ауысп. мағ.) жігерсіз, сылбыр ♦an ~ performance – сылбыр орындау anaerobe [‘ænərəub] n (биол) анаэроб (оттегіні
қажет етпейтін бактерия)
anaesthesia [,ænis’θi:ziə] (USanesthesia [-'θi:ʒə]) n (медиц) 1.анестезия, жансызданды-
ру 2.сезгіштік қасиеттің жоғалуы
anaesthetic (USanesthetic) [,ænis'θetik] А.n (a)
жансыздандырғыш (дəрі, зат), анестезиялағыш
(b) жансыздандыру (əрекеті) ♦to give sb a gen- eral ~ - біреуге жалпы жансыздандырғыш беру ♦a local ~ for the removal of a tooth – тісті жұлу үшін егілетін тұстық жансыздандарғыш В.
adj жансыздандырғыш (-ратын)
anaesthetist (USanesthetist) [ə’ni:sθətist] n анестезиолог
anaesthetize, -ise (USаnesthetize) [ə'ni:sθətaiz]
v анестезия жасау, жансыздандыру
anaesthetization, -isation (USanesthetization)
[ə'ni:sθətai'zeiʃn] n [қ-з: anaesthetize]
аnаgram ['ænəgræm] n анаграмма
(сөзжұмбақтың бір түрі)
anal ['einl] adj (анат) артқы тесікке жататын,
артқы тесік(тік)
analects ['ænəlekts] n pl əдеби жинақ, топтама
analgesia [,ænæl'ʤi:ziə; US -ʒə] n (медиц) анал-
гезия, өз ауыруын сезбеу
analgesic [,ænæl'ʤi:sik] adj, n ауыруды
басқыш, қайтарғыш ♦Aspirin is a mild ~. – Аспирин - ауырудың бетін қайтаратын жұмсақ дəрі.
analog (US)[‘ænəlɔ:g] = analogue analogous [ə’næləgəs] adj~ (to/with smth) ұқсас, шамалас ♦The present crisis is ~ with the situation immediately before the war. – Қазіргі дағдарыс соғыстың дəп алдындағы жағдайға ұқсас.
analogously [ə’næləgəsli] adv [қ-з: analogous]
analogue (USanalog) [‘ænəlɒg; US -lɔ:g] n аналог, ұқсас, шамалас зат, нəрсе ♦A vegetar- ian gets protein not from meat but from its ~s. – Вегетариан (ет жемейтін адам) протеинді еттен емес, соған ұқсастардан алады.
analogue computern аналогты компьютер
analogy [ə’næləʤi] n 1.~ (between smth and smth) (екі заттың арасындағы) ұқсастық ♦to
point to ~ies between the two events – екі оқиға
арасындағы ұқсастықтарды көрсету 2.~ (with smth) бірнəрсемен ұқсастық ♦My theory ap- plies to you and by ~ to others like you. – Менің теориям саған қатысты жəне де саған ұқсастарға қатысты. ♦Dr Wood explained the movement of the light by ~ with the movement of water. – Доктор Ууд жарық қозғалысын су қозғалысымен салыстыра отырып түсіндірді.
analyse (USanalyze) [‘ænəlaiz] v 1.талдау,
сараптау, саралау, анализдеу, талқыға салу,
тексеру, зерттеу ♦Analyse the sample and iden- tify it. – Үлгіні тексер де анықта. 2.(грам)
сөйлемді талдау ♦By ~ing the parts of the sentencewe learn more about English gram- mar. – Сөйлем мүшелерін талдай отырып біз ағылшын тілінің грамматикасы жайлы көбірек білетін боламыз. 3. = psychoanalyse analyses [ə’næləsi:z] plof analysis analysis [ə’næləsis] n (pl -yses [-əsi:z]) 1.талдау,
сараптау, саралау, анализдеу, талқыға салу,
тексеру, зерттеу (процесі) ♦Textual ~ identifi ed the author as Shakespeare. – Текстік талдаулар автордың Шекспир екенін көрсетіп берді.
2.зерттеу қорытындысы, талдау, анализ
♦to present a detailed ~ of the situation – жағдайдың егжей-тегжейлі талдауын таныстыру 3.= psychoanalysis 4. (idm) *in the last/fi nal ~ бəрін ой елегінен өткізген соң,
бəрін таразылай келе
analyst [‘ænəlist] n 1. химик-лаборант 2. =
psycho-analyst analytic(al) [,ænə’litik(l)] adj аналитика(лық),
талдама, сараптама
analytically [-kli] adv analytics [,ænə’litiks] n pl 1.логикалық анализ,
аналитика, талдау ғылымы 2.анализ, талдау
тəсілін қолдану
anamnesis [,ænæm’ni:sis] n (медиц) анамнез,
еске түсіру, еске оралу
ananas [ə’nα:nəs]n ананас (тропикалық жеміс)
anapaest [‘ænəpi:st] (USanapest [-pest]) n (əдебиет) анапест
anapaestic [,ænə’pi:stik]f USanapestic [-’pestik]) adj anarchic(al) [ə’nα:kik(l)] adj анархиялық,
заңсыздық
anarchism [‘ænəkizəm] n анархизм (заңдар мен
үкімет жоқ болуы керек деген саяси теория)
anarchist [‘ænəkist] n анархист, анархизмді
жақтаушы
anarchy [‘ænəki] n анархия, үкіметтің
жоқтығы; жүгенсіздік, аласапыран
anathema [ə’næθəmə] n 1. жеккөрінішті
адам я зат ♦Racial prejudice is (an) ~ to me. – Нəсілшіл теріс түсініктер мен үшін жеккөрінішті. 2.анафема, қарғыс
(христиан шіркеуінің біреуді өзінен
аластатуы не оны шайтан, зұлым күш деп
жариялауы)
anathematize, -ise [ə’næθəmətaiz] v қарғау,
қарғыс жариялау
anatomic(al) [,ænə'tɒmik(l)] adj анатомиялық
anatomically [-kli] adv anatomist [ə'nætəmist] n анатом
anatomize [ə'nætəmaiz] v 1.жануарды не
өсімдікті ортасынан қақ бөліп зерттеу 2.бүге-
шігесіне дейін зерттеу, талдау ♦The two women ~d the new neighbour. – Екі əйел жаңа көршіні талқылады.
anatomy [ə’nætəmi] n 1. анатомия (жануарлар
денесін ғылыми зерттеу) 2. анатомия (жануар
не өсімдік денесінің құрылымы) ♦the ~ of the
frog – бақа анатомиясы 3.(əзілдей) адам денесі
♦Various parts of his ~ were clearly visible. – Оның түрлі дене мүшелері анық көрініп тұрды.
-ance, -encesuff (етістікпен біріге отырып зат
есім құрайды) м.: assistance, resemblance, con-
fi dence
ancestor [‘ænsestə(r)] n (femancestress [-tris])
ата-баба ♦His ~s had come to England as refu-
gees. – Оның ата-бабалары Англияға босқын
ретінде келген.
ancestral [æn’sestrəl] adj ата-баба(ның), мұраға
қалған ♦her ~ home – оған мирас болып қалған
үй, ата-баба үйі
ancestry [‘ænsestri] n 1.ата-баба тарихы, ата-
тек, шежіре 2.ата-баба, əулет
anchor [‘æŋkə(r)] А.n 1.зəкір (якорь) ♦They brought the boat into the harbour and dropped (the) ~. - Олар кемені айлаққа əкеліп якорді түсірді. 2. (ауысп. мағ.) арқа сүйер, иек артар
адам, зат 3. (idm) *at~ зəкірге байланған ♦We lay at ~ outside the harbour. – Біз айлақтың сыртында якорге тұрамыз. *to bring (a ship)/ come to~ жүзуді тоқтатып зəкірді түсіру
*to cast~ зəкірді түсіру *to ride at~ зəкірде
тұру *to slip~ зəкір арқанынан босанып кету *to weigh~ зəкірді көтеру, сапарға шығу
В.v зəкірді түсіру, зəкірге тұрғызу ♦We ~ed (our boat) close to the shore. – Біз жағаға жақын жерде зəкір түсірдік (қайықты зəкірге тұрғыздық). 2. мықтау, бекіту ♦The button was ~ed to the cloth with heavy thread. – Түйме матаға жуан жіппен қадалды. 3.to be ~ed in бірнəрсеге тəн, бірнəрсемен тығыз
байланысты ♦laws ~ed in patriarchal soci- ety – патриархалдық қоғамға тəн заңдар 4.телеарнадан хабар жүргізу ♦Connie Chung ~s
the 6 o’clock news. – Конни Чаң кешкі 6-дағы
жаңалықтарды жүргізеді (береді) 5.көңілге
медеу болу, рухани азық болу, демеу болу ♦Her life was ~ed by her religion. – Оның өміріне өз діні демеу болды.
anchorage [‘æŋkəriʤ] n 1.кемелер зəкір
тастайтын жер 2. зəкір тастағаны үшін
алынатын ақы 3. зəкір тастау (əрекеті)
4.бірнəрсе бекіген, байланған зат
5.мықтылайтын, бекітетін нəрсе 6.көңілге
медет, демеу болатын нəрсе ♦Her family is her ~. – Оның жанұясы – оның бары.
anchored [‘æŋkə(r)d] adj 1. зəкірде тұрған 2.
сенімді, берік
anchoress [‘æŋkəris] n бұл өмірден безіп, дінге
бас ұрған əйел = anchoret,anchorite anchoret [‘æŋkərət] = anchorite anchorite [‘æŋkərait] n бұл өмірден безіп, дінге
бас ұрған ер адам
anchor man [‘æŋkə(r) ,maen] n 1. үйлестіруші
адам 2. спорт командасының ең мықты
ойыншысы
anchovy [‘æntʃəvi; US ‘æntʃəuvi] n анчоус,
хамса (балық: шабақтың бір түрі)
ancient [‘einʃənt] adj 1.ежелгі, көне заманғы
♦~ civilizations – ежелгі өркениеттер 2. көне,
антикалық 3.(əзілдей) өте кəрі
ancients, then ежелгі заман халықтары
(əсіресе, гректер мен римдіктер)
ancient history ежелгі дүние тарихы
ancient monument көне, ежелгі ғимарат,
монумент
ancillary [æn’siləri; US ‘ænsəleri] n~ (to smth) қосымша, көмекші ♦~ duties, roads – қосымша міндеттер, жолдар ancle = ankle and [ænd (екпінді түрі); ənd, ən, nd, n (екпінсіз түрі)] conj 1.жəне, мен, бен, пен,
78
79
əрі ♦bread ~ butter – нан мен май ♦slowly ~ carefully – ақырын əрі абайлап ♦able to read ~ write – оқып, жаза алатын ♦my father ~ mother - əкем мен шешем 2. қосу, қосқанда ♦5 ~ 5 makes 10 – 5-ке 5-ті қосқанда 10 болады ♦ (сандарды айтқанда мыңдық, жүздік, т.с.с.
анық көрсету үшін қолд.) two thousand, two hundred ~ sixty four, i.e. 2264 – екі мың екі жүз (жəне) алпыс төрт, яғни 2264 3.
сосын, сонан, содан соң, да, те ♦She came in ~ sat down. – Ол кірді де отырды. ♦I pulled the trigger ~ the gun went off. – Шүріппені басып едім, мылтық атылда да кетті. 4.
сонда нəтижесінде деген мағ. ♦Work hard ~ you will pass your examinations. – Тынбай еңбектенсең, емтиханыңды тапсырасың. 5. қайталанған, үдей түскен іс-қимылды
білдіреді ♦We walked for miles ~ miles. – Біз (тоқтаусыз) жүрдік те отырдық (көптеген мильге жүріп бара жаттық). ♦They talked for hours ~ hours. – Олар көп сағат (тынбай) сөйлесті. andante [æn’dænti] adj,adv, n (муз) анданте,
баяулау ойналатын музыка
andiron [‘ændaiən] (кейде fi redog) n каминде
(пеш) отын қоятын демеуіш
androgyne [æn’drɒʤin] n қос жынысты,
гермоафродит
androgynous [æn’drɒʤinəs] adj 1. қос жынысты,
гермоафродит, аталық та, аналық та қасиеттері
бар 2. (бот) аталығы да, аналығы да бар
anecdote [‘ænikdəut] n анекдот (қысқа,
күлдіргі əңгіме, сықақ)
anecdotal [,ænek’dəutl] adj [қ-з: anecdote]♦~ memoirs – бастан кешкен қызықтар anemia, anemic (US) = anaemia, anaemic anemograph [ə’nemægrα:f] n (метео)
анемограф, өзі жазатын жел өлшегіш
anemometer [æni’mɒmitə(r)] (кейде wind- gauge) n (метео) анемометр, жел күшін
өлшеуіш құрал
anemone [ə’neməni] n анемона, желайдар
(кішкентай жабайы гүл)
anemoscope [ə’neməskəup] n (метео)
анемоскоп, жел бағытын көрсеткіш
aneroid barometer [,ænərɔid bə’rɒmitə(r)]
nанероид-барометр (іші вакуум жəшікке
сыртқы ауаның əсері арқылы ауа қысымын
өлшейтін құрал)
anesthesia, anesthetic (US) = anaesthesia, an- aesthetic