Эмбриология
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
| Түйіршікті қабат
нейрондарға бай болады. Бұл кабаттын жасушаларынын бірінші түріне жасуша-туйіріиіктерді немесе туйіршікті нейрондарды (neuron granulosum ) жатқызуға болады. Олардың диаметрі 7—10 мкм, ірі дөңгелек ядросы болады. Кыска дендриттері (3—4) осы кабаттын өзінде «тырнакша» түрінде кішкентай бифуркациямен аякталады. Мишыкка келетін коздырушы афферентті (мүк тәрізді) талшыктардың терминалдарымен синапс күрай байланыскан түйіршікті нейрондардын дендриттері, мишықтың шумақтары (гломерулалар деп аталатын) (glomerulus cerebellari), ерекше кұрылымдарды кал ы птастырады. Түйіршікті жасушалардың аксондары молекулярлык кабатка көтеріліп, ол жерде, мишык катпарларының бойымен кыртыска параллелді бағытталған, 11.3. Орталық жүйке жүйесі 323 Т-тәрізді екі тармакка бөлінеді. Алыска тараған параллелді талшыктар көптеген Пуркинье жасушаларының дендриттерінің тармактарын кесіп өтіп, олармен және себет тәрізді және жұлдыз тәрізді нейрондардың дендриттерімен синапстар кұрайды. Сонымен, жасуша-түйіршіктердін аксондары мүк тәрізді талшыктардан алған козуын алыска, көптеген алмүрт тәрізді нейрондарға та- ратады. Мишықтың түйіршікті кабатының жасушаларының екінші түріне тежегіш улкен жулдыз тәрізді неирондар (neuron stellatum magnum ) немесе Гольджи жасушасы жатады. Мұндай жасушалардың екі түрін ажыратады: кыска және үзын аксонды жасушалар. Кысқа аксонды нейрондар (neuronum stellatum breviaxonicum) алмұрт тәрізді нейрондардың кабатының касында орналаса- ды. Олардың тармакталған дендриттері молекулярлык кабатта тарайды және параллелді талшыктармен — жасуша-түйіршіктердін аксондарымен — синап стар түзейді. Аксондар түйіршікті кабатка, мишыктың шумактарына бағыт алады және жасуша-түйіршіктердін дендриттерінін аяккы тармактарында тежегіш ГАМҚ-ергиялык синапстармен аякталады. Гольджи жасушалары осылайша мишыктың кыргысындағы микрокешендердегі белсенді жасуша- түйіршіктердің санын реттейді деп есептеледі. Гольджи жасушаларында аце- тилхолин және азоттотығы (N 0), энкефалин және соматостатин аныкталады. Сонымен, Гольджи жасушалары түйіршікті кабат деңгейінде тежегіш ыкпал көрсетеді. Саны жағынан азғана, ұзын аксонды жұлдыз тәрізді нейрондардың (.neuronum stellatum longiaxonicum ) түйіршікті кабатта коптел тармакталатын дендриттері және ак затқа шығатын аксондары болады. Бұл жасушаларды мишыктың кыргысының әр түрлі аймақтарының араларында байланыстарды камтамасыз етеді деп есептейді. Жасушалардын үшінші түріне ірі мультиполярлы нейрондар — Лугаро жасушалары жаткызылады. Лугаро жасушалары түйіршікті жасушалардың жоғарғы бөлігінде, тікелей Пуркинье жасушаларынын кабатының астын- да орналасады, ұзын горизонталды дендриттері болады, олар мишыктың жапыракшаларында сагитталды бағытта жүреді. Лугаро жасушасының аксо ны өте көп тармакталған, олар молекулярлык кабатка кіріп кетеді. Ол жерде ол көптеген тежегіш ГАМК-глицинергиялык синапстарды себет тәрізді және жұлдыз тәрізді нейрондардың денелерінде және дендриттерінде кұрайды. Гистохимиялык әдістермен Лугаро жасушасында N 0 табылған. Лугаро жасушаларынын Гольджи жасушаларынын апикалды дендриттерімен бай- ланыстары аныкталған. Лугаро жасушаларынын Пуркинье жасушаларынын аксондарынын кері кайтатын коллатералдарымен коптеген байланыстары, себет тәрізді нейрондардын жэне Гольджи жасушасының аксондарымен да осындай байланыстары болады. Лугаро жасушаларынын ерекшелігіне оның физиологиялык касиеттері жатады — олар үндемес деп аталатын жасушалар. Олардын тек, тігіс ядроларынан серотонинергиялык афферентті талшыктар аркылы серотонин келген кезде ғана, белсенділігі пайда болады. Олардын белсенділігі Пуркинье жасушаларынын тежегіш белсенділігін реттеумен ғана байланысты. 324 11-Тарау. Жүйке жүйесі Түйіршікті кабатта униполярлы шашақты нейрондар деп аталған ұсак жа- сушалар популяциясы аныкталған. Олар кіші көлемді (8—12 мкм) шетінде шашағы бар бір ғана дендриті болатын жасушалар. Шашақтын жіңішке бүтактары жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|