Тақырыптың зерттелу дәрежесі

5 
дәлелдейтінідей, мәдени-тарихи процестің субъектілері ретіндегі диаспоралар 
этникалық топтар мен конфессиялық қауымдастықтар сияқты ежелгі. 
«Диаспора» (грекше - дисперсия) ұғымының өзі біздің эрамызға дейінгі VI 
ғасырда пайда болды. және еврей және грек қоныс аударушыларына қатысты 
қолданылды. ХХ ғасырда бұл тұжырымдама негізінен батыстық ғалымдардың 
зерттеулерінде кең түсінік алды. 
Зерттеу такырыбымыздың мәселелерін қарастыруда жалпы мәдениет, 
диаспора мәдениеті, этносаралық қарым-қатынастар, мультимәдениет, мәдени 
және ұлттық бірегейліктің, қазіргі кездегі қазақстандык мәдениет қырларын 
зерттеген қазақстандық ғалымдардың енбектері ерекше орын алады: 
С.Нұрмұратов, 
Ә.Нысанбаев, 
Ғ.Есім, 
Н.Калашникова, 
З.Шаукенова, 
В.Курганская, Г.Мендикулова, А.Құйық, Ж.Ермекбаев, З.Есқазиев, Б.Рақишева. 
Қазақстанда ғылыми зерттеушілерімен қоса, мемлекеттік, қоғамдық, 
жекеменшік, ғылыми-зерттеу орталықтары да елдегі ұлтаралық келісім, ел 
бірлігі, ұлттық саясат, дін мәселелерін жан-жақты зерттеп келеді. Соңғы 
жылдары Философия, саясаттану және дінтану институты жарыққа шығарған 
еңбектерді айта кетуге болады. Қазақстанның жалпыұлттық идеясы, ұлттық 
бірегейлік және мемлекеттік құрылыс мәселесі Ә. Нысанбаев, этносаралық және 
дінаралық келісімнің Қазақстандық моделі тақырыбы А. Косиченко, рухани 
құндылықтардың мәдени, әлеуметтік-философиялық талдануы С.Нұрмұратов 
сияқты ғалымдардың еңбектерінде қарастырылған.
Диаспора мәселесі 1960-1980 жылдары Л.Гумилев пен Ю.Бромлей жасаған 
этнос теориясының негізінде қарастырыла бастағанын айта кеткен жөн. Олардың 
еңбектері этноәлеуметтік қауымдастықтардың сипаттамаларын зерттеудің 
теориялық негіздерін қалады. 
1960-1990 жылдары диаспоралар проблемасына қатысты мәселелерді 
зерттеуге кіріскен Р.Абдулатипов, Ю. Бромлей, В.Тишковтың теориялық және 
әдіснамалық еңбектері мемлекеттердің саяси-құқықтық мәртебесі, сыртқы және 
ішкі саяси өміріндегі рөлі мен орны. Бұл жұмыстарды диаспоралар мәселесіне 
әлеуметтік-мәдени зерттеу әдістерін қолдану мысалдары ретінде қарастыруға 
болады. 
Өз зерттеулерін белгілі бір этносоциалдық құбылыс ретінде диаспораның әр 
түрлі аспектілері мен спецификалық ерекшеліктерін дамытуға арнаған 
А.Арутюнов, Т.Илларионова, Н. Лебедева, З. Левин, Ж. Тощенко, Т. Чаптыков. 
Сонымен, Т.С.Илларионова диаспораның қалыптасу көздерін, өзін-өзі 
ұйымдастыру критерийлерін қарастырды, З. Левин диаспораның жүйелі және 
әлеуметтік-мәдени талдау принципі бойынша жұмыс істеуіне негіз салды, 
Ж.Тощенко мен Т.Чаптыкова диаспораның типологиясын, оның функцияларын, 
ерекшеліктерін анықтады. және т.б.. 
Соңғы кездері диаспора мәдениетін, тарихын, мультикультурализм 
мәселелерін зерттеуге негізделген бірқатар диссертациялық жұмыстар қорғалды: 
Карибаев М. «Шығыс Қазақстандағы этникалық репатрианттар: күнделікті 
тарихы
», 
Бейсегулова А. «Қазақ диаспорасының этникалық бірегейлігі: Түркия 
және Өзбекстан қазақтарын салыстырмалы талдау», Кадыралиева А. 

6 
«Мультимәдениеттіліктің даму модельдері (компаративисттік талдау)», 
Кошербаев Ж. «Мультикультурализм қазіргі заманғы Қазақстан қоғамын 
дамытушы фактор:философиялық талдау». 

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: