1 дəріс. Əлеуметтануға кіріспе Жоспар: Əлеуметтануға кіріспе.Əлеуметтанулық қиял


Батыстағы демографиялық өзгерістер



бет47/52
Дата15.12.2023
өлшемі395,61 Kb.
#138465
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52
Батыстағы демографиялық өзгерістер
XVIII ғасырдан бастап Батыс елдерінде бірнеше революциялық өзгеріс болды. Біріншіден, өлім азайды, ал туу деңгейі жоғары болды. Нәтижесінде халық саны тез өсті. Содан кейін туу көрсеткіші қайта азайды.
Туу және өлім көрсеткіштері шамалас болған кезде олар бір-бірімен теңесті, ал халық саны тұрақталды. Халық санын зерттейтін ғылымды демография деп атағандықтан туу мен өлім деңгейінің жоғарыдан төменге қарай өзгеруін «демографиялық ауысу» деп атайды. Бұл өзгеріс өмір сүру ұзақтығының улғаюына алып келеді. Мұндай ауысу әр елде әртүрлі уақытта болғанымен Еуропа мен АҚШ-та едәуір ұқсас жүрді деуге болады. Кейіннен туу көрсеткіші одан әрі төмендеп, кейбір елдерде халық саны азайып кетті.
Бұрынғы кезеңдегі халық саны
Адамзат тарихының басым бөлігінде туу және өлім көрсеткіштері 1000 адамға 40-тан болған. Екі көрсеткіш бірдей болғандықтан халық саны баяу өсті. Орта есеппен алғанда, әйел адам өмірінің 20-дан 45 жасқа дейінгі бөлігін дүниеге бала әкеліп, оларды бағып-қағумен өткізеді. Егер әйелі мен күйеуі 45 жасқа дейін өмір сүрсе дүниеге шамамен 6-10 бала әкеледі. Себебі өмірдің орташа үзақтығы - 30-35 жас болатын. Өмір сүру жасының қысқалығы нәрестелердің шетінеу жиілігімен байланыстырылды.


Батыстағы демографиялық өзгерістер
XVIII ғасырдан бастап Батыс елдерінде бірнеше революциялық өзгеріс болды. Біріншіден, өлім азайды, ал туу деңгейі жоғары болды. Нәтижесінде, халық саны тез өсті. Содан кейін туу көрсеткіші қайта азайды. Туу және өлім көрсеткіштері шамалас болған кезде олар бір-бірімен теңесті, ал халық саны 14.1-сызбада көрсетілгендей турақталды. Халық санын зерттейтін ғылымды демография деп атағандықтан туу мен өлім деңгейінің жоғарыдан төменге қарай өзгеруін «демографиялық ауысу» деп атайды. Бұл өзгеріс өмір сүру ұзақтығының улғаюына алып келеді. Мұндай ауысу әр елде әртүрлі уақытта болғанымен Еуропа мен АҚШ-та едәуір ұқсас жүрді деуге болады. Кейіннен туу көрсеткіші одан әрі төмендеп, кейбір елдерде халық саны азайып кетті.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   52




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет