2. Мәдениет ұғымы және оның мәні

56 
Сурет 4 
Л.Гумилев тарихи процес негізі – этнос деп қарастырды. 
Этнос – нақты территорияны мекендеуші адамдар 
қауымдастығы, оларды пассионарлық рух біріктіреді. 
Пассионарлық 
– 
қауымдастықтың 
этникалық, 
географиялық 
және 
климаттық 
жағдайларына 
байланысты туындаған биопсихикалық энергиясы
. 
Пассионарлық рух этносқа динамика, белсенділік береді, 
соғыстар, мемлекет, мәдениеттің гүлденуі. Біртіндеп 
пассионарлық энергия әлсіреп, этнос табиғи, әлеуметтік 
ортаға сіңіп жоғалады, енді дамушы жаңа 
суперэтнос
құрамына енеді (сурет 5).
Слайд №5 А.Тойнбидің мәдени – тарихи
типтері
Қытай
Үнді
Ислам
Орыс
Батыс

57 
Слайд №6 Л.Гумилевтің мәдени – тарихи
типологиясы
Пассионарлық рух
Бір территорияда мекендейтін
қауымдастықтың этникалық, географиялық, 
климаттық жағдайларға қатысты туындаған
биопсихикалық энергиясы
Пассионарлық рух - этносқа тарихи динамика, белсенділік
береді. Соғыстар, мемлекеттің құрылуы, мәдениеттің
гүлденуі. Тарихтың дамуында пассионарлық энергия
сарқылып, өзге суперэтнос құрамына сіңіуімен аяқталады.
Сурет 5 
ХХ ғасырда К.Ясперс мәдениеттің біртұтас дамуына мән 
берді. Ол мәдениет тарихына экономикалық факторлар емес, 
рухани факторлар ықпал ететіндігін атап өтті (сурет 6). 
К.Маркске қарсы шыға отырып, «рухани негіздің» 
басымдылығына мән берді
. Тарих бұл қайнар көздер мен 
мақсат арасындағы процесс. Белдеулік уақытта рухани негіз 
қаланды: Конфуций, Лао цзы және т.б. Ясперс тарихи-
мәдени процесті сипаттай отырып, 
«екі тыныс
» ретінде 
көреді
. Мәдени процесс бір уақытта рухани қозғалыстардың 
пайда болуымен түсіндіреді: Парсыда – Заратустра, Үнді – 
Гаутама, Қытайда – Конфуций, Эллада – философтар және 
т.б.

58 
Слайд №7 К.Ясперс: мәдени – тарихи
процеске рухани фактор әсер етеді.

жүктеу/скачать 2,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: