20
9. Орталық нерв жүйесіндегі нейрондардың өзара әрекеттесу
принциптері (Қозудың конвергенциясы, жарылыс құбылысы, рельеф,
окклюзия, сәулелену, анимация, қозудың созылу принципі).
Орындалған функцияға қарамастан, жүйке орталықтарында оларда орналасқан нейрон
және синапстар денелеріне байланысты бірқатар жалпы қасиеттер болады.
Орталық
жүйке жүйесі де қозу мен тежелу процестерінің тууы мен сөнуін,
орталықтардың
қарым-қатынасын үздіксіз жөнге келтіріп үйлестіріп отырады. Рефлекстерді келістіріп
үйлестіруде орталық жүйке жүйесіндегі субординация құбылысы меи қозуды өткізу
ерекшеліктері, әсіресе ,жинақы қозу, конвергенция мен окклюзияның маңызы өте зор.
Қозғыштық - тітіркенуге жауап ретінде қозу күйіне түсу мүмкіндігі.
Орталық жүйке жүйесінің нейрондарының әрқайсысында әр түрлі
афферентті
талшықтар жинақталады. Көптеген нейрондар үшін мұндай афферентті кірістердің
саны ондаған, тіпті мыңдаған. Сонымен, орта есеппен 6000
аксонды кепілдіктер
қоздырғыш және ингибиторлық синапстар түзетін перифериялық рецепторлардан және
мидың әр түрлі құрылымдарынан шыққан моторлы нейрондарда аяқталады.
Қозудың конвергенциясы - әр түрлі афферентті талшықтар
арқылы бір нейронға
импульстар қабылдау процесі. Қозудың нейронға конвергенциясы оның интегративті
қызметінің әмбебап факторы болып табылады.
Окклюзия(бітелу) кезінде әр түрлі жүйке орталықтарының орталық аймақтары жалпы
нейрондардың бөлігіне айналады. Екі нервтің бірлескен
тітіркенуімен жалпы
физиологиялық әсер әрқайсысының оқшауланған қозуымен осы эффектілердің
арифметикалық қосындысынан аз болады. Окклюзия шекараның моторлы нейрондары
жиі кездесетін қозу процесі жағдайында да болуы мүмкін.
Жүйке орталығы
үздіксіз тонуста болады. Тонус деген «үзбей қозу» дегенді білдіреді.
Орталықтың тонусы күшейсе, бұл қозудың үдегенін
көрсетеді, ал тонус төмендесе,
қозудың бәсеңдегенін білдіреді.
Жүйке орталықтары тез шаршайды. Бұл рефлекторлық жауаптың ішінара немесе толық
тоқтауында көрінеді. Жүйке орталықтарының шаршауының себебі жүйке ұштарындағы
медиатордың
сарқылуы болып табылады; постсинаптикалық мембрананың оның
әсеріне
сезімталдығының төмендеуі, сонымен қатар нейронның энергия қорының
төмендеуі болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: 
