23. Орта ғасырдың басында сәндеудің ең жақсы сақталған түрі- саз салықтың қалың қабатын көркемдеп оймыштау.
* Құйрықтөбе қамалы (Отырар маңы)- салтанатты жиын өткізетін залдың арқалары мен төбе тақтайларында бедерлеп салынған құдай суреттері болған. Суреттердің сюжеттері діни және мифтік сипата болған.
24. Бабалар құрметіне қабір басына қойылатын мүсін тас: балбал.
25. «Күлтегін » жазуының авторы: Йолығ –тегін.
* Ол әкесі білге қағанға ескерткіш орнатқанда: «Әкем қағанға балбық тіктім» деп жазған.
* Балшықтан жасалып, үстінен лай қабаты жағылып, бет- әлпеті қызыл сырмен боялған будда мүсіндері табылған: Жетісуда.
* Жартастарға салынған суреттермазмұны жағынан екі топқа бөлінеді:
1. Салт аттылар (түрік қағанаттарының әскери- саяси сипатын танытады. Олардың қолында ту бейнеленген), қаумалап аң аулау, көшіп- қону, жекпе- жек бейнеленген көріністер.
2. Аңдардың бейнелері.
ТҮРІКТЕРДІҢ РУХАНИ МӘДЕНИЕТІ.
•Көне түріктердегі жазба мәдениеті
26. Көне түрік әліпбиіндегі әріптер саны: 35.
27. Түріктердің әліпбиі жасалған: түріктердің ру- тайпаларанының таңбалары негізінде.
28. Көне руналық жазу («руна»- «ескі», «көне»)- түріктердің төл жазуы.
29. Көне түрік жазуының қалыптасқан уақыты: б.з.б. І мыңжылдық (ортасы б.з.д. Үғ.)
30. Көне түрік жазуының бүкіл халық игілігіне айнала бастаған уақыты: ҮІІІ- ІХ ғғ.
31. түріктердің жазуы туралы алғашқы деректерді қалдырған Византия тарихшысы: Менандр Протектор.
* Талас, Іле, Сыр, Ертіс өзендері бойынан табылған ежелгі түрік жазуларына берілег атау: Талас жазуы
32. Ерте орта ғасырда түрік жазуымен қатар ел ішінде кең түрде қолданылған жазу: соғды жазуы.
* Әсіресе бұл жазу қаған сарайында маңызды рөл атқарған.
33. ҮІІІ- ІХ ғасырда түрік жазуының өмірде қолданылу аясының тарылу себебі: ислам дінінің таралуына байланысты түрік билеушілерінің араб жазуын қабылдау.
34. Жазба деректердегі мағлұматтардп олардың қамыс қаламмен және ІХ- Х ғасырларда ежелгі түрік жазуымен жазғанын көрсетеді: Қимақ жазуы.
•Көне түріктердің жазба әдебиеті.
35. Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны: 200- ден астам;
36. Түріктердің жазба әдебиеті дүниеге келген кезең: ҮІІІ ғ.
37. Түрік сына жазуының көне ескерткіштері: «Күлтегін», «Тоныкөк»;
* Мұнда Түрік қағанатының құрылуы мен дәуірлеуі, ақырында күйреуі жайында айтылады. Дастандардағы тарихи суреттер әдеби- көкркемдік тәсілдермен өрнектелген.
38.ҮІІІ –ІХ ғасырларға жататын әдеби шығармалар: «Оғызнама», «Қорқыт ата»
39. «Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қағазға түсе бастаған уақыты: ХІ ғ.
40. «Қорқыт ата» кітабы: 12 жырдан тұрады.
41. Аты аңызға айналған атақты ақын, қобызшы Қорқыт атаның туған жері: Қазақстан.
* Қорқыт атаның шешесі қыпшақ тайпасынан, әкесі Қарақожа оғыздардың Қамы деген атасынан.
42. атақты қобызшы Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ: Қызылорда облысы, Қармақты ауданы.
* «Оғызнама»- ІІ ғасырдағы тарихи оқиғаларға байланысты туған әдеби шығарма. ҮІ ғасырда парсы тіліне, ІХ ғасырда араб тіліне аударылған.
43. «Оғызнаманың» ескі нұсқасын ХІІІ ғасырда бірінші жазып қалдырған тарихшы: Рашид ад- Дин.
44. «Оғызнама» дастаның ХҮІІ ғасырда толық жал\зып қалдырған: Әбілғазы хан
•Ежелгі түріктердің наным- сенімдері.
45. Ежелгі түріктер отқа, табиғатқа, Көк Тәңірге,Көк Бөріге табынған. Қазақтарда бөріге табынудың белгісі- оның қасқыр атын атамауы.
46. Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған: Ұмай ана
47. Жетісу қазақтарының да Ұмай анаға табынатынын жазған ғалым: Ш. Үәлиханов.
Достарыңызбен бөлісу: |
