1-билет Сынтасты мәдениеті


Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылған жылы?



бет11/25
Дата06.06.2023
өлшемі67,53 Kb.
#99231
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25
Байланысты:
1-билет Сынтасты м дениеті

2. Қазақ КСР Ғылым академиясының құрылған жылы?
* КСРО Ғылым Академиясы 1917 жылы Рессейдің Сан-Петербург Императорлық Академиясының негізінде Рессейлік Ғылым Академиясы болып қайта құрылды. Академияны қаржылау Халық ағарту комиссарияты мен ғалымдардың тұрмысын жақсарту Орталық Комиссисы арқылы жүргізілді. 1925 жылы Рессей ғылыми Академиясының 200 жылдығы аталды, осы жылы Академияның жаңа жарғысы қабылданды. Бірінші президенті ретінде КСРО ҒА-ның танымал ғалым, геолог Карпинский Александр Петрович таңдалды. Тәуелсіз Ғылым академия жұмысына Кеңестік үкімет және партия жағынан бақылау 1920 жылдардың ортасынан басталды: 1925 жылы Академия КСРО-ның Кеңестік халықтар комиссариатына бағынды. 1929 жылы Академияны «тазартуға» Ленинград қаласына Ю.П. Фигатнер басқарған үкіметтік комиссия жіберілді. Осы тексерістің шешіміне сәйкес 1929 жылдың маусым-желтоқсан айларында ҒА-сынан 128 штаттағы (барлығы 960 адамдар) және 520 штаттан тыс (барлығы 830 адамдар) қызметкерлер жұмыстан босатылды. Академияның тәуелсіздігін жақтайтын осы ұжымның хатшысы Ольденбург С.Ф. 1929 жылдың қазан айында хатшылық кызметінен кетірілді. Осыдан кейін Академияны толық бақылау партиалық-мемлекеттік органдар иеменленді*
3. Сталиндік уақытта Қазақстанға қандай халықтар депортацияланды?
* 1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын-сүргіннің негізгі құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО- да депортацияға ұшырағандардың саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 млн адамға жетті*
14-билет

  1. Білім мен ғылымға үлес қосқан тұлғалар.

*Бақытжан Жұмағұлов, Мұрат Жұрынов, Рахман Алшанов, Зұлхайыр Мансұров, Асқар Жұмаділдаев, Рәтбай Мырзақұлов, Мұқтарбай Өтелбаев, ал Фараби*
2. Қазақстанда араб жазуын қай жылға дейін пайдаланды?
*Қазақстан территориясына енген және 1929 жылы латын әліпбиі енгізілгенге дейін қазақ тілінде жазу дәстүрлі түрде қолданылған*
3. Есім хан тұсындағы Қазақ хандығы.
*Есім хан билік басына ағасы Тәуекел өлгеннен кейін келді. Бұл кезде Қазақ хандығының шығысындағы жағдай Тәуекел тұсындағыдан әлдеқайда күрделене түскен еді. Мұнда ойрат тайпаларының бірігіу процесі жүріп жатты. Сондықтан ол көршілерінде болып жатқан жағдайды жіті қадағалап, олардың тайпалары арасындағы алауыздықты өз пайдасына шешуге ұмтылып бақты.Ойраттардың бір жағынан Ембі, Жайық, Еділ бойындағы ноғайлармен шарпысуығ екінші жағынан орыс қамалдарының гарнизондарымен қақтығысуы Есім хан саясатының ықпалды болуына елеулі жағдай жасады. Ақырында үш жақты соғыстың өздеріне қырғын таптыратынын сезген ойрат әміршілері Есім ханның үстемдігін мойындап, тату көршілікте тұру мақсатында ұсыныс жасап, елшілерін жіберуге мәжбүр болады.Хандығының шығысындағы жағдайды осылайша өз пайдасына шешкен Есім хан оңтүстігін де ойдан шығармайды.Хандығының шекарасын кеңейте түсу саясатын мұнда да батыл жүргізіп бағады. Түтпет келгенде, «Есім салған ескі жол» деген сөздің мәні де Есім ханның тұсында жасалған даналық заңдарға байланысты айтылған. Қоныс-тұраққа, мал-мүлікке, адамдар арасындағы қарым-қатынасқа қатысты туындайтын дау-шардың шешімдері осы кезде сараланды.Мұның өзі кейін Тәукенің әйгілі «Жеті жарғысына» негіз болып, қазақ халқының мәдени-рухани және салт-дәстүр қалыптарының төлтумалығын шыңдай түсуге ықпал етті. Жалпы көшпелілер мемлекетінің хандары сияқты, Есім хан да тақ үсті мен ат үстінде бірдей танылған біртуар тұлға. Оны халқының «Еңсегей бойлы Ер Есім» атанған атақты ханның қайтыс болған жылы – 1645 жыл деген шындыққа келетін сияқты*


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет