54. Юпитер Юпитер
Жұлдызға дейінгі арақашықтықты анықтаудың тригонометриялық әдісі
жүктеу/скачать 325,51 Kb.
|
| 61.Жұлдызға дейінгі арақашықтықты анықтаудың тригонометриялық әдісі.
Қазіргі кезде галактикалық жазықтыққа жақын аймақта жұлдыздардың жарығының әлсіреуі визуальды сәулелерде бір килопарсек үшін 2 , ал фотографиялық диапазонда - 4 тең екендігі белгілі. Іпк қашықтықта жұлдыздық шаманың жұтылу мөлшері А1 болсын. Онда, жұлдыздың жұлдыздық шамасы қашықтықта көрінерлік жұлдыздық шама -нен А1r жұтылу шамасына кем болады, яғни Абсолюттік жұлдыздық шаманың теңдеуін ескерсек, жоғарғы формула мына түрге келеді: Егерде жұлдыздың жалпы жұтылу мөлшері белгілі болса, абсолюттік жұлдыздық шаманы анықтауға болады. Керісінше, абсолюттік жұлдыздық шама М басқа да бір әдістермен анықталса /мысалы, спектрді бақылау арқылы/ және жұлдызға дейінгі қашықтық белгілі болса, жарықтың жұтылу шамасы табылады. Жұлдыздардың жарықтарының жұтылу процесін 4000 нан 70000А аралығында фотографиялық жолмен бақылау нәтижесінде жұтылу коэффициенті болатындығы анықталды. Теория бойынша, жұтылу коэффициентінің бұл тәуелділігі, жұлдызаралық ортаның бөлшектерінің диаметрлері 10–5 – 10–4 см болғанда ғана орындалуы керек. Толқын ұзындық кеміген сайын жұтылу коэффициенті артатындықтан, көк түсті сәулелер сары түске қарағанда көбірек жұтылатындықтан, жұлдыздың түс көрсеткіші артады. Бақыланған түстік көрсеткіштің /В–V /шын/ В–V/0 деп артық бөлігі түстің артықшылығы деп аталады. Жуықтап есептеудің қатынасы: тең болады.Аv – бақылау сәулесіндегі жарықтың жалпы жұтылуы. Түстің артықтығы спектрлік және фотографиялық жолмен анықталады. Бірінші әдіс бойынша шын, ал екіншімен – бақыланатын түстік көрсеткіштер жарықтың жұтылуы тұралы дәл мәліметтер береді. Жұлдыз аралық шаң-тозаңдар Галактика жазықтығына қарай жыйналады екен, және бірлік көлемдегі бөлшектердің саны бұл жазықтықтан алыстаған сайын кеми береді, Жұлдыздық ортада тозаңдардың болуы нәтижесінде алыс жұлдыздардың жарықтары поляризацияланады. Көптеген жағдайда газ бен тозаң араласып газ-тозаң комплекстерін түзейді. Ориондағы Үлкен тұмандық осы комплекстерден тұратындығын П.П.Паренаго тыңғылықты түрде дәлелдеді. Диффузиялық тұмандықтар дөңгелек түрде де кездеседі, жасылдау түсті және Уран мен Нептун планеталарына ұқсас болғандықтан оларды планетарлық тұмандықтар деп атайды. Парсек Біздің Галактика жұлдыздардан, сиретілген газ бен шаң-тозаңнан, космикалық сәулелерден тұратын және центрлік аймағы қалынырақ өте үлкен жазық құрылымға жатады. Біздің Галактиканың көлденең ені 30 кпс, қалыңдығы бірнеше жүз парсектен аспайды.Галактика негізінен орталық аймақтан, иірімді тармақтардан және дискіден тұрады.Галактиканың ішкі орталық облысы қара мөлдір емес затпен жабылып, бізге көрінбейді. Оның оңтүстік жартысы Мерген шоқжұлдызындағы жарқыраған жұлдыздық бұлттар түрінде байқалады. Екі жартысын бөлетін қара шаң-тозаң жолақ инфрақызыл сәулелердіде жақсы жұтады. Орталық облыс бұрыштық мөлшер 200 х 300 болатын аймақты алып тұр, осыған сәйкес сызықты мөлшер 3х5 кпк болады. Галактиканың орталық облысы негізінен қызыл алып жұлдыздардан және суық ергежейлі жұлдыздардан құрылған. Осылармен қатар 200 км/с жылдамдықпен ұлғаятын тығыз газ ағындары байқалады. Бұл Галактиканың ядросының активтілігінің күшті екенін көрсетеді. Формасы эллипсоид тәрізді Галактиканың ядросы орталық облыстың ішінде орналасады. Галактиканың ядросының мөлшері 15х30 пк. Галактиканың ядросының ортасында Керн деп аталатын мөлшері 1 пк-тей тығыз объект бақыланған, ал ядроның өзін диаметрі 1600 пк-ке жететін газ дискісі қоршайды. Керннің дәл ортасында жұлдыз тәрізді Мерген А деп аталатын радиотолқындардың күшті көзі орналасқан. Ол өте массивті радиусы 200 пк және 100 км/с жылдамдықпен ұлғаятын молекулярлық бұлт ішінде орналасады. Оның жанындағы Мерген В радиокөзі массасы 3·106 өлшемі 30 пк тығыз молекулярлық бұлтпен байланысты. Соңғы жылдардағы бақылау нәтижелері біздің Галактика ортасында массивті «қара құрдым» бар екенін көрсетеді. Галактиканың ортасына ең жақын орналасатын тармақтың радиусы 3 кпк, ал ұлғаюының жылдамдығы 50 км/с. Келесі тармақ центрден 6-7 кпк қашықтықта орналасып, бейтарап сутегімен 0,В спектрін класстарына жататын ыстық жұлдыздардан құралған. Бұл тармақ Мерген тармағы деп аталған. Галактиканың центрінен 10 кпк қашықтықта жататын, ені 2-3 пк-тай болатын бейтарап сутегімен ыстық көгілдір-ақ жұлдыздардан тұратын Орион тармағы бар. Галактика жазықтығынан 25 пк солтүстікте Күн орналасады. Осы тармақтарда бейтарап сутегімен бірге иондалған ыстық сутегі, шаң-тозаң, диффуздық бұлттар кездеседі. Тармақтардағы жұлдыздардың аспандағы көрінісі Күс жолы болып келеді. Суық жұлдыздардың басым көпшілігі тармақтардан тыс Галактиканың көлемінде біркелкі кездеседі жүктеу/скачать 325,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|