А. Б. Ахметова аударма теориясы мен тәжірибесінің негіздері

48 

Бұлар трансформация типтеріне жатады. 

Калькалау – түпнұсқаның лексикалық бірліктер құрылымы бөлшектерін – 

морфема немесе сөздердің (кейде тұрақты сөз тіркестерін) аударма тіліне (АТ) 

лексикалық баламаларымен ауыстыру жолымен өтетін аударма тәсілі. 

Саяси,  ғылыми  және  мәдени  салаларындағы  сөз  тіркестерінің  көптеген 

саны тәжірибе жүзінде калькіге жатады: 

Ел басы- Head of the government- глава правительства 

Supreme Court- Жоғары Сот-Верховный суд 

Mixed laws-Аралас заңдар- смешанные законы 

Non-confidence vote-вотум недоверия- сеңімсіз қалып және т.б. 

Калькалаудың  транскрипциядан  айырмашылығы  -  әрқашан  да  оның 

аударма  тіліне  негізгі  түрін  ауыстыруда  жай  механикалық  операция 

болмауында; көбіне кейбір трансформацияларға жүгінуге тура келеді. 

Біріншіден,  бұл  септік  формаларын,  сөз  тіркестеріндегі  сөздер  санын, 

аффикстерді,  сөздер  тәртібін,  сөздердің  морфологиялық,  немесе  синтаксистік 

дәрежелерін өзгерткеніне қатысты. Мысалы, skinheads немесе skinheaded деген 

ағылшын сөздері калькалауға оның семантикалық сөз мағынасының өзгерумен, 

не  жалпы  трансформациямен  (мысалы,  тазбасты)  байланысты;  two-thirds 

majority  деген  ағылшын  сөйлемі  орыс  тілінде,  мысалы  «үштен-екіден  көп 

дауыс» калька бола тұра, трансформацияның морфологиялық пен синтаксистік 

түрлерін қалайды.  

Ағылшын  тіліндегі    кейбір  аффикстер  орыс  тілде  сын  есім  болатын 

дербес  ерекшеліктерге  сәйкес    келеді,  бұл  да  керекті  трансформацияларды 

калькалау үрдесіне ендіреді, мысалы: maldistribution of costs - қаражатты дұрыс 

бөлмеу;  maltreatment  -  жақсы  емдеу  емес,  non-taxable  income-салық 

салынбайтын кіріс. 

Жалпы, калькалауға терминдер, кең қолданылатын сөз бен сөз тіркестері 

тап болады, мысалы: 

