№№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016
жүктеу/скачать 4,95 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ШАРИПОВА Құрманай Бектенқызы, «Жаңақала колледжі» МКҚК 1 курс студенті, Жаңақала ауылы, Жаңақала ауданы, Батыс Қазақстан облысы, Қазақстан Республикасы
- Жаңақала ауданы, Батыс Қазақстан облысы, Қазақстан Республикасы АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ЕҢБЕК, КӘСІП ТУРАЛЫ МАҚАЛДАРДЫҢ
- ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ОРЫС ТІЛДЕРІНДЕГІ БАЛАМАЛАРЫ Аңдатпа.
- Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.
- Негізгі бөлім. Ағылшын тіліндегі мақалдардың қазақ және орыс тілдеріндегі баламасы.
- Nothing is impossible to a willing heart
- Қорытынды.
Асқар тауы қазақтың. Мұқағали өлеңдерін сүйіп оқымайтын қазақ жоқ. Соншама әсерлі жырлары менің де жүрегімді жаулап алған. Ақынның қалам тартпаған тақырыбы қалмапты. Ана мұңын, әже зарын, жетім-жесір қайғысын, ердің ерлігін, пәк махаббаты, адалдықты, достықты жырға қосты. Халқым, елім деп еңіреп өтті. Иә, ақын бір күндік сәуледей ағып өткен қысқа ғұмырында ұрпақтарға ұлан- ғайыр мұра қалдырған. Мұқағали Мақатаев өз сөзінде: «Менің қымбатты достарым! Егер сендер шынымен менің өмірбаянымды, шығармаларымды зерттемек болсаңдар, онда мен не жазсам, соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыздар. Мені өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінемін. Естеріңде болсын, менің жеке өлеңім өзінше ештеңе құрамайды. Ол поэма іспетті біртұтас», - деп айтқан. Ағынан жарылған шынайы ақынның: «Бүкіл менің жазғаным бір ғана поэма», - деуі – шын мәніндегі парасат иесі, өмірге ойлы көзбен қарайтын жанның жан тебіренісі, әлеуметтік ортаға айтар көзқарасы бар ақынның ширыққан үні. Қорытынды. Қорыта келе айтарым – «Қазақ поэзиясының Хантәңірі» атанған Мұқағалидің барлық еңбегі, тұтастай алғанда, өткен ғасырдың екінші жартысындағы қазақ елінің рухани дүниесін, тұрмыс-күйін, арман-мүддесін, тарихи тұрғыдағы ұлттық портретін шыншылдықпен хаттаған асыл мұралар қатарына жатады. Өлеңмен де, өмірмен де бүкпесіз қауышып, қалтарыссыз сүйген ақын жүрегі соңғы деміне дейін кіршіксіз сезім өртінде өтті. «Жүрегінің түбіне кір жасырмай» айтып кетті, армансыз ақтарылып кетті. Қазақтың аса дарынды ақиық ақыны Мұқағали Мақатаевтың мұрасы, өлең үлгісі біздің бүгінгі игілігіміз ғана емес, болашақ ұрпақтың да еншісі, қастерлеп, қадірлейтін қазынасы. Сондықтан мен поэзия пырағын ауыздықтан айтулы ақын жырларын зерттеп, өз ғылыми жұмысыма арқау еттім. №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 162 Мұқағали мұрасы – ұлттық байлығымызға қосылған асыл қазыналардың көмбесі. Ол өзінің қысқа ғұмырында әдебиет игілігіне қомақты дүние жасап кетті. Қашанда өмір шындығын көркем түйіндеп суреттеуде тарихи-қоғамдық болмысты сол болған қалпында баяндап қана қоймай, ләззат аларлық дәрежеде жеткізе білген. Әсіресе шығармаларының тақырып ауқымының кеңдігі, идеялық мақсатының тереңдігі, ұлттық психологияны, ұлттық болмысты, ұлттық көзқарасты бейнелеудегі шеберлігі диалог жасауда анық байқалады. Ақын халқынан алды, халқына бере де білді. Ендігі жерде ақынның «Сыр сандығын» ақтарып, өсу мен өркендеудің ұлағатты үрдісіне сай пайдалану міндеті еншімізге тиіп отыр. Мұқағали мұрасына баға берілді десек те әлі жеткіліксіз. Алдымызда әлі де ашылмаған құнды дүниелер баршылық. Кемімізді толтырып, төрт құбыламызды түгендеуге қазір жағдайымыз жетеді. Мұқағали Мақатаевтың шығармаларының көркемдігіне мән беріп, зерттеу барысындағы ойға түйгенімді өзімнің жүрекжарды жыр жолдарыммен қорытындылаймын: Талқыға салды тағы да тағдырдан тартқан жеребең, Алдыңа тосқан тәңірім халқыңның қадірін көреген. Көңілдің басып пернесін, үніңді жұртқа естірткен – Халқымның асқақ рухы мен қамқоршысы сен дер ем. Қанжардай тілдің жанында, алтынның құны немене? Әр сөзі толған адамдық, асыл өнер мен өнеге. Арқалы ақынның еңбегін халқым бағалап, Хан етіп сайламасаң да, хан етіп көтер төбеңе! Әдебиеттер 1 Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: Жазушы, 1983. 2 Қазақ энциклопедиясы, 4 том. 3 Әдебиет және дәуір талабы. – Алматы: Жазушы, 1976. 4 Кәрімов Х. Қанатты тіл. 5 Еңсебаева К. Қазіргі көркем әдебиеттегі кейіпкер тілінің стильдік қызметі. Фил. ғыл. канд. дисс... – Алматы, 1995. Summary The aim of the research: research work Kazakh poet, poetry, song, dressed in the light of the stars of the Kazakh disbelief that limit to close thousands of graduates prove that the poet ettim.Sonımen Kazakh poetry became muzbalağı Mukagali true and, shymyr tried a comprehensive analysis of the poems. Hypothesis of the research: Pure poetry is a real creator of the XXI century poetry M. Makatayev and jañğırwda. Büginde Altai and Atyrau, Almaty and trust between Xantäñiriniñ muzbalağı poet sang songs by heart, who seems does not know the words of his songs. Research work stages: the first stage of the poet's life and work, is reported Kazakh poetry merits. In the second stage Mukagali Maqataevatıñ dialogue jırlarındağı studied. The third stage of the research says about the poet left an indelible mark in Kazakh poetry warm. The research methods: analysis of the poems of the poet, the research group, the importance of determination and purpose. News of the work and vision: Search through the analysis of the work for the benefit of the population works written as a poet Mukagali Makatayev, the true and the results of cases among people shymyr poems, songs etken.Sonımen the basis of their own dialogue with the works of Mukagali previously studied. Surveyed considered within the framework of certain common themes. This time the object and purpose of research. The scientific novelty of the research work so determined actuality mändiligimen topic raised. №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 163 ШАРИПОВА Құрманай Бектенқызы, «Жаңақала колледжі» МКҚК 1 курс студенті, Жаңақала ауылы, Жаңақала ауданы, Батыс Қазақстан облысы, Қазақстан Республикасы Жетекшілері: ЕРГАЛИЕВА Акбота Сериковна, РАХИМОВА Райса Бекбулатовна, «Жаңақала колледжі» МКҚК оқытушылары, Жаңақала ауылы, Жаңақала ауданы, Батыс Қазақстан облысы, Қазақстан Республикасы АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ ЕҢБЕК, КӘСІП ТУРАЛЫ МАҚАЛДАРДЫҢ ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ОРЫС ТІЛДЕРІНДЕГІ БАЛАМАЛАРЫ Аңдатпа. Адамдарды еңбекке баулуға бағытталған үш тілдегі мақал- мәтелдерді зерттеу жұмысы сөйлеу тілінің тапқырлығына, ойдың ұтымдылығына үлкен үлесін қосары даусыз. Жұмыс авторы Шарипова Құрманай Бектенқызы ұсынылған тақырыптар ішінен осы тақырыпқа қызығушылық танытты. Өзі ізденіп, жұмыс жасады. Көбінесе мақал-мәтелдер әр оқулықта, әдеби кітаптарда бытыраңқы берілген, осыған байланысты оқушы жинақтау, тақырыпқа топтастыру, тәрбиелік мағынасын ашу бағытында үлкен жұмыс атқарды. Жұмыста өзінің іс-әрекетін шығармашылық сипатта, жетекшілердің нұсқауына сай өз денгейінде орындады. Әлі де іздену, №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 164 ақпарат көздері, әдеби оқулықтармен жұмыс істей білу дағдысын дамыту, тәрбиелік мәнін жан-жақты аша түсу қажет. Жұмыста мақал мен мәтелге анықтама беріліп, өзара ортақ тұстары және айырмашылықтары айқыңдалды. Сондай-ақ, зерттеу нысаны болып отырған тұрақты тұлғалардың қызметіне, әлеуметтік мәні мен қайнар көздеріне сипаттама берілді. Қазақ, орыс және ағылшын тілдері бойынша мақал-мәтелдерді зерттеуге арналған ғылыми еңбектерге жалпылама шолу жасалып, аталмыш тілдік бірліктерді топтастыру ұстанымдары айқындалды. Кіріспе. Бүгін тәуелсіз Қазақстан бүкіл әлем халқымен терезесі тең, дүниежүзі халықтарына қақпалары айқара ашылып, бір-бірінің тілін, әдебиетін, тарихы мен мәдениетін құрметтеп салыстыра зерттеу үрдісі белең алып келеді. Тілдің бәрі жақсы, бірақ қазіргі таңда қазақ, орыс, ағылшын тілдерінің бір арнаға тоғысуы біздей жастарды қуантады. Осыған орай, ағылшын тілі тілдің үш тұғырының бірі ретінде қызмет етудің алғышарты – оның қоғамдық өмірдің әр алуан саласында қолданылуы, әлеуметтік-экономикалық, мемлекеттік зор ұлттар мен ұлыстардың бір- бірін түсінуіне – халықаралық сипат алған ағылшын тілінің өзіндік рөлі зор. Ағылшын тілі технологиялық, саяси-экономикалық жаңа идеялар тілі болып отырған заманда көп тілді меңгерген тұлғаның шетелдің үздік оқу орындарында білім алуға, іс-тәжірибелерді меңгеруге мүмкіндігі мол. Ағылшын тілі кез келген өндіріс орындарында іскерлік қарым-қатынас жасау үшін керек. Шет тілін оқып- үйрену бізге жан-жақты дамыған бәсекеге қабілетті азамат болуға үлкен ықпалын тигізеді. Дамуы қарқынды қоғамда өз елімізді, халқымызды, мәдениетімізді шетелге таныстыра алу үшін, басқа мемлекеттермен еркін қарым-қатынас жасау үшін кәсіптік білім алуда ағылшын тілінің маңызы зор. Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты – ағылшын тіліндегі мақал-мәтелдерді қазақ және орыс мақал-мәтелдерімен салыстыра зерттей отырып, олардың мазмұн межесіндегі ұқсастықтары мен ұлттық сипатын ашу, аталған тілдік бірліктердің семантикалық құрамындағы ортақ тұстары мен ерекшеліктерін және олардың себеп-салдарын айқындау. Сонымен бірге мақал-мәтелдердің тілдік табиғатын зерттеу негізінде олардың құрылымында ұлттық болмыс мазмұнын қалыптастыратын тетіктерді анықтау – жұмыстың негізгі мақсаты болып табылады. Осы мақсаттың мүддесінен шығу үшін жұмыста мынадай нақты міндеттерді шешу көзделеді: - мақал-мәтелдердің қазақ, орыс, ағылшын тіл біліміндегі зерттелу жайын сипаттау; - мақал мен мәтелдің ұқсастықтары мен өзара айырмашылықтарын көрсету; - қазақ, орыс, ағылшын халықтарының мақал-мәтелдеріндегі ортақ ойлау жүйесінің көріністерін көрсету. Мақал-мәтелдер – халық тарихы, оның әлеуметтік тіршілігі, ақыл-өнегесі, даналығы мол көрініс тапқан, ой дәлдігімен, ықшамдылығымен ерекшеленетін тілдік бірліктер болып табылады. Мақал көп жағдайда үлгі, өнеге, өсиет айтуға құрылады. Ал мәтел, сөз тіркесі, қалыптасқан нақышты орамды сөйлемше түрінде келіп, көңілдегі ойды емеурін арқылы жеткізеді және нақты тұжырым, қорытынды пікір жасалмайды. Ағылшын тіл білімінде мақал мен мәтелдің ара жігі нақты ажыратылмай, біртұтас тұрақты тіркес ретінде қарастырылады, ал орыс тілінде қазақ тіліндегідей мақалдардың мәтелдерден айырмашылығы бар. Мақал-мәтелдер өзге тұрақты сөз орамдарына (қанатты сөз, нақыл сөз т.б.) қарағанда, тұлға жағынан ықшам, мазмұны жағынан тұтас, әмбебап. Мақал- мәтелдердің тілдік сипатын сараптап, ұқсастықтарын анықтап қана қою жеткіліксіз, №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 165 олардың ұлттық ерекшеліктерін, этнолингвистикалық сипатын ашу – бүгінгі таңдағы өзекті мәселелердің бірі. Бірқатар қазақ, орыс және ағылшын макал-мәтелдерінің құрамы мен құрылымы және мағынасы тұрғысынан өзара сәйкестіктері байқалды. Теңбе-тең балама түрлері де кездеседі. Ағылшын мақалдары көбіне бір сөйлемнен ғана құралса, қазақ, орыс мақалдарының басым көпшілігі екі, не бірнеше тармақты болып келеді. Қазақ мақал-мәтелдеріндегі айтылар ойдың басқа бір жағдай, не құбылыспен салыстырыла жеткізілуін тілдік ерекшеліктер санатына жатқызуға болады. Кейбір қазақ мақал-мәтелдерінің күндерегі қазақ қоғамында қалыптасқан билер институтымен, яғни Майқы, Төле, Қазыбек, Әйтеке есімдерімен, Абай, Ыбырай, Жамбыл т.б. шығармаларындағы мазмұнды сөз үлгілерімен, қоғам қайраткерлерінің қанатты сөздерімен, жұмбақтар және діни мазмұндағы шығармалармен тығыз байланысты. Ағылшын тіліндегі мақал-мәтелдердің құрамында елді мекендердің атаулары мен кісі есімдері жиі кездеседі. Тіл-тілдегі мақал-мәтелдер әрбір халықтың тұрмыс- тіршілігі, дүниетанымы мен әдет-ғүрпы, салт-дәстүрі жөнінде ақпарат көзі, яғни дүниенің тілдік бейнесі болып табылады. Әртектес тілдердің мақал-мәтелдерін салғастырмалы түрде зерттеу жұмыстары жалпы тіл білімін теориялық тұрғыдан соны тұжырымдармен толықтыра түседі және кейбір практикалық мәселелердің шешімін табуына септігін тигізеді. Негізгі бөлім. Ағылшын тіліндегі мақалдардың қазақ және орыс тілдеріндегі баламасы. Қазіргі таңда еліміздің басшысы Н.Ә. Назарбаев халқымызға үш тұғырлы тіл: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – қарым-қатынас тілі, ағылшын тілі – халықаралық тілді меңгеру жөнінде мақсат қойып отыр. Осыған байланысты қай тілді меңгерсек те оны әдемі, таза, шебер сөйлеуіміз керек. Басқа тілдегі мақал-мәтелдерді біліп, түсіну – бұл тілді жақсы меңгеруге көмектесіп қана қоймай, сонымен қатар басқа халықтың ой-бейнесін және мінез- құлқын түсінуге үлес қосады, дәнекер болады. Мақал-мәтел, нақыл сөздер тілімізді байыта түсетін халықтың асыл қоры. Шетел тілін үйрену үшін мақал-мәтелдерді жаттап, аударма жасаудың көп көмегі бар. Қай елдің мақал-мәтелдерін алсақ та, барлығының басты ерекшелігі – тәрбиелік маңыздылығы. Жалпы қай ел болмасын өзінің ұрпағын тәрбиелеуде мақал-мәтелді кеңінен пайдаланады. Соның ішінде баланы еңбексүйгіштікке тәрбиелеудің орны бөлек. Ағылшын тілінде де кәсіп, еңбек туралы мақалдар өте көп. Сондықтан да өз жұмысымда осы бағыттағы ағылшын мақалдарының қазақ және орыс тіліндегі баламаларын тауып, зерттеуге тырыстым. Мен мақалдардың ішінен еңбек пен кәсіп туралы тақырыпта алуымның себебі, адам еңбектің арқасында адам болады, өзін еңбек арқылы тәрбиелейді. Мен болашақ маман болғандықтан кәсіп тақырыбы маған жақын. Еңбектің түбі – зейнет дегендей, еңбек – әр адамның өмірлік азығы. Ана тіліміздің бай, көркем тіл екенін біз өте жақсы білеміз. Сол себепті ана тіліміздің ауыз әдебиетінде қалыптасқан, ойып тұрып орын алған ата- бабаларымыздың нағыз ақыл иелері данагөй болғандарын сипаттайтын мақал- мәтелдердің үш тілде қолжетімді болуы біздер, яғни студенттер үшін қажетті деп ойлаймын. Сондықтан тіліміздегі мақал-мәтелдердің өзге орыс, ағылшын тілдерінде бір-біріне мағынасы жағынан ұқсас, жақын екенін анықтап, зерттеп, еліміздің дамуына үлесімді қоссам деймін. Кәсіптік білім алуда көптілді білім біздер секілді болашақ маман иесіне ізденуге, ғылымға көңіл бөлуге жол ашады. Шет тіліндегі №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 166 мамандығыма байланысты ақпаратты ресурстарды өз бетімше тауып, тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Туыс емес тілдердегі бірқатар мақал-мәтелдердің өзара мағыналас болып келу қазақ, орыс және ағылшын халықтарының өмір тәжірибесінің, көзі жетіп, көкейіне түйген ой-тұжырымдарының ұқсастығымен, астастығымен байланысты. Тіл-тілдегі мақал-мәтелдер әрбір халықтың тұрмыс-тіршілігі, дүниетанымы мен әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі жөнінде ақпарат көзі, яғни дүниенің тілдік бейнесі болып табылады. Әртектес тілдердің мақал-мәтелдерін салғастырмалы түрде зерттеу жұмыстары жалпы тіл білімін теориялық тұрғыдан соны тұжырымдармен толықтыра түседі және кейбір практикалық мәселелердің шешімін табуына септігін тигізеді. Қазақ, ағылшын, орыс тілдеріндегі мақал-мәтелдер жеке тақырыптар бойынша сараланды сөздік баламасының әр түрлі мағыналарының бірдей болуы. Мысалы: «Еңбек қажытпайды, қайғы қажытады» – «Care killed the cat» – «Не работа старит, а забота». Былай қарасақ, үш мақалдың да түпкі бір үндестік – еңбек етсең ғана бұл өмірде қиындықты жеңе аласың. Бірақ, кішкене ойланып, үңіліп қарасақ, қазақ және орыс тілдеріндегі мақал-мәтелдер бір-біріне едәуір жақын және бір-бірінің тура аудармасы болып табылады. Ал, ағылшын тіліндегі баламасы осы екі жағдайда қалған екеуімен мағынасы жағынан үндеседі: Live and learn – Век живи – век учись – Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ. А bad workman always blames his tools – Мастер глуп, нож туп – Сабасына қарай піспегі. All things are difficult before they are easy – Без труда не вынешь и рыбку из пруда – Бейнеті қатты болса, татқаны тәтті болады. Doing nothing is doing ill – Безделье – мать пороков – Еңбек еткенің жаны сауығады. Doing is better than saying – Дела словом не заменить – Сөзден іс артық. Actions speak louder than words – Дела словом не заменить – Сөзі судың ісі саз. Labour is often the father of pleasure – Усердие – мать удачи – Еңбек түбі – зейнет, еңбек түбі – береке. No living man all thing can – Всяк годится, да не на всяком дело – Жігітке жеті өнер де аз. No pains, no gains – Без труда нет добра, без труда нет плода – Еңбексіз іс бітпейді, еріншектің қолы жетпейді. A lazy sheep thinks its wool heavy – Ленивой лошади и хвост в тягость – Шапқан озар, жатқан қалар. Business before pleasure – Сделал дело, гуляй смело – Бейнет, бейнет түбі – зейнет. A bad workman quarrels with his tools – У плохого мастера и пила плохая – Қайраты бар кісінің, берекеті бар ісінің. The early bird catches the worm – Кто рано встает, тому Бог дает – Ерте тұрған жігіттің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің бірі ісі артық. Never put off till tomorrow what you can do today – Не откладывай на завтра того, что можешь сделать сегодня – Еріншектің ертеңі бітпес. The work shows the workman – Всякий человек у дела познаётся – Ердің атын еңбек шығарар. A good beginning makes a good ending – Сделал начало, полдела откачало – Бейнетің қатты болса, татқаның тәтті болар. Where there is a will there is a way – Где хотенье, там и уменье – Ісім өнсін десең ретін тап. №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 167 A good workman is known by his chips – Хорошего работника видно по его работе – Кісі танымақ болсаң – ісіне қара. Make provision for a rainy day beforehand (in good time) – Готовь сани летом, а телегу – зимой – Қыстың қамын жазда ойла, жаздың бір күні – қыстың қырық күні. Everybody’s business is nobody’s business – У семи нянек дитя без глаза – Орындалмасын десең, бір істі бес кісіге тапсыр. He who begins many things finishes but few – Кто начинает много дел, тот мало что заканчивает – Әрекеті көп, берекесі жоқ. No cross, no crown – Без труда нет плода – Еңбек етсең емерсің. Nothing comes out of the sack but what was in it – Больше того, что в мешке было, из него не достанешь – Еңбегі аздың өнбегі аз. Business is the salt of life – Дело – соль жизни – Еңбек – бәрін де жеңбек. He works best who knows his trade – Дело мастера боится – Күшіңе сенбе, ісіңе сен. A lazy man is the beggar’s brother – Ленивый человек – брат нищего – Еңбегі ештің – күні кеш. An idle brain is the devil’s workshop – Праздный ум – добыча дьявола – Бос ақыл-ой – шайтанның шеберханасы. A man can do no more than he can – Выше головы не прыгнешь – Еңбегіне қарай өнбегі. Better wear out shoes than sheets – Пусть лучше башмаки прохудятся, чем простыни – Тек жүргенше, тегін істе. Business is business – Дело есть дело. Business makes a man as well as tries him – Дело делает человека и испытывает его – Шыдамды еңбек, алғыр ой – Анық досың біліп қой. Don’t teach the dog to bark – Мастер мастеру не указ. Every horse thinks its own pack heaviest – Каждой лошади своя поклажа самой тяжелой кажется. He has got the fiddle but not the stick – У него есть скрипка, но нет смычка. He knows the water well who has waded through it – Тот хорошо знает реку, кто переходил ее вброд. He that will not work, shall not eat – Кто не работает, тот не ест – Қолы қимылдағанның – аузы қимылдар. He that would eat the fruit must climb the tree – Кто хочет съесть плод, должен влезть на дерево – Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей. Nothing is impossible to a willing heart – Глаза страшатся, а руки делают – Қиын іс жоқ ғаламда, ықылас қойған адамға. What we do willingly is easy – Все легко, что делается с желанием – Жан қиналмай жұмыс бітпес, талап қылмай мұратқа жетпес. Idle folk have the least leisure – Кому работа в тягость, тому неведома радость – Жүйесін тауып жұмыс қыл, жерін тауып тыныс қыл. Қорытынды. Ғылыми жұмысымды қорыта келе, үш тілде – қазақ, ағылшын және орыс тілдеріндегі мақал-мәтелдерді жинақтау, сөздік қорды байытудың маңызы үлкен. «Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы», - деп Әл-Фараби айтқандай, жастарды еңбекке кәсіпке тәрбиелеу – ең басты мәселелердің бірі. Мақсатымыз – үш тілдегі мақал-мәтелдердің тәрбиелік маңыздылығын түсіндіру болып табылады. Қазақ халқының мақтауға тұрарлық халық ауыз әдебиеті басқа елдердің ауыз әдебиетінен еш кем емес. Осы әдебиетімізді басқа елдерге таныту барысында әлі көптеген жұмыстар атқарылу керектігін білеміз. Бірақ қазіргі таңда әрбір адам үш №№1-12(81-92), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2016 ISSN 2307-0188 Ġylym ža̋ne bìlìm ġasyry – Vek nauki i obrazovaniâ – Science and education century ___________________________________________________________________ 168 тілді де тең дәрежеде меңгере алуы қажет. Елбасымыздың осы сөзі арқау болғандықтан, біз үшін қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі мақал-мәтелдердің ұқсастығын тауып, оны көпшілікке ұсыну маңызды болды. Өзара қарым-қатынастың нығаюы, тіларалық байланыстардың, қазақ – ағылшын – орыс үштілділігінің жандануы, дамуы, осыған орай, классикалық, көркем әдеби шығармалардың, саяси ақпараттардың, халықаралық зор мәнділікке ие құжаттардың аралық тіл ықпалынсыз тікелей қазақ тіліне аударылуы таяу болашақта өрістей түседі деп үміттенеміз. жүктеу/скачать 4,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|