120-сұрақ Тарихқа дейінгі кезеңдегі адамның мәдениеті туралы анықтаңыз
Әмір Темір және оның құрған империясының саяси тарихын сипаттап жазыңыз
жүктеу/скачать 144,19 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 56.Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы және негізгі оқиғаларын көрсетіңіз
| 55. Әмір Темір және оның құрған империясының саяси тарихын сипаттап жазыңыз
Әмір Темір – моңғолдың түркіленген барлас тайпасынан шыққан Тарағай бектің баласы. Ол 1336-1405 жылдар аралығында өмір сүрген. Әмір Темір 1370 жылы Мауренахрдағы билікке ие болып, 35 жыл бойы жеке-дара билік жүргізген. Аты аңызға айналған Ақсақ Темір – мейлінше қарама-қайшылықты тұлға. Ол әлемнің тең жартысын қанға бөктірген шайқастар жүргізді.Бірақ өзі зорлық-зомбылықпен жасаған соғыс сұмдықтары жайлы әңгімені естігісі келген жоқ. Әмір Темірдің жалпы Орта Азияны біріктіруі 18 жылға созылды. 1360-1370 жылдардағы тақ таластары шайқалтқанымен, әлі де құдіретті болып тұрған Алтын Ордамен Әмір Темір билікке ұмтылысы кезінде бетпе-бет келді. Бірақ онымен соғыспас бұрын Әмір Темір өзінің солтүстігі мен шығыстандағы ең жақын көршілері – Ақ Орда мен Моғолстанды нысанаға алады. Ол бұл істе өзіне Ақ Ордадан қашып келген Тоқтамысты пайдалануға ұмтылып, оны әскермен жасақтап, 1374-1376 жылдарда үш рет Ақ Ордаға аттандырады. Темір Мәліктің 10 мыңдық әскерін 1376 жылы Сығанақ түбінде талқандағаннан кейін Сауранда Тоқтамысты таққа отырғызып, оны Дешті Қыпшақтың билеушісі деп жариялады. Бірақ 1377 жылы Темір Мәлік көп әскермен келіп, Сауранның түбінде Тоқтамыс әскерін талқандады. Әмір Темір Тоқтамысты өзінің әскербасыларымен бірге Ақ Ордаға тағы да аттандырды. Ол Ақ Орданың басты қаласы – Сығанақты басып алды. 1371 жылы Әмір Темір Моғолстанға әскер аттандырады, ол бұл жолы Алмалыққа дейін жетеді. Мұның артынша Әмір Темірдің өзі бастап жорыққа шығып, Ыстықкөл өңіріне дейін келіп, көптеген тұтқын мен олжа түсіріп қайтады. 56.Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы және негізгі оқиғаларын көрсетіңіз Қазақ хандығының әрмен қарайғы нығаю процесі жер аумағының кеңеюі Сырдария өңірінде, Оңтүстік Қазақстан өлкелерінде мемлекеттін орнығуымен қатар жүрді. Қазақ хандары Сыр бойындағы қалалы өңірлерді өзінің экономикалык және әскери базасы деп таныды. Құрылуы-Қазақ хандығы – Қазақстан аумағында бұрын болған мемлекеттік құрылымдардың мұрагері, этникалық процестермен байланысты әлеуметтік қатынастардың өзгерістер мен экономикалық даму нәтижесі. 1457 жылдың күзінде Әбілқайыр хан Сығанақ түбінде қалмақтардан жеңілгеннен кейін, Керей мен Жәнібек сұлтандар қол астындағы ру-тайпалармен Шу өңіріне келіп қоныстанып, Қазақ хандығының негізін салады. Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи Рашиди» кітабында Қазақ хандығының құрылған жері – Шу бойы мен Қозыбасы деп айтылады. 1465 жылдың көктемінде Керейді ақ киізге көтеріп хан сайлайды. Әбілқайыр ханға наразы сұлтандар, әмірлер, ру-тайпа басылары Керей мен Жәнібекке келіп қосылады. Аз уақыттың ішінде халықтың саны 200 мыңнан асып түседі. Қазақ хандығының құрылуы осыған дейін бүкіл Қазақстан аумағында болған әлеуметтік-экономикалық және этно саяси процестердің заңды қорытындысы еді. XV ғасырдың 60- жылдары Қазақ хандары қарсыластарын тықсыра отырып, Батыс Жетісуға табан тіреді. XVI-XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып, этникалық аумағының негізгі бөлігін қамтитын шекаралары кеңейе түсті. Орта Азия, Астрахан, Қазан, Сібір хандықтарымен, Ресеймен тығыз байланыс болды. Қасым хан, Хақназар хан, Тәуекел, Тәуке хандардың есімдері Қазақ мемлекеттілігі деген атаумен қоса жүреді. Өйткені олардың қазақ жерін нығайтудағы, қазақтардың үстемдігін орнатудағы әрекеттері орасан зор болатын.XV-XVII-ғ. Қазақ хандығы дәуірінде қазақ этносының материалдық және рухани мәдениетінің негізгі сипаттары қалыптасты. жүктеу/скачать 144,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|