3 5 Кешегі өткен бабалардың бас- тан кешкен өмірінің көбі кейінгі
жүктеу/скачать 15,35 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АНА ТІЛІ Сәбит ДОСАНОВ, жазушы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Махмұд Қашқари атындағы
- СҰЛУЛЫҚ ПЕН ҰЛЫЛЫҚ
- Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ
- ТҰҢҒИЫҚ СЫРЛЫ ТҰЛҒА
ҮШТІЛДІЛІК НЕ БЕРЕДІ, ОЛ ҚАЛАЙ ЖҮЗЕГЕ АСУЫ КЕРЕК? Қ а з а қ с т а н н ы ң б і л і м б е р у жүйесі мен ақпараттық, тілдік кеңістігінде үш тілге орын беріл- гелі отыр. Бұған дейін бұл кеңістік орыс және қазақ тілдеріне берілгенмен, орыс тілі мығым жайғасып, қазақ тілі мемлекеттің тілі ретінде нық орныға алмай келген еді. Енді не болмақ? Дәл осы реформаға жол ашсақ, онда үш тіл бәсекеге түседі. Ең алдымен, жақын болашақта әлемде онсыз да дәурені жүріп тұрған ағылшын тілі ұтады. Қазақ мектебінде информа- тика, физика, биология, химия пәндерін ағылшын тілінде оқыту онсыз да нақты ғылымдар мен жаратылыстану ғылымдары саласындағы қолданысы к ңіл к ншітпей отырған қазақ тілінің ғылым тілі ретіндегі дамуын барынша шектеп тастайды. Қазіргі ғылым мен технология дәуірінде тілдің бұл салалардағы қолданысын шектеу – ұлт тілінің ең маңызды танымдық функ ция- сын атқаруына жол бермей, оны ғылым нан аластауға апаратын жол. Түптеп келгенде, озық білім мен жаңа технологияны, фи- зика мен математиканы, химия мен био- логия негіздерін меңгеруге жарамайтын тіл ешкімге қажет емес. Ғылым тілі бола алмаған тіл мемлекеттік тіл қызметін де толық атқара алмайды. Ағылшын тілінен кейінгі Қазақстандағы басымдығын, үстемдігін сақтап қалып отырған орыс тілі з позиция- сын жоғалтпауға бар күшін салады. Біздің елде оған әлеуметтік-лингвистикалық негіз жеткілікті. Тілдік шекарасын тарылтқысы келмейтін к ршіміздің ықпалымен қатар, ішіміздегі орыстілді қауым да соған қызмет етеді. Бұл ащы да болса – факт. Дүниежүзі тарихын орысша оқыту арқылы оған тағы да қосымша мүмкіндік туғызып береміз. Ал осыған дейін тілдік бәсекеде бір тілден ұтылып келген қазақ тілі дәл қазір орыс тілінен әлдеқайда кең тараған ағылшын тілімен бәсекеге т теп беретін халде емес. дамыған ел деп саналатын Швейцарияның тілдік дамуынан да сабақ алатын тұстар бар. Бұл елдің бізден басты айырмашылығы біз секілді унитарлы ел емес, конфедеративтік м е м л е к е т . Қ а з а қ с т а н д а м е м л е к е т т і к тіл бір ғана – қазақ тілі. Оларда рес- ми қолданыстағы француз, неміс, ита- льян, ретороман тілдерінің әрқайсының қолданылу аймағы бар. Ел т рт тілдік аймаққа жіктелген. Бұл жағынан бізге мүлде үлгі бола алмайды. Алайда үштілділіктің болашағы туралы ойланғанда олардағы азшылық қолданатын ретороман тілінің қазіргі күйі к п жайдан хабар береді. Граубюнден аумағында итальян-неміс- ретороман үштілдігі дамып келеді. Реторо- ман тілінің рісі жыл санап тарылып, ол тілді тұтынушылар неміс және итальянтілділер қатарына тіп жатыр. Бұл аймақта неміс тіліне ресми мәртебе беру мәселесі к теріле бастады. Халқы с йлегісі келмейтін тілді қолдаудың тиімсіздігі жиі айтыла бастады. Яғни заң жүзінде бірнеше тілге мәртебе беріліп, ол тілдерді федералды билік қолдап отырғанымен, кең тараған тілдердің тілдік бәсекеде ұтатынын к рсетіп отыр. Біздегі қостілділік жағдайында заңдық мәртебе қазақ тілінде болғанмен ісқағаздары мен заң шығармашылығы, мемлекеттік басқару тілі ретінде іс жүзінде орыс тілі басымдық таны- тып отыр. Болашақта үш тілде білім алып, үштілді елге айналар болсақ, қазақтардың да елеулі б лігі ең әлеуеті күшті ағылшын тіліне бет бұрып, ағылшынтілділер қатарына ту ықтималдығы те жоғары. Айналдырған 60- 70 жыл ішінде қазақтардың елеулі б лігі ана тілінен айырылып, орыстілді қауымға ай- налды. Олардың здері мен ұрпақтарының орыс тілдік қауымдастығынан шыққысы келмейтінін бүгінгі қазақ қоғамынан анық к руге болады. Шындап келгенде, олардың елеулі б лігі қазақ тілінің ел басқару, заң шығару, ғылым мен білім тілі ретінде орнығуына мүдделі емес. Ашық қарсы шықпағанмен іштей қолдамайды. Қазақ тілдік қауымдастығына кіруге барын- ша ұмтылып, з ұлтының, мемлекетінің тілінде с йлеп-жазып, оны үйренуге, оның тұғырын нығайтуға күш-жігері мен білім- қабілетін жұмсап отырған жоқ. Қайта, қазақ арасында з тілін үйренгенше, зге бір шет тілін үйренуге уақыты мен қаржысын жұмсап жүрген орыстілділер әлі аз емес. Ал әлемге ең кең тараған ағылшын тіліне де қазақтардың жыл- дам бет бұруының уәжі те күшті. Соған бастайтын, бір ғана мысал келтірейін. Кенже ұлым қазақ балабақшасына бара- ды. Қазақ балабақшасы дегенің болмаса, балалар бір-бірімен орысша с йлесетінін к ріп, күнде ескерту жасасақ та згеріс байқалмады. Ол аз болғандай, бірде ба- ламды бақшадан алуға сәл ертерек барсам, тәрбиеші – «Ағылшын тілі сабағы болып жатыр, күте тұрыңыз» дейді. Таңданысымда шек болмады. Бізден сұраған ешкім жоқ. Жасы жаңа ғана т ртке толған, әлі ана тілінде де ойын толық жеткізе алмайтын балаға ағылшынша үйрету кімге керек болды. Осыны балабақша меңгерушісінен сұрасам, ол «бұл ата-аналардың тілегі, сізден басқа бірде-бір ата-ана бұған қарсы емес. Қайта балаларын алуға келгенде ең ал- дымен, «бүгін ағылшын тілі болды ма?» деп сұрайды» деді. Міне, біздің ағылшын тілін орыс тәрбиесі, орыс оқуы тіп кеткен. Азаттығын алған елдің з ұрпағын зге мәдениеттен сусындатып, зге тілде тілін шығарып, ұлттың баласын қалыптастырып алмай тұрып згенің тілінде оқыту – ұлтқа жасалған ең үлкен қиянат. Атаның қанында, ананың сүтінде бар қасиеттерді, ұлттық таным-түсінікті ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп, сабақтастықты үзбей, ұлттық тұтастықты қамтамасыз ете алатын ең қуатты да құдіретті құрал – ұлттың тілі. Қазақ тілі, қазақы тәрбие бізге Абай, Ыбырай, Махамбет, Шәкәрім, лихан, Ахмет, Міржақып, Мағжан, Жүсіпбек, Халел, Қаныш, Мұхтар уезов, Бауыржан 6 №30 (1340) 28 шілде – 3 тамыз 2016 жыл
АНА ТІЛІ Сәбит ДОСАНОВ, жазушы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Махмұд Қашқари атындағы «Түрік әлеміне сіңірген аса зор еңбегі үшін»Халықаралық сыйлықтың лауреаты КЕМЕЛ ОЙЛЫ КЕМЕҢГЕР Осы бір толық денелі, аққұба ңді, ашық, жылы жүзді, сымбаты б лек сұңғақ бойлы, мұңлы, сырлы жанары згеше ойлы ақиық, ақылман азаматты к рген сайын менің к з алдыма ткен ғасырдың жетпісінші жылдарының кере- мет кермиық к ркем к ріністері келеді. Ол кезде мен «Жазушы» баспасының проза редакциясында редактор бо- лып істейтінмін. Бір б лмеде редакция меңгерушісі, майдангер-жазушы Амантай Байтанаев және проза редакциясының р е д а к т о р л а р ы Р а м а з а н Т о қ т а р о в , Күланда Ұзақбаева, Тұтқабай Иманбе- ков бәріміз бір-бірімізбен иықтас қатар отыратынбыз. Бізге келіп-кетіп жүрген авторлардың арасынан ұзын бойлы, кең кеуде, тік иықты, аласы аз, қарасы мол жанарынан згеше бір жылылық лебі ескен еңсесі биік ер-азамат, неге екенін қайдам, бір к ргеннен маған ерекше әсер етті. Оның жүріс-тұрысы, асықпай, баппен, баяу анық с йлейтін с з саптауы, к рген кісінің к зі тоятын керемет керім келбеті, күні бүгінге дейін к з алдымда. – Бұл Кемел Тоқаев. Жазушы. Ана жолы баспаға тапсырған қолжазбасының жай-жапсарын білуге келіпті, – деп таныстырды оны маған Байтанаев. – Кемел ағаң біздің қазақ қаламгерлері игере қоймаған тақырып – детектив жанрының шебері. Ағаңның кезекті еңбегінің қолжазбасын оқып, пікір айту- ды саған тапсырамын. – Менің қолжазбамды Сәбит ініме бергенің жүдә дұрыс болды, – деді Кемел аға жұмсақ жымиып. Сосын маған күлімсірей қарап: – Айналайын, Сәбит бауырым, сенің проза ғана емес, әдеби сын жазатыныңды д а б і л е м . р і п р о з а ш ы н ы ң , ә р і сыншының к зімен қадағалап, қадалып оқығайсың. Сырт к з сыншы. Ағаңды жақсылап сына. Оған мен кпелемеймін. Қолжазбаның кем-кетіктерін түзеп, күзеп, редакциялауыма к мектес, - деді. Осы әңгімеден он күн ткен соң мен Кемел Тоқаевтың болашақ кітабының қолжазбасы жайлы баспаның талабына сай к лемі 10 бет пікір жазып бердім. Қолжазбаның зіме ұнағанын, баспаның келесі жылғы тақырыпты жоспарын қосуға болатындығын айта келіп зім байқаған кейбір артық-кем тұстарын да ескерттім. Кемел аға қолжазбасын менен кейін оқыған сыншы Зейнолла Серікқалиевпен екеуміздің ойымыз бір жерден шығыпты. Біз оқыған қолжазба келесі 1976 жылы «Жазушы» баспасы- нан «Қастандық» деген атпен жеке кітап болып шықты. Арада бір жыл ткеннен кейін Кемел аға мені жұмысыма іздеп келді. – Айналайын, Сәбитжан, сені қонаққа шақыра келдім, – деді ол. – Бұл ненің құрметі, – деп сұрадым мен. – Менің ұлым Қасым-Жомарт КССР Сыртқы істер министрлігінің жоғарғы оқу орнын бітіріп келді. Соны атап тпекпіз. Қуанышыма ортақ бол, бауырым! Сол кештен бастап күні бүгінге дейін Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев м е н і ң к з а л д ы м д а . О н ы с ы р т т а й бақылап, қызмет баспалдақтарымен жоғары рлеген сайын Кемел ағаны құттықтап жүрдім. 1994 жылы Қасым- Жомарт Тоқаев Президент Жарлығымен Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі болып тағайындалды. Сол кезде мен оған арнап «Ел үмітпен қарайды» атты лең жаздым. Ол лең сол 1995 жылы 25 тамызда «Заман-Қазақстан» газетінде, кейінірек кітабымда жариялан- ды. Сол лең мынау: Атырау мен Алтайдың Арасы айлық жер екен. Сол даланы жайлаған, Қазақ халқы ел екен. Қайта оралып бостандық, Кірді енді берекем. зіңіздей ер екен. Арыстандай Абылай, К кб рідей Кенекем, К з алартқан жаулардан, Қорғап қалған жер екен. Қасым-Жомарт зіңе, Ел үмітпен қарайды. Қиын жолдан халқыңды, Алып шықсаң жарайды. Жұртың сенген к сем бол. Т ле атаңдай терең бол, йтекедей алғыр бол, Қазыбектей шешен бол, Абылайдай ірі бол, Мәмілегерлердің пірі бол. Ақынның аузына с зді Алла са- лады ғой. Менің батам қабыл болып, Қ а с ы м - Ж о м а р т Т о қ а е в Қ а з а қ с т а н Р е с п у б л и к а с ы н ы ң С ы р т қ ы і с т е р министрлігін жалпы к лемі он жыл (1994-1999, 2002-2007) басқарды. Жай басқарып қана қойған жоқ, те німді, жемісті еңбек етіп, мәмілегерлердің пірі болды, ірі болды. Ең бастысы – леңде айтылғандай Т ле бидей терең, йтеке бидей алғыр, Қазыбек бидей ше- шен, Абылайдай ірі, жұрт сенген к сем болды. Президент Нұрсұлтан бішұлы Назарбаевпен иықтаса қатар жүріп халықты қиын жолдан алып шығуға атсалысты. Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас хатшысы оны Бас хатшысының орын- басары, Біріккен Ұлттар Ұйымының Женевадағы б лімшесінің Бас дирек- торы етіп тағайындады. Қазан айының 16-жұлдызында Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Т рағасы бо- лып сайланған Тоқаев Заң шығарушы органның жемісті жұмыс істеуін шебер ұйымдастыра алады. Кезінде Қазақстан Республикасының Премьер-министрі қызметін (1999-2002) мінсіз атқарған ол бүгінде Қазақстан Республикасы П а р л а м е н т і С е н а т ы н ы ң Т р а ғ а с ы Қасым-Жомарт Тоқаевтың елге сіңірген аса елеулі еңбегі з еліміз және шетел- дер тарапынан да жоғары бағаланды. Ол алған атақтар мен марапаттарды тізбелей берсек с з ұзара береді. Қысқа қайырсақ, алпыс дейтін талтүсіне ентікпей жеткен ол жетпіс дейтін жеті асуға да еркін рлеп келеді.
Аса к рнекті мемлекет және қоғам қайраткері Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев бүгінде толған айдай толысып, кемеліне келген керемет, кермиық қайраткер. Оның адамгершілік асыл қасиеттері майдангер-жазушы әкесі Ке- мел Тоқаевтың халықшыл қаны мен ана- сы, шет тілдер пәнінің шебері, ұлағатты ұстаз Тұрар Шабарбаеваның ақ сүтінен нәр алған. Содан да ол мемлекетшіл, халықшыл, ұлтшыл ұлы тұлға болып қалыптасты. Ел бағына туған ер Қасым-Жомарт бауырыма айтар ақ тілегім: Тағдырыңа талай сынақ тиіпті, Ауыр іске тостың ылғи иықты, Қазақ атын асқақтаттың әлемге Кемеңгерсің халқымызға сүйікті. Талантымен топтан озған саналым, Мен зіңе ғашық к збен қарадым, Алла жар боп ақ күн тусын алдыңнан Жүз жаста да жарқылдасын жанарың! Аса қадірлі Қасым-Жомарт Кемел- ұлы, «жақсыдан шарапат» деп даланың дана шалдары текке айтты дейсің бе? кеңіз, халықтың сүйікті жазушы- сы, Кемел ағадан жұғысты болған қаламгерлік қабілетіңді қадағалап жүрген к п оқырманның бірі орайында айта- рым: күні бүгінге дейін жарық к рген кітаптарың мен мақалаларың зінің ойлылығымен ұнайды маған. Сіз Ұлы Дала Ұрпақтарын Мәңгілік Елге бастаған «Нұрлы жолдың» кемел ойлы кемеңгер к шбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың сенімді серіктерінің бірі ғана емес, та- рихи таңғалған тамаша жеңістеріміздің шежіресін жазушылардың қатарындасыз. Денсаулығың мықты, қаламың қанатты болсын!
СҰЛУЛЫҚ ПЕН ҰЛЫЛЫҚ Қоғамның даму барысын мірде – нәзік, к ңілде – биік, ал істе мығым әйелдер қауымынсыз елестету мүмкін емес. Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ Биліктің биік баспалдағында жүрген мемлекет және қоғам қайраткерлері жайлы ойлағанда менің ойыма 1810-1861 жылдары Біріккен Италияның тұңғыш Премьер-министрі болған Камилло Ковурдың: «Біз Италияны құрдық. Кәне, итальяндық болайық» деген с зі орала- ды. Осыған орайластырып «Ата-бабала- рымыз ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіз ел болдық, ал кәне, сол егемендігіміз мәңгілік болу үшін біздің әрқайсымыз не істеуіміз керек?» деген сауал ора- лады ойыңа. Бұған 1917-1963 жылда- ры әлемдегі ең қуатты елдің тізгінін берік ұстаған АҚШ президенті Джон Кеннедидің: «Менің елім маған не береді деп сұрама. Мен еліме не бере аламын деп сұра» деген с зі мен Конфуцийдің: «Егер әр адам күнде зіне мен елім үшін не істедім? деген сұрақ қойса ол ел мәңгі жасайды» деген ұлағатты ойымен жауап беруге болады. Константин Паустовский айтқандай: «Адам жүрексіз мір сүре алмайтын болса, отансыз да мір сүре алмайды». Мұның бәрін тізбелеп жатқан себебім – қазақ қыздарының арасынан шыққан ең бірінші Мемлекеттік хатшы Гүлшара Наушақызы бдіқалықованың негемен рілген мірі осындай орда- лы ойларға жетелейді. Интернетке к з жүгіртсем, 1965 жылы к ктемнің «кен- же қызы» – мамыра-жай май айының 15-жұлдызында Қызылорда облысын- да мірге келген Гүлшара Наушақызы бүгінгі биігіне ақырын жүріп, анық ба- Жалғасқандай сәтті ісі. йелден ең алғаш Мемлекет хатшысы. Шыңнан биік шынары, Елдің шырқар жыр-әні, Салыстырып қарасаң, Табылмайды сыңары. Ай аспанда тұрса да, Күн аспанда тұрса да. Жерде жүрген бір сенен Биік емес, Гүлшара! Фридрих Прусскидің: «Не страна жить для принца, а принц для стра- ны» деген с зі қасиетті қағыбасына айналған Мемлекеттік хатшы Гүлшара бдіқалықованың халық үшін, мемлекет мүддесі үшін жасаған еңбегі қаншалық к п болса, жасайтыны одан да к п. Асу- лар әлі алда! Халықтан алғыс алғасың, Қанатың енді талмасын! Келер ұрпақ жазады, Жақсы істеріңнің жалғасын! Биліктің биік баспалдағында жүрген мемлекет қайраткерлері мемлекетшіл, халықшыл, ұлтшыл, ұлағатты болса, халық та мерейлі, мерекелі, жер-ана д а б е р е к е л і . Г ү л ш а р а Н а у ш а қ ы з ы бдіқалықова ел мерейін сіруде аянбай қызмет етіп жүрген аса к рнекті мемле- кет және қоғам қайраткері, қазақтың аса талантты, қанатты қызы. Ол қай мадақ, қандай құрметке де әбден лайық!
Ол кеше кеш жатқан еді, әйтсе де қашанғы қалыптасқан дағдысымен бүгін де ерте тұрды. Жұбайының, балалары мен немерелерінің таңғы тәтті ұйқысын бұзбайын деп ақырын жүріп балконға шықты. Ұясынан баяу к терілген күннің алқызыл шапағаты балқыған мыстай боп шығыс жақты нұр шұғылаға б леп тұр. Мезгіл күрең күз. Таңғы саумал самал мұның не бойын қуалай құтыңдай соғып күлім қағады. Күнделікті әдетімен жеңіл жаттығулар жасап, душ қабылдаған соң жазу столына отырып кеше жұмыстан ала келген қағаздарға үңілді. Оның ойын: «Бүгін тым ерте тұрыпсың ғой» деген жұбайының жұмсақ үні б лді. Жұмысқа келе жатып кеше Президент берген тап- сырмаларды қалай тез, мұқият орындау жайлы ойлаумен болды. «Елбасының сенімі мен елдің ыстық ықыласы құрмет қана емес, аса үлкен жауапкершілік» деп ойлады ол. Сол сенім мен ыстық ықыласқа ол оп-оңай жеткен жоқ, кейбіреулердің ойынша, жолы болғыш жігіт болып к рінуі де мүмкін. Ойлап отырса, мір баспалдақтарына жеп-жеңіл рлемеген екен. Комсомол мектебінен шыңдаған за- мамандығын меңгерген ол, 1989 жылы кеңестік кеңістікте «ЦК ВЛКСМ» деп аталған жастар ұйымының жоғарғы комсомол мектебінде оқыды. 1997 жылы тарих ғылымының кандидаты, 2001 жылы саяси ғылым докторы болды. Бұл ғылыми атақтарға ол зінің қабілет қарымымен, табанды, табысты еңбегімен жетті. 1985 жылы жастар ұйымы – комсомолға б а с ш ы л ы қ т а н б а с т а л ғ а н қ ы з м е т баспалдақтары оны Астана қаласы мен Қарағанды облысының әкімі сынды аса жауапты жұмыстарға алып келді. Ол «Нұр Отан» партиясы т рағасының бірінші орынбасары міндетін де мінсіз атқарды. 2012 жылы 20 қаңтарда Пар- ламент Мәжілісінің Т рағасы болып сайланған Нұрлан Нығматуллин 2014 жылы 3 сәуірде Президент әкімшілігінің басшысы болып тағайындалды. Интер- неттен алынған осы аз ғана мәліметтің ар жағында оның мір жолы құс жолындай сайрап жатыр. Зайролла ақсақалдың үш ұлы – Нұрлан, Ерлан (сенаттың экс- депутаты), Арғын («Сарыарқа» хоккей клубының директоры) орыстың атақты үш батырындай болып бой түзеп, ел игілігі үшін елеулі еңбек етіп келеді. Б і з д ә с т ү р б о й ы н ш а т і з б е л е г е н жоғарыдағы жадағай, жалаң деректер Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулиннің м е м л е к е т қ а й р а т к е р і р е т і н д е г і тұлғасын толық кескіндей алмайды. Ол үндемей жүріп үлкен істер тындырып жүрген аса алымды, асқан қарымды қайраткер, тұңғиық сырлы тұлға! Нұрлан Нығматулин айналасына сәуле шашып тұрған ақиық, ақылман Азамат! Оның сырты нұрлы, іші сырлы келбеті к з алдыма келгенде қаламға жыр жолдары оралды.
Сені жазсам ашылады жыр бағы, Күй боп келіп және әсем ырғағы Заманыма қуат беріп тұрғандай, Зайырлы елде – Зайролланың Нұрланы. Асу бардай әлі алдында сын бардай, Ерен жігіт жетіле ме шыңдалмай. алғашқы талпыныс қана. Жолың ашық болсын! Жасай бер, жасампаз, бауырым Нұрлан!
ШАҢҚАЙ ТҮС Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы коммуникациялар қызметіне есеп беруге келген сұңғақ денелі, аққұба ңді, сұлу жүзді жігіт асықпай, баппен с йлеп отыр. Ол алдымен зі басшылық жасап отырған министрліктің жұмысы жайлы қысқаша есеп берді. – Қазақстанның 2050 жылға дейінгі Стратегиялық Даму жоспарында Пре- зидент Нұрсұлтан бішұлы Назар- баев әлемдік азық-түлік нарығында к ш басшылар қатарына қосылу, ол үшін ауылшаруашылығын ауқымды түрде жаңарту міндетін алға қойды, – деп бастады с зін министр. – Елбасы алға қойған осы аса маңызды міндетті орындауға мүмкіндік мол. Бізде екі жүз он бес миллион гектар аумақты алып жатқан әлемдегі ең ірі ауылшаруашылығы алқаптары, нім ндірушілерді қолдайтын мемлекеттік бағдарламалар мен заңдар бар. Еура зиялық экономикалық одақ пен дүниежүзілік сауда ұйымы жағдайында отандық аграрлық сектордың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін істелетін іс- шара, атқаратын жұмыс шаш етектен. Соның бірі – шетелдік компаниялармен бірлесе жұмыс істеп, ірі жобаларды іске асыру. Бұл бағыттағы жұмысымыз зінің алғашқы жемісін беруде. Бір ғана мысал: Қытайдағы «Айцегой» атты аса қуатты компаниямен бірлесе жұмыс істеу зінің алғашқы нәтижесін берді, олар Солтүстік Қазақстан облысында жылына үш жүз мың тонна сімдік майын ндіретін за- уыт құрылысын бастап кетті. Республика- мызда май дақылдары егілетін жер к лемі екі миллион гектар. Селекционарлардың к мегімен жаңа сорттардың – мірге келуіне министрлік жағдай жасап отыр. Егер бұл іс оң нәтиже берсе егіс к лемін онан әрі ұлғайтпақпыз. Себебі – май E C
Б Б сып, зінің ерекше қабілет-қарымымен к терілген екен. Жамбыл жеңіл және тамақ неркәсібі институтын бітірген оның мамандығы экономист, экономика ғылымының кандидаты. Институтты бітіргеннен кейін 1987-1994 жылдары Қызылорда облыстық халықты әлеу- меттік қорғау басқармасында аға инс- пектор, б лім бастығы, 1994-1995 жыл- дары Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінде халықты әлеуметтік қорғау б лімінің кеңесшісі, ал 1995-2003 жыл- дары Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінде б лім бастығы, зейнетақы басқармасы бастығының орынбасары, департамент директоры қызметінде болыпты. Онан кейін ви- це-министр, президенттің кеңесшісі, 2013 жылдың қарашасында Премьер- министрдің орынбасары қызметтерінде б о л ғ а н Г ү л ш а р а Н а у ш а қ ы з ы бдіқалықова 2014 жылы 11 қарашада Президент Жарлығымен Мемлекеттік хатшы болып тағайындалды. Бұған қоса ол 2008 жылдың қаңтарынан бері Пре- зидент жанындағы әйел және отбасы сая саты ж ніндегі ұлттық комиссияның т райымы. Бір қарағанда к ңілсіздеу о қ ы л а т ы н о с ы с а р а ң м ә л і м е т т е р к леңкесінде Гүлшара Наушақызының еңбекпен рілген негелі мірі жатыр. Ұлттық сананы қалыптастыру, ұлттық рухты асқақтату, қазақстандық патрио- тизм, республика халқының татулығы мен бірлігі – Тәуелсіздікті сақтап, нығайта берудің басты шарттарының бірі деп білетін Гүлшара Наушақызы күнделікті қызметінде мұны басшылыққа алатынын оның іс-әрекетінен, с йлеген с зінен, БАҚ-та жиі жарияланатын ойлы мақалаларынан айқын аңғарылады. «Патриот – Отанға қызмет етуші адам, ал Отан дегеніміз – ең алдымен халық» депті Николай Чернышевский. Ал Ахмет Байтұрсынов: «Алашқа аты шыққан адамдар! К семдіктеріңді адаспай түзу істеңдер! Сендер адассаңдар арттарыңнан Алаш адасады: арттарыңнан ергендердің обал-сауабына сіздер қаласыздар» деп жазды. Мемлекеттік хатшы Гүлшара Н а у ш а қ ы з ы б д і қ а л ы қ о в а н ы ң мемлекеттік қызметтегі әрбір қадамын жіті бақылаған адам оның әрдайым осы с здер аясында әрекет ететін байқар еді. « М е н і ң к ү ш і м ж ә н е қ у а т ы м халықтың маған к рсеткен сенімімен құралады» деген Ататүрік с зін Гүлшара бдіқалықоваға орайластыра айтуға әбден болады. М е м л е к е т т і к х а т ш ы Г ү л ш а р а бдіқалықова жайлы ойлағанда қалам ұшына: «Любимое дело всегда молодит» деген с з оралып тұр. Мұны айтқан Ресейдің, Грузияның және Ингушития- ның халық артисі Тамара Гвердцители. Табиғат-Ана сымбаты б лек сұлулық сыйлаған Гүлшара Наушақызының жан- жағына үнсіз шуақ шашып тұратын ңі де, зі де жас. Ал оны онан сайын жа- сартып, ажарын шабыттандырып тұрған құдірет – оның сүйікті ісі, халқына жасап жатқан жасампаз, игі істері. Сұлулық пен ұлылық Алла Тағаланың оған тартқан тамаша сыйы! Қарас з ұзай береді. Мемлекеттік хатшы Гүлшара бдіқалықова жайлы ой- сезімімізді леңмен түйіндейік: Нұр жайнаған гүл ңі, Елмен бірге тілегі. Жаны таза маржандай, Мәпелеген Сыр Елі. Жүрегі – пәк, Жаны ізгі. зі нағыз аңыздың Тамылжып тұр. Толысып,
Ақ таңындай тамыздың. Басында тұр бақ құсы, мандастары сияқты ол да мір мектебінен тті.
Тамылжыған тамыз айының 31-жұл- д ы з ы н д а 1 9 6 2 ж ы л ы Қ а р а ғ а н д ы д а Зайролланың шаңырағын шаттыққа б леп, мірге іңгәлап келген сәбиге ата- анасы Нұрлан деген ат қойды. «Адамның есімі оның жан дүниесі мен міріне әсер етеді» деген пәлсапаға жүгінсек Нұрлан деген атты мір бойы әспеттеп, соған лайық болуға күш салып жүр. «Нұрлан айналаңды нұрландыр деген с з» деп еді әкесі Зайролла. Сол с з жастайынан жадында жатталып қалған ол айналасына нұрлы шуақ шашудан шаршап, шалдыққан емес. ке с зі оған әлі күнге дейін күш-қуат беріп келеді. 1984 жылы Қарағанды политехникалық институтын тәмамдап инженер-механик Атың – Нұрлан, Жаның – нұрлы болған соң К ңіліңнен күй к рініп тұрғандай. Қия-шыңнан естіледі Ер үні, Астың талай асулардан ең ірі. Тәуелсіздік қазанында қайнаған, Елбасының сен сенімді серігі. Жаралғысы келмес дейсің кім нұрдан. Хас батырдай жаудың сағын сын- дырған. Талай істі тәубесіне келтіріп, Айғай-шусыз, үндемей-ақ тындырған. Жұмысы жоқ үлдемен де бүлдемен Ақталуды, мақтануды білмеген. Айналасы Күн нұрына шомылып, Құлпыдайын құлпырып, Тек жақсылық гүлдеген. Нұрлан Зайроллаұлы Нығматулин тұңғиық сырлы тұлға! Ол жайлы алда талай мақала, тамаша дастандар жазыларына з басым кәміл сенемін. Бұл ешкімге ұқсамайтын дара- боз, ақиық ақылман Азаматтың, тұңғиық сырлы тұлғаның керемет, керім, келісті келбетін бедерлі бейнелеу бағытындағы |