ИННОВАЦИЯ И СОВРЕМЕННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ

426 

 

В настоящее время 70–80% всей информации школьник получает уже не 

от учителя и не в школе, а на улице, от родителей и в процессе наблюдения за 

окружающей жизнью, из средств массовой информации, а это требует пере-

хода педагогического процесса на качественно новый уровень. 

Такой  подход  возможен  лишь  в  школе  с  развивающими  процедурами 

обучения, личностно ориентированными педагогическими технологиями. 

Приоритетом обучения должно стать не освоение учениками определён-

ного объёма знаний, умений и навыков, а умение школьниками учиться само-

стоятельно,  добывать  знания  и  уметь  их  перерабатывать,  отбирать  нужные, 

прочно их запоминать, связывать с другими. Только так у  школьника может 

появиться подлинный интерес к познанию. И если мы сейчас поможем уче-

никам развивать потребность в знаниях, научим приобретать их, то эти важ-

ные качества останутся с ними по окончании школы. 

К инновационным технологиям относится  

1. Технология перспективно-опережающего обучения. 

Её  основным  концептуальным  положением  можно  назвать  личностный 

подход, нацеленность на успех как главное условие развития детей в обуче-

нии; предупреждение ошибок, а не работа над уже совершёнными ошибками; 

дифференциация, т.е. доступность знаний для каждого;  

С.Н. Лысенкова  открыла  замечательный  феномен:  чтобы  уменьшить 

объективную трудность некоторых вопросов программы, надо опережать их 

введение в учебный процесс. 

Так, трудную тему можно затрагивать заранее в какой-то связи с изучае-

мым  в  данный  момент  материалом.  Последующая  тема  даётся  на  каждом 

уроке  малыми  дозами  5–7  минут.  Тема  раскрывается  медленно,  последова-

тельно,  со  всеми  логическими  переходами.  В  обсуждение  нового  материала 

вовлекаются сначала сильные, затем средние и лишь потом слабые ученики. 

Получается, что все дети понемногу учат друг друга.  

Другой  особенностью  этой  технологии  является  комментирующее 

управление. Оно объединяет три действия ученика: думаю, говорю, записы-

ваю. При этом развиваются логика рассуждений, доказательность, самостоя-

тельность мышления, ученик становится в положение учителя, управляюще-

го классом. 

Третий  «кит»  системы  С.Н.  Лысенковой  –  опорные  схемы,  или  просто 

опоры,  – выводы, которые рождаются на глазах учеников в процессе объяс-

нения и оформления в виде таблиц, карточек, чертежей, рисунков. Младшие 

школьники  мыслят  конкретно,  образами.  Когда  ученик  отвечает  на  вопрос 

учителя, пользуясь опорой, снимается страх, скованность. Схема становится 

алгоритмом рассуждения и доказательства, а всё внимание направленно не на 

запоминание или воспроизведение заданного, а на суть, размышление. 

2. Игровые технологии. 

Игра наряду с трудом и учением – один из видов деятельности не только 

ребёнка, но и взрослого. В игре воссоздаются условия ситуаций, какой-то вид 

427 

 

деятельности, общественный опыт, а в результате складывается и совершен-

ствуется самоуправление своим поведением. 

3. Технологии проблемного обучения. 

В  процессе  такого  обучения  школьники  учатся  мыслить  логично,  твор-

чески; добытые знания превращаются в убеждения; они испытывают чувство 

глубокого удовлетворения, уверенности в своих возможностях и силах, само-

стоятельно добытые знания более прочные. 

1. Технология развития критического мышления. 

Цель  технологии  –  обеспечить  развитие  критического  мышления  по-

средством интерактивного включения учащихся в образовательный процесс. 

Критическое мышление: 

– облегчает понимание различных «взглядов на мир»; 

– позволяет  учащимся  использовать  свои  знания  для  наполнения  смыс-

лом ситуаций с высоким уровнем неопределённости. 

Технология развития критического мышления состоит из трёх этапов: 

– стадия вызова; 

– стадия осмысления; 

– рефлексия или размышление. 

Задачей первой стадии занятия является пробуждение интереса к изуча-

емой  теме,  актуализация  знаний  по  теме  и  определение  направления  даль-

нейшего изучения или целеполагание. Ученик вспоминает, что ему известно 

по изученному вопросу, задаёт вопросы, на которые хотел бы получить ответ. 

На стадии осмысления происходит знакомство с новой информацией, посте-

пенное передвижение от знания «старого» к «новому». Ученик читает текст, 

делает пометки на полях или ведёт записи по мере осмысления новой инфор-

мации.  Задача  стадии  рефлексии  –  встроить  новые  знания  в  систему  имею-

щихся сведений по теме, выработать отношений к ней, написание, если необ-

ходимо, наметить пути дальнейшего поиска по теме. 

Графическими организаторами являются: 

– «Кластеры»  –  выделение  смысловых единиц  текста  и их  графическое 

оформление в определённом порядке в виде грозди. 

– «Бортовые  журналы»  –  обобщающее  название  различных  приёмов 

обучающего письма, согласно которым учащиеся во время изучения темы за-

писывают  свои  мысли.  Когда  бортовой  журнал  применяется  в  простейшем 

варианте, перед чтением или иной формой изучения материала, учащиеся за-

писывают ответы на следующие вопросы: – что мне известно по данной теме; 

– что нового я узнал из текста. 

– «Синквейны» – это стихотворение, состоящее из пяти строк, в которых 

человек выражает своё отношение к проблеме. Этот приём полезен в качестве 

инструмента  для  синтезирования  сложной  информации,  в  качестве  среза 

оценки понятийного и словарного багажа учащихся.  

Технология уровневой дифференциации. 

Особенность этой технологии в разработке разноуровневых заданий, где 

учащиеся  самостоятельно  выбирают  приемлемый  для  них  уровень  Здесь 

428 

 

можно использовать личностно – ориентированный план учащегося. Ученик 

самостоятельно  по  плану  проходит  уровни:  1  уровень  –  репродуктивный; 

2 уровень  –  сложнее;  3  уровень  –  творческий.  Главное,  учащиеся  должны 

учиться  самостоятельно,  оценивать  себя  и  показывать  своё  настроение,  при 

помощи  кругов  (жёлтый  цвет  –  радость,  синий  –  неуверенность,  красный  – 

тревога, оранжевый – Ура! Я молодец!, зелёный – спокойствие). 

Очень тесно связываю с этой технологией, технологию учебно-игровой 

деятельности.  Учебная  игра  даёт  положительный  результат  лишь  при  усло-

вии  её  серьёзной  подготовки,  когда  активны  и  ученики  ,  и  я  сама.  Здесь 

уместны дидактические игры на уроках обучения грамоте. Особое значение 

для меня имеет хорошо разработанный сценарий игры, где чётко обозначены 

задачи, каждая позиция игры, обозначены возможные методические приёмы 

выхода из сложной ситуации, спланированы способы оценки результатов 

Технология  оптимального  чтения  создана  Санкт-Петербургским  ис-

следователем-практиком Н.А. Зайцевым.  

Читательские  навыки  сегодняшних  школьников  вызывают  серьёзную 

тревогу.  В  процессе  обучения  чтению  ученики  под  руководством  учителя 

упражняются и в технике чтения, и в понимании прочитанного. Оптимальное 

чтение  –  это  не  только  умение  быстро  читать,  но  и  быстро  мыслить,  ловко 

выполнять  всевозможные  работы  и  физические  упражнения.  Поэтому  необ-

ходимо  использовать  в  системе  комплексы  упражнений  при  обучении  детей 

чтению. В этой технологии главным образом нужно отработать такие техно-

логические приёмы: 

– жужжащее  чтение  (в  начале  каждого  урока  уделять  5  минут  данному 

упражнению); 

– упражнения на развитие артикуляции и речевого аппарата: чистоговор-

ки и скороговорки; 

– работа  с  таблицами  на  произношение  согласных  звуков:  читаем  стол-

бик 1, чётко проговариваем звуки. Читаем столбик 5, с добавлением гласной – 

а (ша, са па, та ) добавляем гласную до и после столбика (аша, аса, апа, ата...); 

– упражнения  на  развитие  оперативной  памяти:  зрительные  диктанты 

(проводятся за 5 минут до начала занятий или на уроках русского языка) 

– упражнения для развития угла зрения. Малый угол зрения  – большой 

недостаток у многих читателей. Раз он мал, то при прочих малых условиях в 

поле  зрения  такого  читателя  попадает  меньше  букв,  чем  возможно.  На  по-

мощь  приходит  использование  таблицы  Шульте.  Учитель  засекает  время 

(30 секунд),  а  дети  ведут  счёт  от  1  до  30,  но  при  этом  отыскивают  цифры  в 

таблице  и  показывают  их.  При  частом  применении  таких  таблиц  время  со-

кращается, счёт можно вести в обратном порядке, т.е. от 30 до 1. 

Основным условием результативности детей в учении является высокая 

техника чтения. Навык беглого чтения есть необходимое условие для успеш-

ного усвоения учебного материала на всех предметах, как в начальном звене, 

так и в среднем и старшем. Выяснено, что трудности вызывают: неправиль-

ное дыхание, плохое владение артикуляцией и речевым аппаратом, неразви-

429 

 

той памятью, не умением концентрировать внимание. Методика оптимально-

го чтения помогает преодолеть эти трудности. 

Технология развивающего обучения.  

Основными принципами технологии являются: 

– обучение нужно вести на высоком уровне трудности; 

– в обучение должны играть ведущую роль теоретические знания; 

– продвижение  в  изучении  материала  обеспечивается  быстрыми  тем- 

пами; 

– школьники должны сами осознавать ход умственных действий; 

– добиваться включения в процесс обучения эмоциональной сферы. 

Методика обучения строится на проблематизации. 

Учебная  задача  в  технологии  развивающего  обучения  похожа  на  про-

блемную ситуацию. При развивающем обучении качество и объём выполнен-

ной  учеником  работы  оценивают  не  с  точки  зрения  учителя  о  посильности, 

доступности  знания  ученику,  а  с  точки  зрения  субъективных  возможностей 

ученика. Оценка должна отражать его персональное развитие, совершенство 

учебной деятельности. 

Поэтому,  если  ученик  работает  на  пределе  своих  возможностей,  он 

непременно заслуживает высшей оценки, даже если с точки зрения возмож-

ностей другого ученика это весьма посредственный результат. Темпы разви-

тия личности глубоко индивидуальны, и задача учителя – не вывести всех на 

некий, заданный уровень знаний, умений, навыков, а вывести личность каж-

дого ученика в режим развития. 

XXI  век  –  век  высоких  компьютерных  технологий.  Современный  ребё-

нок живёт в мире электронной культуры. Меняется и роль учителя в инфор-

мационной культуре – он должен стать координатором информационного по-

тока. Следовательно, учителю необходимо владеть современными методика-

ми  и  новыми  образовательными  технологиями,  чтобы  общаться  на  одном 

языке с ребёнком 

Во-первых, применение ИКТ на уроках усиливает положительную моти-

вацию обучения, активизирует познавательную деятельность учащихся. 

Во-вторых, использование ИКТ позволяет проводить уроки на высоком 

эстетическом и эмоциональном уровне;  

В-третьих, повышается объем выполняемой работы на уроке в 1,5-2 ра-

за;  

В-четвёртых, расширяется возможность самостоятельной деятельности;  

А всё вместе, конечно же, способствует повышению качества образова-

ния. 

Одной из наиболее удачных форм подготовки и представления учебного 

материала  к  урокам  в  начальной  школе  можно  назвать  создание  мультиме-

дийных презентаций. 

Варианты  организации  деятельности  с  презентациями  могут  быть  сле-

дующими: 

1. Учитель объясняет тему с использованием презентации. 

430 

 

2. Ученики  используют  фрагменты  презентации  при  повторении  прой-

денного. Например, при подготовке итоговых уроков по темам четверти. 

3. Отдельные  слайды  презентации  сохраняются  в  виде  рисунков,  к  ним 

даются различные задания. 

С применением ИКТ на уроках, учебный процесс направлен на развитие 

логического  и  критического  мышления,  воображения,  самостоятельности. 

Дети  заинтересованы,  приобщены  к  творческому  поиску;  активизирована 

мыслительная деятельность каждого. Процесс становится не скучным, одно-

образным, а творческим. А эмоциональный фон урока становится более бла-

гоприятным, что очень важно для учебной деятельности ребёнка. 

Основываясь  на  вышеизложенном  материале,  можно  сказать,  что  те  за-

дачи, которые ставит перед нами жизнь в области образования, будут решены 

с помощью различных педагогических инноваций. 

 

Литература 

1. Кукушкин  В.С.  Современные  педагогические  технологии.  –  Ростов-на-Дону:  Фе-

никс, 2003. 

2. Начальная школа Казахстана – №3, №1. – 2011. 

3. Истомин А.В. Новые технологии в обучении. 

4. Коротаева  Е.В.  Обучающие  технологии  в  познавательной  деятельности  школьни-

ков. – М.: Сентябрь, 2003. 

5. Атутов П.Р. Технологии и современное образование / Педагогика. – 1996. – №2. 

6. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. – М., 1998. 

 

 

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ 

ЖОЛДАРЫ 

 

А.С. Шоманова  

№9 жалпы білім беретін гимназия-мектеп, Павлодар қаласы 

 

Бүгінгі  жас  ұрпаққа  жан-жақты  білім  беру,  тәрбиелеу  –  әрбір  ұстаздың 

басты  міндеті.  Жеке  тұлғалық  күшін  дамыту,  оның  шығармашылық 

мүмкіндігінің  дамуы  басты  рөл  атқарып  отыр.  Олай  болса,  оқу-тәрбие 

үрдісінде өмірдің барлық саласындағы белсенді, шығармашылық іс-әрекетіне 

қабілетті,  еркін  және  жан-жақты  жетілген  тұлға  тәрбиелеу  –  маңызды 

мәселелердің бірі. 

Шығармашылық  –  бұл  адамның  өмір  шындығында  өзін-өзі  тануға 

ұмтылуы,  ізденуі.  Өмірде  дұрыс  жол  табу  үшін  адам  дұрыс  ой  түйіп, 

өздігінен  сапалы,  дәлелді  шешімдер  қабылдай  білуге  үйренуі  қажет.  Адам 

бойындағы  қабілеттерін  дамытып,  олардың  өмірден  өз  орнын  табуға 

көмектеседі. 

Ш.А. Амонашвили  «Шығармашылық»  ұғымының  жалпы  теориясын 

зерттеген.  Ш.А. Амонашвили  пікірінше:  «Оқушы  шығармашылығының 

ерекшелігі  оның  сапалы  түрде  мақсатты  әрекет  жасауымен  анықталады». 

431 

 

Шығармашылық,  шешімінің  нәтижесі  баланың  өзі  үшін  жаңалық  болса, 

жеткілікті  екендігін  айтады,  яғни  баланың  шығармашылық  өнімді  еңбегі 

оның жеке тәжірибесімен салыстырылады [1].  

Шығармашылық  жұмыста,  әсіресе,  бала  қиялының  орны  ерекше.  Бұл 

жөнінде  М.Жұмабаев:  «Жаратылыстың  құшағында,  меруерт  себілген  көк 

шатырдың  астында,  хош  иісті  жасыл  кілем  үстінде,  күнмен  бірге  күліп, 

түнмен бірге түнеріп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен бірге өріп, 

сары сайран далада тұрып өсетін қазақ баласының қиялы жүйрік, өткір, терең 

болуға тиісті». Баланың атаға тартуы рас болса, сиқырлы даланың баласы  – 

қазақ баласы қиялқұмар болуға тиісті [2]. 

Оқушыларды  шығармашылыққа  баулудың, өзіндік  іс-әрекетін ұйымдас- 

тырудың түрлері өте көп.  

Шығармашылық  –  бұл  адамның  өмір  шындығында  өзін-өзі  тануға 

ұмтылуы,  ізденуі.  Өмірде  дұрыс  жол  табу  үшін  адам  дұрыс  ой  түйіп, 

өздігінен  сапалы,  дәлелді  шешімдер  қабылдай  білуге  үйренуі  қажет.  Адам 

бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу, оның рухани 

күшін нығайтып, өмірден өз орнын табуға көмектеседі. Өйткені адам туынды 

ғана емес, жаратушы да. Бұл – үлкен жауапкершілік артатын күрделі мақсат. 

Оны  шешу  үшін  ең  алдымен  оқыту  мазмұны  жаңартылып,  әдіс-тәсілдің 

озығы  өмірге  келуі,  олар  әрбір  азаматтың  жеке  басының  қасиеттерін, 

қабілеттерін  дамытып,  шығармашылығын,  талантын  ұштайтындай  болып 

ұйымдастырылуы қажет.  

Шығармашылық  ойлауды  танып-білудегі  әртүрлі  бағыттарды  саралай 

отырып, ойлау әрекетінің танымдық жоспарын айқындап алу керек. 

Ежелден-ақ  ойшылдарымыз  Жүсіп  Баласұғын,  Әл-Фараби,  Абайды 

ерекше  толғандырып,  өз  еңбектерінде  адамның  жеке  басын,  қабілеттерін 

дамытуды  үнемі  көтеріп  отырған.  Педагогтар  К.Д. Ушинский,  Ы. Алтын- 

сарин,  А.С. Макаренконың  шығармаларында  шығармашылықты  дамытудың 

жолдары  қарастырылса,  оқушы  шығармашылығына  бағыт-бағдар  беруді  ең 

алғаш  мазмұнына  енгізген  М. Жұмабаев  болатын.  Шығармашылық  –  өте 

күрделі  психологиялық  процесс.  Ол  іс-әрекеттің  түрі  болғандықтан,  тек 

адамға  ғана  тән.  «Шығармашылық»  сөзінің  төркіні-шығару,  ойлап  табу,  сол 

арқылы  жетістікке  қол  жеткізу  деп  түсіну  керек.  Ал  қазіргі  уақытта  негізгі 

талаптардың  бірі  –  білімді  әлемнің  бүтіндей  бейнесін  қабылдай  алатын, 

шығармашылық таныммен тікелей қатынас жасайтын жаңаша, тәуелсіз ойлай 

алатын шығармашыл адамға айналдыру. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық 

даму  деңгейі  сол  қоғамдағы  жеке  адамның  шығармашылық  мүмкіншілігіне 

байланысты. 

Шығармашылық  қиялды  дамытып,  тәрбиелеудің  алғышарттарына 

төмендегілерді жатқызуға болады: 

– шығармашылық қабілет деңгейін анықтау (топтау, бақылау, қалыптас- 

тыру); 

– қызығушылық  және  шығармашылық  пен  танымдық  белсенділігін 

арттыру; 

432 

 

– оқушы 

мүмкіншілігіне 

(потенциалына) 

сай 

шығармашылық 

тапсырмаларды әдістемелік тұрғыда жүйелі түрде орындату; 

– шығармашылық қиялды тәрбиелеу барысында кездесетін қиындықтар 

мен қарама-қайшылықтарды есепке алып зерттеу; 

– оқушының  шығармашылық  қиялын  тәрбиелеуді  кезең  бойынша 

сатылап дамыту; 

– шығармашылық  қиялды  дамытуды  тәжірибе  негізінде  жинақтау, 

зерттеліп отырған мәселенің өсу динамикасын бақылау; 

– мұғалім өз  ісіне ізденімпаздықпен  қарап,  сабақты  шығармашылықпен 

өткізу.  Осы  мәселелер  өз  шешімін  тапса,  жан-жақты  дамыған  шығармашыл 

жеке тұлғаны тәрбиелеу ісі өз мақсатына жетеді. 

Ж. Аймауытов  өз  еңбектерінде  «жақсы  қойылған  сұрау,  жақсы  жауап 

тілейді»  дей  отырып,  балалардың  шығармашылық  қиялын  дамытуға 

байланысты жақсы тапсырмалар мен жақсы сұрақтар қойылса, соған сәйкес 

бала  қиялының  жан-жақты  әрі  мәнді  көрінуіне  әсерін  тигізетіндігін 

дәлелдейді. 

 

Әдебиет 

1. Амонашвили  Ш.А.  Личностно-гуманная  основа  педогогического  процесса.  – 

Минск, 1990.  

2. Жұмабаев М. Педагогика. – Алматы: Рауан, 1992. 

 

 

БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЖАҢА 

ТЕХНОЛОГИЯЛАР 

 

Т.Б. Ынтықбекова, А.М. Адамбаева 

№47 жалпы орта білім беретін мектеп, Семей қаласы 

 

Қоғам  дамуының  қос  қанаты  –  білім  мен  ғылымға  қолдау  көрсету 

ерекше  мәнге  ие.  Елбасының  Қазақстан  халқына  арнаған  биылғы 

Жолдауында  бұл  бағытқа  басымдық  берілген.  Бүгінгі  таңда  елімізде  білім 

сапасын  арттыру  үшін  инновациялық  технологиялар  барынша  енгізілуде. 

Бүгінгі  таңда  білім  жүйесін  инновациялық  технологиялармен  жабдықтап, 

білімнің  халықаралық  талаптарын  меңгерудің  маңызы  үлкен.  Өйткені  бұл 

сапалы  білім  берудің  негізі  болып  табылады.  Жаңа  енгізілген  немесе 

инновация  адамның  кәсіптік  қызметінің  бәріне  де  тән  болғандықтан,  ол 

табиғи  түрде  зерттеудің,  талдаудың  және  тәжірибеге  енгізудің  нысанасына 

айналды.  Ииновация  өздігінен  пайда  болмайды.  Ол  –  ғылыми  әдістердің, 

жекелеген  мұғалімдер  мен  тұтас  ұжымның  озық  педагогикалық  тәжірбиесі. 

Бұл процесс стихиялы дамымайтындықтан, ол басқаруды қажет етеді. 

Оқыту  процесінің  көптүрлілігіне  қарамастан  –  дидактикалық,  компью- 

терлік,  проблемалық,  модульдық  және  басқа  –  жетекші  педагогикалық 

қызметті іске асыру мұғалімнің еншісінде қалып отыр. Оқу-тәрбие процесіне 

433 

 

қазіргі  заманғы  технологиялардың  енгізілуіне  байланысты  мұғалім  мен 

тәрбиеші  кеңесшінің,  ақылшының  және  тәрбиешінің  қызметін  одан  әрі 

игеруде.  Мұғалімнің  кәсіптік  қызметі  арнаулы,  пәндік  білімдермен  ғана 

шектелмей, педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие технологиясы 

салаларының  қазіргі  заманғы  білімдерін  де  қамтитын  болғандықтан, 

мүғалімнен арнайы психологиялық – педагогикалық дайыңдық талап етіледі. 

Осы  негізде  педагогикалық  инновацияны  қабылдау,  бағалау  және  іске 

асыруға дайындық қалыптасады. 

Инновация  –  жаңалық,  жаңашылдық,  өзгеріс  деген  ұғымды  білдіреді. 

Инновация құрал және процесс ретінде әлдебір жаңалықты ендіру деген сөз. 

Педагогикалық  процесте  инновация  оқыту  мен  тәрбиенің  тәсілдері,  түрлері 

мақсаты  мен  мазмұнын,  мұғалім  мен  оқушының  бірлескен  қызметін 

ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді. 

Білім  берудегі  инновациялық  процестердің  мәнін  педагогиканың 

маңызды  екі  проблемасы  құрайды.  Олар  –  озық  педагогикалық  тәжірбиені 

зерттеу,  жинақтау  және  тарату  проблемасы  және  педагогикалық-

психологиялық  ғылымдардың  жетістігін  практикаға  енгізу  проблемасы. 

Соған  сәйкес  инноватика  пәні,  инновациялық  процестердің  мазмұны  мен 

механизмі  осы  кезге  дейін  бір-бірінен  оқшау  қарастырылып  келген  өзара 

тығыз байланысты екі процестің тұтастығы тұрғысынан қарастырылуы тиіс, 

яғни  инновациялық  процестердің  мазмұны  мен  механизмі  осы  кезге  дейін 

бір-бірінен  оқшау  қарастырылып  келген  өзара  тығыз  байланысты  екі 

процестің  тұтастығы  тұрғысынан  қарастырылуы  тиіс,  яғни  инновациялық 

процестің  нәтижесі  теория  мен  практиканың  тоғысуында  пайда  болатын 

теориялық және практикалық жаңалықтарды қолдану болуға тиіс. 

Бұның  барлығы  педагогикалық  жаңалықты  жасау,  игеру  және 

пайдалануда басқару қызметінің маңыздылығына көз жеткізе түседі. Өйткені, 

мұғалім  жаңа  педагогикалық  технологияның,  теория  мен  концепцияның 

авторы,  талдап  жасаушысы,  зерттеушісі,  тұтынушысы  және  насихатшысы 

қызметін  атқарады.  Осы  процесті  басқару  мүғалімнің  өз  қызметінде 

әріптестерінің тәжірибесі немесе ғылымындағы жаңа идеялар, әдістемелерді 

дұрыс тандап, бағалау және қолдануын қамтамасыз етеді. Ал педагогикалық 

қызметте инновациялық бағыттылықты қазіргі заманғы білім беру, қоғамдық 

және  мәдени  даму  жағдайында  педагогикалық  қызметтің  инновациялық 

бағыттылығының қажеттілігі бірқатар жағдайлармен айқындалады. 

Біріншіден,  қоғамда  жүріп  жатқан  әлеуметтік-экономикалық  қайта 

құрулар  білім  беру  жүйесін,  әдістемесі  мен  түрлі  типтегі  оқу  орындарының 

оқу  тәрбие  процестерін  ұйымдастырудың  технологиясын  түбірінен 

жаңартуды  талап  етуде.  Педагогикалық  жаңалықты  жасау,  игеру  және 

пайдалануға  негізделген  мұғалім  мен  тәрбиеші  қызметінің  инновациялық 

бағыттылығы білім беру саясатын жаңартудың құралына айналуда. 

Екіншіден,  білім  беру  мазмұнын  ізгілендірудің  күшеюі,  пәндерінің 

көлемі  мен  құрамының  үнемі  өзгеріске  ұшырауы,  жаңа  оқу  пәндерінің 

енгізілуі  жаңа  ұжымдық  формалар  мен  оқыту  технологиясын  үздіксіз 

434 

 

іздестіруді  талап  етуде.  Осы  жағдайда  мұғалімдер  арасында  педагогикалық 

білімнің рөлі мен беделі арта түсіп отыр. 

Біздің  ойымызша,  инновациялық  технологиялар  оқытуды  ізгілендіру, 

яғни оқу құралдарын оқушылардың өздігінен танымдық іс-әрекетінде пайда- 

лануға  көмектеседі.  Оқытудың  инновациялық  әдіс-тәсілдерін  пайдаланудың 

шарттарының  өзі  мұғалімнің  әрдайым  ізденісте,  өздігінен  білім  алудың 

жағдайын  туғызады.  Ол  педагогикалық  шарттарға:  инновациялық  ізденіс 

қажеттілігі;  инновациялық  әдіс-тәсілдер  жайлы  білім;  инновациялық  әдіс-

тәсілдерінің  тиімді  жолдарын  қарастыру;  инновациялық  әдістерді  меңгеру; 

инновациялық  әдіс-тәсілдерді  пайдалану  және  білім  беруді  ұйымдастыру 

формалары;  инновациялық  әдіс-тәсілдері  нәтижесінің  болуы;  инновация- 

лық  әдіс-тәсілдердің  озық  тәжірибелерін  бекіту  жатады.  Инновациялық  іс-

әрекетті басшылыққа ала отырып, педагогикалық шеберліктің басқа құралы. 

Көрнекті педагог В.А. Сухомлинский «Сабақ – оқытушының педагогика- 

лық мәдениетінің айнасы» – деген болатын. Бұл тұжырым нағыз көрегендік. 

Сабақ  –  педагогикалық  шығарма.  Сабақтың  сәтті  болуының  толып  жатқан 

шарттары  бар.  Оның  ең  бастысы  –  мұғалімнің  білімі,  жеке  бастың  қасиеті 

мен  өзіндік  ерекшеліктері,  мұғалімнің  шеберлігі,  оқытудың  жаңа 

педагогикалық  технологиясын  меңгеру.  Өйткені  жай  ғана  сабақ  құнарсыз 

тағам  секілді  адам  бойына  жұқпайды.  Қызықты  сабақтар  мұғалімнің  ашқан 

жаңалығы,  өзіндік  қолтаңбасы,  әдістемелік  ізденіс,  қолданған  әдіс-тәсілдері 

арқылы  ерекшеленіп,  шәкірт  жүрегінен  орын  алады.  Сондықтан  жаңа 

ақпараттық технологияны өз қызметіне еркін пайдалана білу-уақыт талабы. 

Қазіргі  білім  беру  саласындағы  оқытудың  озық  технологияларын 

меңгермейінше,  сауатты,  жан-жақты  маман  болу  мүмкін  емес.  Жаңа 

технологияны  меңгеру  мұғалімнің  интеллектуалдық,  кәсіптік,  адамгершілік, 

рухани  азаматтық  және  басқа  көптеген  адами  келбетінің  қалыптасуына  игі 

әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына 

көмектеседі. 

Қазіргі  заманда  мұғалімдер  инновациялық  және  интерактивтік 

әдістемелерін  сабақ  барысында  пайдалана  отырып,  сабақтың  сапалы  әрі 

қызықты  өтуіне  ықпалын  тигізуде.  Мұғалімнің  біліктілігін  көтеру  мен 

шығармашылық  педагогикалық  әрекетін  ұйымдастыруда  қазіргі  педагогика- 

лық технологияларды меңгерудің маңызы өте зор. 

«Инновация»  ұғымына  ғалымдардың  көбі  әртүрлі  анықтама  берген. 

Мысалы: Э. Роджерс «Инновация – нақты бір адамға жаңа болып табылатын 

идея».  Сонымен,  «инновация»  ұғымы  –  педагогикалық  сөздік  қорына 

ежелден енген термин. Кейбір ғалымдардың еңбектерінде «жаңа», «жаңалық 

енгіз»  деп  көрсетілсе,  кейбіреулер  оны  «өзгеріс»  деген  терминмен 

анықтайды. 

Мектептегі  оқытудың  басты  мақсаттарының  бірі-оқушыларға  ғылым 

негіздерін, білім жиынтығын берумен қатар, білім жүйелерін жетілдіру. 

Оқытудың  жаңа  технологияларын  қолдану  арқылы  білім  алу  сапасын 

жақсартудың  жолын  тауып,  жан-жақты  дамыған  шығармашыл,  әлеуметтік 

435 

 

бәсекеге  қабілетті,  ортаға  бейімделген  кәсіби  біліктілігі  жоғары  тұлға 

тәрбиелеу мәселесін шешуге болады. 

«Технология»  дегеніміз-қандай  да  болсын  істегі,  шеберліктегі,  өнердегі 

адамдардың  педагогикалық  технология  –  педагогикалық  мақсатқа  қол 

жетудегі  қолданылатын  барлық  қисынды  ілім  амалдары  мен  әдістемелік 

құралдардың жүйелі жиынтығы» деп түсіндіреді В. Кларин. 

Мұғалім  сабақта  әдіс-тәсілдерді  пайдалана  отырып,  балалардың 

ұсыныс –  пікірлерін  еркін  айтқызып,  ойларын  ұштауға  және  өздеріне  деген 

сенімін  арттыруға  мүмкіндік  туғызып  отыру  қажет.  Жаңа  педагогикалық 

технологияларды қолдану оқытушының шеберлігі мен келбетіне де сын. 

Әрбір  педагогикалық  технологияның  өзіндік  әдіс-тәсілдері  бар.  Осы  

әдіс  –  тәсілдер  мен  ерекшеліктерді  оқытушы  өзінің  ізденісі  арқылы 

оқушылардың қабылдау деңгейі мен қабілетіне сәйкес іріктеп алады. 

Инновациялық  оқыту  –  дегеніміз  оқушылардың  мүмкіндігі  мен  шама- 

сына  қарай  мәселенің  байыбына  барып,  керектісін  алып,  қажетті  жолдарын 

қабылдау, оған сын көзбен қарай отырып, шығармашылық тұрғыдан ойлауға 

үйрету. Шығармашылық ойлау іс-әрекеттегі жаңа технологиямен жұмыс істеу 

үшін төмендегідей шарттар қажет: 

1. Оқу үрдісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу; 

2. Пәндік білім стандартымен жете танысу; 

3. Білімді деңгейлеп беру технологиясын игеру, т.б. 

Дамыған  елдердегі  білім  беру  жүйесінде  ерекше  маңызды  болып 

табылатын  мәселенің  бірі  –  оқытуды  ақпараттандыру,  яғни  оқу  үрдісінде 

ақпараттық технологияларды пайдалану. 

Бүгінгі басты бағыттың бірі  – білім беру үрдісін ақпараттандыру. Білім 

берудегі ақпараттандырудағы тағы бір басты мақсат-оқушылардың интернет 

жүйесіндегі жұмыс істей білуіне жағдай жасау. 

Жаңа педагогикалық технологияны меңгерген әрбір мұғалім өз сабағын 

нәтижелі  даму  жағынан  көрсете  алады.  Мұғалім  алғаш  жаңа  технология- 

ларды оқып үйренеді, екіншіден, меңгереді, үшіншіден, жаңа педагогикалық 

технологияларды  тәжірибеде  қолданады,  төртіншіден,  оны  дамытып, 

нәтижесін  тексереді.  Білімнің  жаңа  парадигмасы  оқушының  дайын  білім, 

икем  және  дағдыларды  меңгеруінен  гөрі,  олардың  тыңдау,  жинақтау, 

логикалық  ойлау  қабілеттерін,  өз  бетімен  танымдық  іскерлікке  ұмтылуын 

дамытуға  бағыттауға  негізделген.  Оқыту  технологиясы  оқу  үрдісіне  қажетті 

әдіс,  тәсіл,  амал,  дидактикалық  талап  секілді  психологиялық-педагогикалық 

іс-әрекеттердің  жүйелі  кешені  ретінде  пайдаланылады.  Ол  оқушылардың 

тәртібіне,  оқуға  ынтасына,  оқу  іс-әрекетіне  игі  әсер  етуімен  қатар, 

педагогиканы  нақты  ғылымға  жақындату,  мұғалімдердің  интеллектуалдық, 

шығармашылық  қызметі  болып  табылатын  педагогикалық  іс-тәжірибесінің 

нәтижелігіне,  жинақтылығына  ұтымды  әсер  ететіндей  оқу-тәрбие  үрдісінің 

басты  күре  тамырының  рөлін  атқарады.  Бала  ойын  үстінде  білімді  игеріп 

жатқанын, оқу үрдісінің ойынға қалай ұласып кеткенін аңғармай қалуы тиіс. 

Сонда  ғана  ойын  мен  оқу  табиғи  үйлесімді  болып,  пәндік  білім,  білік  және 

436 

 

дағдыны  игеруге  толық  ықпал  жасайды.  Әр  ұстаз  оқу-тәрбие  жұмысына 

шығармашылықпен  қарап  жаңа  заман  талабына  сай,  озық  ұлттық  дәстүр 

рухында  тәрбиелеп,  сабақты  түрлендіру  мақсатында  оқытудың  түрлі  әдіс-

тәсілдерін пайдаланса, игі нәтижеге жетері сөзсіз. 

Білім  жүйесінде  инновациялық  жаңа  технологияны  қолдануда  оқыту 

құралдарымен, қазіргі ақпараттармен, сапалы мамандар даярлаумен, жоғары- 

техникалық базамен байланыстырғанда ғана жоғары нәтижеге жетуге болады. 

 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: